Hoop. Haar. Verlies.

Tijdens het eerste gesprek met de arts na de diagnose borstkanker, gaf hij aan: “als kankerpatient ga je in een rouwproces in”. Ook gaf hij aan dat veel patiënten na diagnose worstelen met de waarom-vraag of schuld-vraag. Waarom ik, waarom nu, wat heb ik verkeerd gedaan om op dit pad te komen….  

Ik heb, net als veel mensen, al vroeg in mijn leven met dood en verlies te maken gehad, dus de rouwcircel (zie plaatje) is me wel bekend. Daarom heb ik de waarom-vraag en schuld-vraag gelijk naast me neergelegd nadat ik de diagnose kreeg. Het verleden heeft me geleerd dat je dan een pad in slaat waarin je wanhopig naar antwoorden zoek op vragen die nooit beantwoord zullen worden en schuldigen wilt aanwijzen. En als je niet uitkijkt veroordeeld je jezelf zo dat je bijna vindt dat je al die ellende verdiend hebt omdat je in het verleden mogelijk dingen hebt gedaan die misschien tot kanker hebben geleid. Zinloos pad om te volgen dus.   

Mijn overtuiging is inmiddels: wat je overkomt of wordt aangedaan heb je vaak zelf niet in de hand, het gaat erom hoe je ermee omgaat is. Ook bij een kanker-diagnose komt het besef dat je lichaam niet doet wat je ervan verwacht en komt het besef dat je minder controle op zaken hebt, dan je zou willen.  Althans, zo ervaar ik het. Weten waar ik op een bepaald moment in het rouwproces zit, geeft me het gevoel de keuze te hebben een pad te kiezen die naar hoop en genezing leidt en niet naar het pad van depressie en destructieve gedachten. Ik kan de ziekte niet beïnvloeden, misschien wel het herstel bevorderen door positief te blijven denken, maar wat ik in ieder geval kan is met kinderlijke nieuwsgierig kijken in welke wonderlijke wereld ik terecht ben gekomen en welke processtappen ik te doorlopen heb.

De rouwcircel heeft 2 ringen: de buitenring beschrijft de fasen die je doorloopt als je op een “gezonde” manier rouwt. De binnenring beschrijft de fasen die je doorloopt als je jouw rouwproces min of meer een beetje uit de weg aan het gaan bent. Ik ga proberen om dit uit te leggen aan de hand van het verlies van mijn haren.     

Sinds de 2de chemo valt mijn haar uit, eerst een paar haren en daarna hele plukken haar. Onlangs de 3de chemokuur gehad en mijn haardos wordt steeds drastischer uitgedund. Ik heb tijdens alle drie de chemo’s de beruchte “ice-muts” gedragen met als doel mijn haar langer te behouden. Ik lees en hoor veel verhalen van mensen dat ze de koude niet kunnen verdragen of hoofdpijn krijgen. Of mijn hoofd zit vol met warme watten, of ik verdraag de kou gewoon beter. Hoe dan ook, Wim Hof “the ice-man” kan trots op me zijn. Het haarverlies vind ik een heftige fase, omdat hiermee zo zichtbaar wordt dat er iets met me aan de hand is. Het is begonnen met een jeukend hoofd en steeds meer piekend haar.

Kennelijk hecht ik veel waarde aan mijn haar en in eerste instantie  bevond ik me vooral ergens op de binnenring van de rouwcircel. Naarmate de plukken haar mijn hoofd verlieten, voelde ik me meer alleen staan en wilde ik liever minder contact met de mensen om me heen. Ik heb geworsteld met de vraagstuk: wel of niet afscheren voordat alles eruit valt? Drastisch afscheren durf ik niet, want ik klamp me nog steeds vast aan de hoop dat ik mijn haar niet volledig ga verliezen. Terwijl vanaf het begin af aan de verpleging duidelijk heeft gemaakt dat de kans van haarverlies groot is bij deze chemotherapie. Veel mensen zeggen: het hoort erbij en je haar groeit wel terug, toch voelt het als een blijvend groot verlies. Ook zit er angst bij dat mijn haar helemaal niet meer terug groeit of ik ineens een heel andere haarkleur krijg. Maar bang zijn voor iets in de toekomst wat mogelijk nooit gaat gebeuren, is vrij nutteloos.

De haaruitval duurt inmiddels al 3 weken en dat helpt me wel om beter afscheid te kunnen nemen van mijn haar. Dus ik zit gelukkig nu meer in de buitenring van de rouwcircel. Voor elke haar die mijn hoofd verlaat, heb ik wel een giftige traan gelaten. Huilen helpt om de zwaarte van het verdriet te krijgen, merk ik. Het lucht op. Ook kan ik nu beter inzien en accepteren dat mijn haarverlies kennelijk nodig is om uiteindelijk van de kanker af te komen. Dat brengt wel meer rust. Toch ben ik me bewust dat ik de komende maanden nog regelmatig tussen de verschillende fasen en ringen zal huppelen. Dat is niet te voorkomen, denk ik.

Wat me verder opvalt is dat ik nu anders kijk naar passerende mensen. Ik zie geen lichamen meer, maar prachtige haardossen in allerlei kleuren en modellen. Gek hoe we in andere mensen vaak ons gemis en verlangen gespiegeld zien. Oh, kijk wat een slank en gespierd lichaam die vrouw heeft of wat een mooi rimpelloos en jeugdig gezicht. Nee hoor, ik zie alleen nog maar haarbossen voorbij lopen en soms moet ik me echt inhouden om naar iemand toe te lopen om te zeggen: Jee, wat heb jij een mooie kop haar, joh!