Behandeling van overgangsklachten

Heb je veel last van overgangsklachten? Misschien is er iets aan te doen. Je kunt bijvoorbeeld extra hormonen krijgen, behalve als je borstkanker hebt. Ook mindfulness, cognitieve gedragstherapie en acupunctuur kunnen helpen. Voedingssupplementen en progesteroncrèmes worden niet aangeraden. 

Lees op deze pagina over:

• behandeling met hormonen
• behandeling met andere medicijnen
• cognitieve gedragstherapie
• mindfulness
• acupunctuur
• verdoving zenuwknoop tegen opvliegers
• isoflavonen (fyto-oestrogenen)
• progesteroncrèmes

Behandeling van overgangsklachten met hormonen

Heb je veel last van overgangsklachten, bespreek dat dan met je behandelend arts of huisarts. Misschien kun je hormonen krijgen met extra oestrogeen. De behandeling met hormonen heet hormoonsuppletietherapie.

Er zijn verschillende middelen. Vaak is het zoeken welke hormonen voor jou het beste werken. Neem daar de tijd voor. Soms duurt het een paar maanden voordat je het juiste middel hebt gevonden.

Wil je meer informatie over hormonen tegen overgangsklachten? Dan kun je ook advies vragen aan een verpleegkundig overgangsconsulent. 

Borstkanker

Heb je borstkanker (gehad)? Dan is een behandeling met extra hormonen niet mogelijk. Wel zijn er vaak andere manieren om iets tegen overgangsklachten te doen, zoals cognitieve gedragstherapie, mindfulness en acupunctuur.

Hormonen bij onregelmatige menstruaties, opvliegers en zweetaanvallen

Heb je onregelmatige menstruaties, opvliegers en zweetaanvallen? Dan kan de arts tabletten, pleisters, een gel of spray voorschrijven met estradiol. Dit is een vrouwelijk geslachtshormoon, een oestrogeenhormoon. Je krijgt estradiol meestal samen met progesteron (in capsules) of progestageen (in tabletten of als hormoonspiraal).

Het oestrogeen zorgt dat je minder klachten hebt en het progesteron zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies niet aangroeit. Dat is belangrijk omdat je anders een grotere kans hebt om baarmoederkanker te krijgen. Progesteron maakt ook de kans op onregelmatig bloedverlies (doorbraakbloedingen) kleiner.

Vrouwen die geen baarmoeder meer hebben, krijgen overgangsmedicijnen met alleen oestrogeen. 

Hormonen bij vaginale klachten en urinewegklachten

Je kunt ook hormonen krijgen in de vorm van vaginale capsules, een crème of tabletten. Dat kan helpen als je vaginale klachten hebt, zoals pijn bij het vrijen of last van afscheiding. Of als je vaak blaasontstekingen hebt, waardoor je last hebt van urinewegklachten. De behandeling kan jarenlang nodig zijn.

Hormonen bij andere klachten

Misschien heb je geen last van opvliegers of nachtelijke transpiratie-aanvallen, maar van hartkloppingen, dikker worden, obstipatie, gewrichtsklachten, hoofdpijn, slapeloosheid en stemmingswisselingen. Dan zijn hormonen niet de beste oplossing. Het is dan goed om eerst samen met je (huis)arts te kijken naar mogelijke oorzaken. 

Behandeling van overgangsklachten met andere medicijnen

Soms kan hormoontherapie niet of wil je geen hormoontherapie. Dan schrijft de arts soms andere medicijnen voor. Dit hangt af van de klachten die je hebt, en hoe erg die zijn.

Opvliegers en zweetaanvallen

De arts kan je medicijnen voorschrijven tegen opvliegers. Daardoor kunnen opvliegers en zweetaanvallen minder worden, en ook minder heftig zijn. Bespreek met je arts of medicijnen tegen opvliegers in jouw situatie een optie zijn. Laat je ook goed informeren over de bijwerkingen.

Somberheid, depressieve gevoelens, stemmingswisselingen

Antidepressiva kunnen helpen als je lange tijd somber of depressief bent. Of als je last hebt van stemmingswisselingen. Bespreek met je arts of antidepressiva in jouw situatie een optie zijn. Laat je ook goed informeren over de bijwerkingen.

Angst- en slaapstoornissen 

Heb je last van angst- en slaapstoornissen? Dan kan je arts medicijnen voorschrijven waar je rustiger van wordt. Het kan ook geruststellend zijn om een tabletje bij je te hebben voor als de angst te hevig wordt.

Je mag deze medicijnen maar korte tijd gebruiken, omdat er een risico is op gewenning. Gewenning betekent dat je lichaam steeds meer van het medicijn nodig heeft om hetzelfde effect te bereiken. 

Botontkalking

Heb je last van botontkalking? Of heb je een grote kans om botontkalking te krijgen? Dan kun je daar medicijnen voor krijgen. 

Als je langer dan 5 jaar vervroegd in de overgang bent, is het ook verstandig om je botdichtheid te laten onderzoeken. 

Cognitieve gedragstherapie bij overgangsklachten

Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een vorm van psychotherapie. Voor deze behandeling ga je naar een psycholoog of psychotherapeut. Je huisarts kan je doorsturen.

De behandeling helpt tegen lichamelijke klachten, zoals opvliegers. Die worden door de behandeling vaak minder. Dat is wetenschappelijk bewezen. 

Verder kan CGT goed helpen bij andere klachten door de overgang, zoals stress, stemmingswisselingen, gevoelens van somberheid en depressie, angst- en paniekklachten, vermoeidheid, vergeetachtigheid en minder zin in seks. Veel vrouwen gaan door de behandeling ook beter slapen en zijn daardoor minder vermoeid.

In de therapie sta je stil bij wat je denkt en doet als je bijvoorbeeld opvliegers hebt. Je leert hoe je je gedachten en gedrag kunt veranderen, zodat je opvliegers minder worden. 

Mindfulness bij overgangsklachten

Mindfulness is aandacht hebben voor het hier en nu. Je staat stil bij wat je op dit moment ervaart, zonder oordeel. Hierdoor kun je kalmer worden en minder stress voelen. 

Mindfulness beoefenen leer je het beste via een mindfulness-training. Zo’n training bestaat meestal uit groepsbijeenkomsten van 8 weken. Er zijn ook individuele en online trainingen. Lees verder over mindfulness bij kanker.

Nieuwsgierig naar het effect van mindfulness? Doe de oefening 3 minuten ademruimte.

Acupunctuur bij opvliegers

Acupunctuur is een behandeling waarbij de behandelaar met heel dunne naalden op vaste acupunctuurpunten in je lichaam prikt. Het doel is processen in lichaam en geest te veranderen.

Als je geen hormoontherapie wilt of mag, dan kun je proberen of acupunctuur helpt tegen je overgangsklachten. Acupunctuur kan ook een optie zijn als het aanpassen van je leefstijl onvoldoende helpt tegen opvliegers.

Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar acupunctuur bij opvliegers. De resultaten zijn wisselend. Soms is er bewijs dat het klachten kan verlichten, maar soms ook niet. 

Wil je proberen of acupunctuur bij jou helpt? Overleg dan altijd met je behandelend arts. Samen kunnen jullie kijken of acupunctuur in jouw situatie veilig is. 

Kies altijd een acupuncturist die is aangesloten bij een erkende beroepsvereniging. Zo weet je zeker dat de behandeling op een veilige manier gebeurt. 

Goed om te weten: een behandeling met acupunctuur zit niet in het basispakket van de zorgverzekering. Als je een aanvullende verzekering hebt, kun je de behandeling meestal wel (deels) vergoed krijgen. Meer over acupunctuur bij kanker.

Bekijk ook: de video van Elles over acupunctuur bij opvliegers

Verdoving van zenuwknoop (ganglion-stellatumblokkade) tegen opvliegers

Een ganglion stellatum is een zenuwknoop in de hals, vlak naast de adamsappel. Deze zenuwknoop lijkt een belangrijke rol te spelen bij opvliegers. 

Als je ernstige opvliegers hebt met heftige zweetaanvallen, kan de pijnarts in het ziekenhuis de zenuwknoop verdoven. De arts plaatst dan een naaldje op de plek van de zenuwknoop. Via dat naaldje krijg je een verdovingsmiddel ingespoten, dat de zenuwknoop tijdelijk verdooft. Hierdoor kunnen je opvliegers minder worden. 

De behandeling kan een paar maanden tot een half jaar werken. Daarna komen de opvliegers vaak geleidelijk weer terug. Je kunt dan opnieuw een injectie krijgen. 

Je krijgt altijd eerst een testje met een verdovingsmiddel dat voor een korte tijd werkt (proefblokkade). Zo kan de arts bepalen of de behandeling zinvol is. De verdoving werkt namelijk niet bij iedereen.

Goed om te weten: een ganglion-stellatumblokkade tegen opvliegers is een nieuwe behandeling. Er is nog meer wetenschappelijk onderzoek nodig naar de effectiviteit van de behandeling. Informeer vooraf bij je zorgverzekeraar of je de kosten vergoed krijgt. 

Isoflavonen (fyto-oestrogenen)

Isoflavonen zijn voedingsstoffen uit planten die een vergelijkbare werking hebben als oestrogeen, maar dan veel zwakker. Ze heten ook wel fyto-oestrogenen of plantaardige oestrogenen. 

Isoflavonen komen vooral voor in soja, maar ook bijvoorbeeld in lijnzaad of rode klaver. De drogist of apotheek verkoopt isoflavonen ook als voedingssupplement tegen overgangsklachten. Het gaat dan om tabletjes met een hoge dosering isoflavonen. Er is echter onvoldoende wetenschappelijk bewijs dat isoflavonen ook echt werken tegen overgangsklachten.
 
Isoflavonen in een hoge dosering kunnen zelfs bijwerkingen hebben, zoals vaginale bloedingen na de overgang of leverontsteking. Ook kunnen ze mogelijk schadelijk zijn voor je gezondheid. Overleg altijd met je arts, verpleegkundige of overgangsconsulent als je isoflavonen wilt gebruiken. Meer informatie over isoflavonen en fyto-oestrogenen vind je op de website van het Voedingscentrum.

Heb je borstkanker (gehad)? Dan wordt afgeraden deze supplementen te slikken. Er is onvoldoende bekend over de kans op het ontstaan en de groei van borstkanker tijdens en na de overgang. Gewone soja mag wel, maximaal 2 tot 3 porties per dag. Lees verder over soja en borstkanker op voedingenkankerinfo.nl.

Progesteroncrèmes

In progesteroncrèmes zit een stofje dat lijkt op het hormoon progesteron. Dat zou helpen tegen overgangsklachten. Er is echter onvoldoende wetenschappelijk bewijs dat progesteroncrèmes ook echt werken tegen overgangsklachten. Daarom zijn de crèmes in Nederland niet goedgekeurd. 

Goed om te weten: het is niet duidelijk hoeveel progesteron er in crèmes zit. Je weet dus niet precies wat je binnenkrijgt, en of de crème wel veilig is. 

Overleg altijd met je (huis)arts, verpleegkundige of met een overgangsconsulente als je een progesteroncrème wilt gebruiken.