Alvleesklierkanker, eindelijk een doorbraak(je)?

Sinds medio vorig jaar heb ik ingesteld dat ik een e-mail van Google krijg als er ergens iets over alvleesklierkanker wordt gepubliceerd. Het aantal berichten is beperkt gebleven tot eens in de drie maanden of zo. Onlangs ben ik aangehaakt bij Blendle (Blendle.nl) en heb ook daar een alert ingesteld op alvleesklierkanker. Deze alert levert véél meer op. Zo ook het onderstaande artikel van Huup Dassen in het NRC van circa zes weken geleden.

Een synthetisch derivaat van vitamine D breekt een laagje cellen af dat als een ondoordringbare hoes om alvleeskliertumoren heen ligt. De hoes beschermt het gezwel tegen chemotherapie en aanvallen van het afweersysteem. Dat ontdekten onderzoekers van het Californische Salk Institute. Na succesvolle proeven bij muizen testen zij de stof nu bij patiënten met alvleesklierkanker (Cell, 25 september).

Alvleesklierkanker wordt in ons land jaarlijks bij ongeveer 2.000 mensen gediagnosticeerd en is zeer moeilijk te genezen. Een belangrijke factor hierbij is dat de tumor tamelijk ongevoelig is voor chemotherapie. De tumor scheidt allerlei stoffen af waardoor het omringende weefsel ontstoken raakt. De cellen ervan kruipen daardoor dicht tegen elkaar aan en vormen een stevige hoes om de tumor, ondoordringbaar voor medicijnen en afweercellen.

Alvleesklierkanker wordt in ons land jaarlijks bij ongeveer 2.000 mensen gediagnosticeerd en is zeer moeilijk te genezen. Een belangrijke factor hierbij is dat de tumor tamelijk ongevoelig is voor chemotherapie. De tumor scheidt allerlei stoffen af waardoor het omringende weefsel ontstoken raakt. De cellen ervan kruipen daardoor dicht tegen elkaar aan en vormen een stevige hoes om de tumor, ondoordringbaar voor medicijnen en afweercellen.

Op zoek naar zwakke plekken in deze barrière concentreerden de onderzoekers zich op de zogeheten stercellen. Deze cellen leiden in gezonde alvleesklieren een nogal ingeslapen bestaan. Door kankercellen worden ze echter geactiveerd en bevorderen ze de groei en uitzaaiing ervan, doordat ze allerlei groei- en ontstekingsfactoren gaan produceren. Een cruciaal verschil tussen slapende en geactiveerde stercellen is dat de laatste grote aantallen receptoren voor vitamine D bevatten. Dat is interessant omdat mensen met vitamine D gebrek een verhoogde kans hebben op deze kanker, waardoor de vitamine mogelijk een rol bij de behandeling kan spelen.

Toediening van extra vitamine D haalde bij patiënten echter niets uit. Stercellen bleken de stof snel weer af te breken. Een chemische variant van vitamine D bleek echter aan de receptor te kunnen binden, zonder te worden afgebroken.

Huup Dassen

Het is natuurlijk een eerste stap op een nog lange weg maar je moet toch ergens beginnen. Het is in ieder geval voor het eerst dat ik iets lees over voortgang in de behandeling van alvleesklierkanker. Heeft alvleesklierkanker dadelijk net zo'n goede overlevingskans als bijvoorbeeld borstkanker? De praktijk leert dat we meestal (hele) kleine stapjes maken en dat we langzaam maar zeker vooruitgaan. Een eureka moment, een geniale inval waarmee we een grote sprong voorwaarts maken is niet realistisch.