Na 1,5 jaar weer eens positief nieuws over de behandeling van alvleesklierkanker

Het onderstaande artikel komt uit het NRC van 4 mei 2022. 

                          App voorkomt sterfte na verwijderen van de alvleesklier.

Geneeskunde  Als artsen een slimme app gebruiken, kan het aantal mensen halveren dat overlijdt na een operatie tegen alvleesklierkanker.

Als artsen en verpleegkundigen een speciaal daarvoor ontwikkelde app gebruiken om hun patiënt in de gaten te houden, loopt die na een operatie aan de alvleesklier aanzienlijk minder kans op levensbedreigende complicaties. Dat blijkt uit een studie in zeventien Nederlandse ziekenhuizen die vorige week verscheen in het medisch-wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. In de app kunnen artsen en verpleegkundigen niet alleen dagelijkse meetwaarden bijhouden, het algoritme geeft op basis daarvan ook advies over wat ze moeten doen als er een complicatie dreigt.

Bij mensen met alvleesklierkanker kan soms dat orgaan, een grote klier vlak onder de maag, worden weggehaald. Na die ingewikkelde operatie is er een grote kans op complicaties. Het meest komt voor dat er vocht uit het operatiegebied in de buikholte lekt. Afhankelijk van hoe vaak een ziekenhuis de operatie uitvoert, gebeurt dat na 3 procent tot 45 procent van de operaties, schrijft de Amerikaanse kankerchirurg Eliza Beal in een begeleidend commentaar in The Lancet. In Nederland gebeurt het gemiddeld bij één op de drie patiënten.

Organen stoppen
Het lekken kan ernstige gevolgen hebben. De patiënt kan een interne bloeding krijgen, de organen kunnen stoppen met werken, en in het ergste geval kan hij of zij overlijden. De complicaties worden vaak pas opgemerkt als de patiënt klachten krijgt, en dan is het soms te laat. Met de app zijn artsen er eerder bij.

Alle Nederlandse ziekenhuizen die de operatie tegen alvleesklierkanker uitvoeren deden mee aan de studie. Alle betrokken chirurgen, artsen, verplegers, radiologen en IC-medewerkers leerden de app te gebruiken.

In de bijna twee jaar dat de studie liep, werden 1.748 mensen geopereerd. Daarvan werden 863 mensen na de operatie in de gaten gehouden met de app. De andere helft kreeg de gebruikelijke zorg: hun ziekteverloop werd vastgelegd in een elektronisch patiëntendossier.

Na de ingewikkelde operatie is er een grote kans op complicaties
De app verschilt van het gewone elektronische patiëntendossier. In allebei kunnen zorgverleners allerlei medische en biochemische waarden invullen. Maar het algoritme in de app is gemaakt om zo vroeg mogelijk complicaties te ontdekken en suggesties te doen voor de behandeling. Wanneer die waarden boven van tevoren vastgestelde grenzen uitkomen, kan de app aanbevelen om bijvoorbeeld een CT-scan te maken van de buik, een drain te plaatsen of juist te verwijderen, of antibiotica te geven.

Voor het bouwen van het algoritme gebruikten de onderzoekers de bestaande medische literatuur, de richtlijnen voor post-operatieve zorg en de uitkomsten van gezamenlijke vergaderingen. Drie onafhankelijke internationale alvleesklierexperts beoordeelden het algoritme voordat het in gebruik werd genomen.

In de groep bij wie de zorgverleners de app niet gebruikten, kregen 124 mensen (14 procent) een levensbedreigende complicatie: een bloeding of orgaanfalen; 44 patiënten (5 procent) overleden in de drie maanden na de operatie. In de groep bij wie de app wél werd gebruikt, was dit beduidend lager: 73 mensen (8 procent) kregen een levensbedreigende complicatie, 23 patiënten (2,7 procent) stierven – bijna de helft minder. Minder mensen moesten opnieuw geopereerd worden in die groep, ze kregen vaker en eerder een minder ingrijpende behandeling met antibiotica of een drainage.

Naleving
Bij gebruik van de app verbeterde de zorg in alle ziekenhuizen, zowel die waar de operatie vaak werd gedaan als in ziekenhuizen waar de ingreep minder vaak wordt uitgevoerd, en de kans op complicaties en overlijden hoger is.

De auteurs zagen wel dat in sommige ziekenhuizen de alvleesklier-chirurgen zich niet altijd aan de aanbevelingen van het algoritme hielden – de naleving lag tussen 70 en 83 procent. Het effect van het algoritme zou wellicht nog groter zijn als dat wel zou zijn gebeurd, merken ze op.

Het algoritme is veilig, goedkoop en makkelijk te gebruiken, zeker met de app, die naast het bed van de patiënt kan worden ingevuld. En de geboden zorg werd er niet duurder van, schrijven de auteurs. De app kan in de toekomst ook worden getest en gebruikt om de nazorg na andere typen operaties in de gaten te houden.

De app, Pancreatic Surgery geheten, is voor zorgmedewerkers gratis te downloaden in de app-stores voor zowel Apple als Android.