122. Met terugwerkende kracht

Het was Februari 1962 toen de bewoners een voor een hun intrek namen in hun nieuwe huizen. 4 blokken van 9 huizen. Allemaal bewoond door Koni medewerkers. Niemand had nog veel te makken in die tijd, dus hielp je elkaar. Dat was vanzelfsprekend. Als collega's hielp je elkaar en ook als buurtgenoten. In 1973 werd Koni verkocht aan ITT, een Amerikaanse investeringsmaatschappij. Die had niks met de verhuur van huizen voor de medewerkers, dus werden alle huurders in de gelegenheid gesteld om hun huis tegen een schappelijke prijs te kopen.

Fred, mijn lief, was de zoon van een Koni medewerker en op het moment dat de huizen moesten worden gekocht, was zijn moeder al jaren weduwe en had niet de financiële middelen om het huis te kopen. Fred kocht het huis zodat ze daar toch kon blijven wonen. In 1977 trouwde ik met Fred en nam als jongste 'koniaan' mijn intrek in de 'Konibuurt'. Mijn schoonmoeder had inmiddels een nieuwe vriend en verhuisde met hem naar een andere buurt. Aan de ene kant vond ik het nogal beklemmend om tussen al die, vaak oudere, collega's te wonen, maar aan de andere kant had het ook wel zijn charme.

Onze naaste buurman was een trotse man. Hij werkte, als een van de weinige buurtbewoners, op kantoor en was daarnaast commandant van de bedrijfsbrandweer. Jarenlang fietste wij gezamenlijk naar ons werk. Hij in kantoorpak, glimmend gepoetste schoenen en echte lederen aktetas op de bagagedrager en ik in mijn werkkloffie inclusief foeilelijke veiligheidsschoenen en een plastic tasje met mijn lunch op mijn bagagedrager naast hem. Totdat zijn middelste dochter ziek werd en niet lang daarna overleed aan een agressieve vorm van kanker. De trotse boom knakte. Hij kon het werken niet meer volhouden en hing zijn aktetas aan de wilgen.

In de jaren daarna krabbelde hij langzaam uit het dal en leerde hij opnieuw te genieten van zijn leven. Samen met zijn vrouw maakten ze dagelijks een wandeling naar het dorp en zoals het hoorde, volgens hem, diende je voor die gelegenheid correct gekleed te zijn. Hij onderhield een levendig contact met vele oud collega's en regelmatig hing hij over de schutting om alle wetenswaardigheden met mij te delen en om de laatste nieuwtjes van 'ons' bedrijf te horen. 

Naarmate de jaren vorderde begon ook de straat te veranderen. Steeds meer oud collega's overleden of verhuisden naar een seniorenwoning en het werd voor hem een stuk stiller in de straat. De nieuwe, jonge mensen die daarvoor in de plaats kwamen, hadden niet zo'n behoefte aan contact. Op zijn dagelijkse wandeling kwam hij nog regelmatig de oud collega's tegen en deze  ontmoetingen waren echte hoogtepunten voor hem.  Totdat ook dat abrupt stopte toen hij bijna drie jaar geleden ziek werd.

Endeldarmkanker en het ergste voor hem; een blijvend stoma. Hij herstelde langzaam van de ingreep en kwam zijn huis nauwelijks meer uit. Durfde niet meer op visite, durfde niet meer te wandelen uit angst voor lekkage en de geluiden die zijn stoma maakte. Bepaalde klussen in huis en tuin kon hij niet meer doen en die nam Fred geheel vanzelfsprekend voor zijn rekening. Alhoewel hij dankbaar was voor de hulp, zag ik toch hoe moeilijk hij het vond om die hulp te aanvaarden. Steeds als Fred daar bezig was, zag ik hem ronddraaien als de bekende drol in de pispot en de machteloze blik in zijn ogen ging mij door merg en been.

Begin vorig jaar is tijdens een controle een uitzaaiing in zijn long ontdekt. Een paar maanden later werd een halve long inclusief uitzaaiing met succes verwijderd. De prognose was hoopvol, maar toch ging het herstel uiterst moeizaam. Het was een sombere man geworden en alle levenslust leek te zijn verdwenen. Nu hij ook de meest kleine klusjes niet meer kon doen en de buurvrouw het allemaal niet meer kon bolwerken, sprongen wij steeds vaker in de bres. Sinds ik met pensioen ben ga ik steevast met Fred mee als hij een klusje doet. Terwijl Fred bezig is praat ik met de buurman over Koni en dan zie ik hoe het leven voor even weer in hem terugkeert.

Een tijdje geleden kreeg ik van een oud collega met wie ik regelmatig afspreek, een paar oude foto's van het bedrijf die zij in het archief had gevonden. Foto's uit de tijd dat de buurman daar werkte. De schutting van de buurman moest nodig gebeitst worden en het leek mij het juiste moment om de foto's bij de buurman te brengen. Terwijl Fred de schutting onder handen nam, bogen wij ons over de foto's. Hij herkende vele collega's en hij begon enthousiast te vertellen over die tijd, dat prins Bernhard daar op bezoek was geweest enz.enz. Terwijl ik naar hem keek en luisterde, begon zich in mijn brein voorzichtig een idee te vormen en tegen de tijd dat alle foto's waren bekeken opperde ik mijn idee om een reünie te organiseren. Zijn ogen begonnen te glimmen en voordat we er erg in hadden hadden we een lijst gemaakt van alle oud collega's die nog in leven waren en de mogelijke adressen waar ze nu woonden.

Het werd mijn missie om de oud collega's op te sporen, contact te leggen en ze persoonlijk voor de reünie uit te nodigen. De lijst werd in werkelijkheid korter dan de herinnering van de buurman, maar met een groepje van 10 personen, begon het toch op een reünie te lijken. In een klein, intiem café restaurant in de buurt vond de reünie plaats. Ik zag ze binnendruppelen, de ruim 80 jarigen 'Konianen'. De een met een stok, de ander met rollator, de buurman met stoma en anderhalve long, maar dat mocht de pret niet drukken. Van een afstandje sloeg ik het groepje gade en wat hadden ze een lol en gespreksstof met elkaar. De barman, tevens eigenaar van de tent, vertelde mij dat hij ooit als jonge jongen een paar jaar vakantiewerk had gedaan bij Koni. Hij vertelde dat hij een keer een paar weken aan de lopende band had gestaan om schokdempers van de kettingbaan af te halen. Ik ben dat nooit vergeten. Het was ontzettend zwaar werk maar dat durfde ik niet te zeggen want de oude man met wie ik dat werk deed, die deed dat werk fluitend. Wat een bijzondere man was dat, hij bezat zoveel wijsheid en ik heb nog heel vaak aan zijn wijze lessen teruggedacht. Ik weet zijn naam niet meer, maar ik zie hem nog duidelijk voor me. Een klein mannetje, warrige bos haar en een pijp in zijn mond. Ik voelde mijn adem even stokken voor ik zei: 'Die man die jij bedoeld heette Gerrit en die man was mijn vader'. 

De barman deelde zijn herinneringen aan mijn vader, vertelde welke wijze lessen hij van hem had geleerd en ik, ik leerde mijn vader op een andere manier kennen. Zag hem opeens door de ogen van zijn collega's die altijd vol lof over hem hadden verteld. Ik werd zowaar met terugwerkende kracht trots op deze man. Ik had jaren met die man op dezelfde afdeling gewerkt, zag hem als mijn vader en nu zag ik hem voor het eerst als een oud collega. 

Om een lang verhaal niet nog veel langer te maken; de reünie was een succes! Er werden naast ervaringen ook telefoonnummers gedeeld en afspraken gemaakt voor vervolgontmoetingen. De buurman is een ander mens geworden. Hij heeft weer contact met zijn oud collega's en ik ben aan de andere kant van de schutting regelmatig getuige van hun gesprekken. Hij voelt zich minder bezwaard nu, als Fred komt klussen want indirect is Fred uiteindelijk een lid van de Koni familie en zoals het in 1962 was, zo is het nog steeds; 'Konianen' helpen elkaar, dat is vanzelfsprekend!

En nu kijk ik naar een foto uit 2014 met een drastisch verminderd personeelsbestand. Ik zie mezelf, onwetend van het feit dat de kanker al in mijn blaas groeide. Ik zie collega's die door dezelfde ziekte zijn gestorven. Ik voel niet de gedeelde trots op het bedrijf die mijn buurman en zijn tijdgenoten voelen. Ik zie collega's met wie ik vele jaren heb gewerkt, met wie ik als het ware ben opgegroeid. Niet het bedrijf, maar de collega's maken dat het nog steeds als familie voelt.