Rollenspel

Als je aan mij vraagt aan welke hobby ik het meest plezier heb beleefd in mijn leven zeg ik toneelspelen. Jarenlang maakte ik deel uit van een amateur toneelgroep. Wat een plezier heb ik daar gehad. Zo leuk om zo nu en dan in de huid van een ander personage te stappen. Even heel iemand anders te zijn. Ook interessant voor jezelf om te ontdekken dat diep in jou een loeder kan huizen waarvan je niet wist dat je het in je had. Want soms is je rol een type dat heel ver af staat van hoe je zelf bent. Die dingen zegt of doet  die je zelf nooit zou zeggen of doen. Het allerleukste vond ik dan ook om een beetje hysterische of bitchy types te spelen. Of een dramaqueen. Krijsen, ruziemaken en onaardige dingen zeggen,lekker hoor zo af en toe. En ja, ik was het tenslotte niet zelf die dat deed. Maar het karakter dat ik speelde. Van de empathieloze, hooghartige redersvrouw in 'op hoop van zegen' van Herman Heijermans tot neurotische Suzannah in bedkwartet van Alan Ayckborn. Van verdrietige of gekwetste personages tot  een onnozel dienstmeisje. Om bepaalde emoties op te kunnen roepen deden we speloefeningen. Die kunnen je  helpen om je goed in je rol in te kunnen leven. 

Een kroon op mijn 'amateur carriere' was wel het stuk 'Het hemelbed' van Jan de Hartog. Samen met mijn mannelijke tegenspeler hebben we deze klassieker op de planken gezet bij onze vereniging. Het is een toneelstuk over lief en leed in een 35 jarig huwelijk. In een aantal scènes worden allerlei fases uit hun huwelijk uitgebeeld. Vanaf de huwelijksdag, tot de dag dat ze als grijze bezadigde ouderen hun huis verlaten om naar een appartement te gaan. Alle scenes in dezelfde slaapkamer met het hemelbed. Hun leven trekt als het ware aan de toeschouwer voorbij. We hebben dit stuk gespeeld in 2002. Ik had toen nog geen levenservaring met de laatste scenes, maar toch was het mogelijk om zo'n rol overtuigend neer te zetten. En dan heb ik het niet alleen over de grijze pruik. Maar nu ik inmiddels zelf in de fase ben gekomen van grijs, stram en los moeten laten weet ik ook echt hoe dit voelt.

Rollenspellen,inspring oefeningen, improvisatie dingen; ik ben er dol op. Het mooiste compliment wat ik eens kreeg was dat er na een voorstelling iemand naar me toe kwam en met tranen in haar ogen zei dat ze het allemaal zo erg vond voor mij (het personage). Een ander, dubieus compliment, was dat er een man de zaal was uit gelopen omdat ik hem te veel deed denken aan zijn hysterische ex vrouw. Tja. "Is ze thuis ook zo"? vroegen ze aan Lief.

In de zomer van 2014, hetzelfde jaar waarin ik later in september de diagnose eierstokkanker fase 4 zou krijgen, had ik mij ingeschreven voor de opleiding 'seniorencoach'. Een nieuwe opleiding die goed aansloot bij mijn werk in de ouderenzorg wat ik altijd heb gedaan. Ik zag het helemaal voor me. Rustig mijn werk gaan af bouwen en ondertussen senioren coachen die met pensioen gegaan waren en niet wisten hoe ze hun leven verder inhoud moesten geven. Daar kon ik ze dan bij helpen. We hadden zelfs al plannen om een kamertje in de garage te laten maken voor dit doel. In juni was er een open dag van de coach opleiding. Kennismaken met de docenten en de verschillende lessen en oefeningen die we zouden gaan krijgen. Een van die oefeningen had als doel om in te voelen hoe het is om een nare boodschap te krijgen. Een rollenspel in tweetallen. Het ging om een zogenaamd 'slecht nieuws gesprek'. Eén was de arts die vertelde dat je kanker had en niet meer beter kon worden. De ander was de 'patient'. Als patient deed ik het super. Ik luisterde goed naar de arts. Begreep alles. Stelde precies de juiste vragen en kon mooi samenvatten wat de dokter had gezegd. Maar wat het met me deed, zoals de docent aan me vroeg, dat wist ik eigenlijk niet zo goed.

Bizarheid ten top. Een aantal weken later had ik weer een slecht nieuws gesprek. Maar dan in het echt. "Het spijt me heel erg, maar u heeft uitgezaaide kanker en u kan niet meer beter worden". Dit was absoluut een heel andere ervaring dan de oefening kan ik  vertellen. Luisteren? Het drong niet door wat de arts zei. Denken kon ik ook niet meer. "Ik ga dood" kon ik alleen maar denken. En de enige vraag die bij me opkwam was of ik de kerst nog zou halen. Zo voelt het dus echt als je zoiets te  horen krijgt. Dit is dus wat het echt met je doet.

En toen werd alles anders. Stond mijn leven totaal op z'n kop. Aan de opleiding ben ik nooit begonnen. Ik moest er toen ook niet meer aan denken om klaagzangen over ouderdomskwaaltjes aan te horen. Sterker nog, ik was zelfs bozig en jaloers als ik van die uber fitte bejaarden zag fietsen met hun tennisracket op de rug. Gelukkig zijn deze gevoelens weer helemaal over gegaan.Maar een beetje allergisch voor zeurpietjes ben ik wel geleven.

 Heb ik nu nog wat aan mijn toneelervaringen? Eigenlijk niet. Het leven is doorleefd genoeg. Daar heb ik geen oefeningen meer voor nodig. Maar ik heb een plakboek vol herinneringen en een glimlach op mijn gezicht als ik aan al die vrolijkheid van toen denk. En die kamer? Die is er toch gekomen. En wat een plezier hebben de kleinkinderen van 'de speelkamer'. Ze doen er spelletjes, knutselen en spelen er poppenkast. Mooie verhalen. Mooie rollen. En oma ? Die speelt natuurlijk de hoofdrol. Dat zul je begrijpen. 

Foto uit het programmaboekje van 'bedkwartet' 1990. Wat een emotie he. En dat in een losse telefoonhoorn.