Bipolaire androgeentherapie

Pakweg een half jaar geleden heb ik het met de oncoloog gehad over hoe prostaatkanker zich ontwikkelt en over wat voor mogelijkheden en studies er zijn. En toen noemde hij ook dat een hoge concentratie van testosteron een giftige omgeving was voor de kanker. Maar dat hij mij dat niet ging geven; het was nog in onderzoeksfase.

Nu ben ik een vreemd kind met mijn testosteron, of eigenlijk meer het ontbreken daarvan. En nadat ik met de hormoonkuren ben gestopt is het bijna helemaal opgedroogd. Zo weinig, dat ik er echt last van ervaar. En toen dacht ik, om een beetje testosteron extern aan te brengen met een gel, om de kwaliteit van leven wat te verbeteren. 

En toen ging ik zoeken op internet en kwam ik bij de Androskliniek uit, want daar wordt dat gegeven. Maar niet aan prostaatkankerpatiënten welke niet zijn genezen. Mijn situatie uitgelegd en net antwoord gekregen en het blijkt dat waar de oncoloog op doelde, daar al wat klinische onderzoeken mee zijn gedaan. Met verrassend resultaat. Bipolaire androgeentherapie.

Opnieuw gegoochled, een account aangemaakt op een medische site (Ik ben nu medisch student in opleiding) en onderstaande tekst gedownload om volgende maand Bergman hierover door te zagen.

De adaptieve afhankelijkheid van castratieresistente prostaatkankercellen van de androgene signalisatie wordt een therapeutisch obstakel. In de kliniek kan je daar gebruik van maken door toediening van een suprafysiologische dosering van testosteron, bipolaire androgeentherapie genoemd. De term bipolair verwijst naar het feit dat er met die strategie een snelle cyclus ontstaat tussen twee extremen: van een suprafysiologische testosteronspiegel naar een testosteronspiegel vergelijkbaar met de spiegel die na castratie wordt gemeten tijdens een cyclus van vier weken.

Toediening van testosteron in hoge dosering bij de behandeling van mannen met een gevorderde prostaatkanker kan paradoxaal lijken, maar de studies van het Sydney Kimmel Comprehensive Cancer Center van de Johns Hopkins University in Baltimore hebben het nut ervan ruimschoots bewezen. 

Therapeutische wettiging

Androgenen kunnen de groei van prostaatkanker bevorderen. De eerstelijnstherapie bij prostaatkanker is dan ook een androgeendeprivatietherapie. Prostaatkankercellen passen zich echter aan aan een lage androgeenspiegel en zullen op de duur castratieresistent worden.

In meerdere studies is een paradoxale daling van de tumorgroei vastgesteld in modellen van prostaatkanker na toediening van testosteron in een suprafysiologische dosering. Dat zou toe te schrijven zijn aan meerdere complementaire mechanismen, met name celdood en cytostase. Die mechanismen zouden kunnen verklaren waarom suprafysiologische hoeveelheden testosteron de groei van prostaatkanker net afremmen. 

Resistentie

Hormoontherapie is een algemene benaming voor elke behandeling die de productie of de werking van testosteron blokkeert bij de behandeling van prostaatkanker. Eigenlijk is de term niet juist, want technisch gezien gaat het om een "antihormonale" behandeling, maar de oude term is bewaard gebleven. Mannelijke hormonen waaronder testosteron worden androgenen genoemd. Een behandeling die de mannelijke hormonen onderdrukt, wordt androgeendeprivatietherapie genoemd. 

Aanvankelijk reageren nagenoeg alle mannen op een androgeendeprivatietherapie, soms zelfs spectaculair. Meer dan 90% van de patiënten reageert goed op een androgeendeprivatietherapie, soms gedurende vele jaren. Een androgeendeprivatietherapie wordt dan ook beschouwd als bijzonder effectief bij de behandeling van prostaatkanker. Ze verlicht de pijn, verlaagt het PSA-gehalte en doet de tumor vaak verdwijnen bij beeldvormingsonderzoek. Maar met een hormoontherapie zal een prostaatkanker nagenoeg nooit genezen.

Na een initiële gunstige respons blijft het PSA-gehalte gedurende een zekere tijd laag en verergert de tumor niet. Castratieresistente is evenwel geen onverwacht fenomeen, maar het onvermijdelijke gevolg van een langdurige blokkade van de androgeenreceptor. De duur van die fase is wisselend. Maar 1-2 jaar na het begin van de behandeling stijgt het aantal androgeenreceptoren weer (soms met factor 100 of nog meer), waardoor de kanker weer kan gaan groeien. De hoge dichtheid aan androgeenreceptoren maakt de prostaatkankercellen echter eigenaardig genoeg net gevoelig voor een onverwachte blootstelling aan een hoge testosteronspiegel.

Een nieuw therapeutisch paradigma

Bipolaire androgeentherapie wordt uitgetest in klinische studies bij asymptomatische patiënten met een gemetastaseerde castratieresistente prostaatkanker. Daarbij worden voldoende hoeveelheden testosteron toegediend om snel een suprafysiologische serumspiegel te bereiken. De normale bloedspiegel van testosteron bij een man van 70 jaar is 300-400 ng/dl. Bij mannen die een androgeendeprivatietherapie krijgen, is die lager dan 50 ng/dl. Bij bipolaire androgeentherapie krijgt de patiënt om de 28 dagen een i.m. injectie van testosteroncypionaat, een langwerkende vorm van testosteron.

De term "bipolaire androgeentherapie" weerspiegelt het feit dat de plasmaconcentratie van testosteron tijdens een behandelingscyclus van 28 dagen schommelt tussen een suprafysiologische spiegel (1000-3000 ng/l) en een spiegel die gelijkt op de spiegel die wordt gemeten na castratie (100-200 ng/dl). Daarvoor moeten de patiënten verder een androgeendeprivatietherapie krijgen gedurende de hele duur van de bipolaire androgeentherapie en die androgeendeprivatietherapie moet niet worden stopgezet bij toediening van de bipolaire androgeentherapie.

Een bipolaire androgeentherapie wordt niet aanbevolen bij patiënten met prostaatkanker en botpijn om te vermijden dat een verbetering van de botpijn zou worden beschouwd als een teken van respons. Een bipolaire androgeentherapie kan echter nog andere symptomen verbeteren zoals vermoeidheid, de spierkracht en de seksuele functie, die te wijten zijn aan de androgeendeprivatietherapie. Bij de patiënten bij wie gunstige effecten worden waargenomen na een bipolaire androgeentherapie, daalt het PSA-gehalte niet altijd. Het evalueren van de respons op de behandeling wordt er daardoor niet gemakkelijker op. Een bipolaire androgeentherapie herstelt de gevoeligheid voor antiandrogenen echter sterk. 

De belangrijkste conclusies van de klinische studies met bipolaire androgeentherapie zijn:

• De behandeling is veilig bij asymptomatische patiënten met een gemetastaseerde castratieresistente prostaatkanker.
• Ze doet de symptomen van de ziekte niet verergeren.
• Ze houdt het PSA-gehalte laag en het percentage objectieve respons bedraagt 30-40%.
• De tumor kan weer gevoelig worden voor een antiandrogeen en er dan beter op reageren.

Verder onderzoek is nu wenselijk om de waarde van een bipolaire androgeentherapie bij de behandeling van een castratieresistente prostaatkanker te evalueren.

Ik heb nog geen botuitzaaiingen, voor zover ik nu weet, dus ik zou het ideale proefkonijn kunnen zijn.

Wordt vervolgd.