KWF campagne legt onvermogen met ongemak bloot

Voor het leven. Tegen kanker. De nieuwe campagne van KWF claimt dat iedereen iets kan doen tegen kanker. Ik ben maar een klein gedeelte van de enorme doelgroep - de campagne stelt dat iedere Nederlander in zijn leven te maken krijgt met kanker – maar voor mij als patiënt met borstkanker slaat de campagne de plank behoorlijk mis. Afzetten tegen kanker voelt alsof mijn angst en verdriet niet erkend worden en oproepen tot actie voelt alsof ik er zelf iets aan kan doen. Voor het leven zijn betekent voor mij stilstaan bij machteloosheid. Niet daaroverheen walsen met een positieve boodschap.

KWF heeft een mooie propositie: voor het leven. Ergens voor zijn kan betekenen dat je ook ergens tegen bent: je bent voor een leefbare wereld en tegen milieuvervuiling. Je bent voor Ajax en tegen Feyenoord. Maar voor Debbi zijn wil niet zeggen dat je tegen Petri bent. Los daarvan, wie is er nu niet voor het leven en tegen kanker? Pas als we tegenover een voor een tegen zetten, ontstaat er strijd. Ook in de campagne wordt gesproken over het bestrijden van kanker. Door in actie te komen, een berg te beklimmen, je aan te melden als collectant, zouden we ons gevoel van machteloosheid bestrijden. Dat is iets anders dan kanker bestrijden. Dat is de kleine maar fel stekende angel die me raakt. Er wordt een monster in een pak gehesen waardoor we het ware monster niet hoeven te zien.

Het ware monster is de brullende bloeddorstige leeuw die voor je staat. Het monster waarvoor je instinctief wil vechten of vluchten maar waarvan je weet dat de strijd aangaan geen zin heeft. Van een wild dier kun je nooit winnen. Het enige wat je kan doen, is het monster in de bek kijken, zoals de inmiddels overleden filosoof René Gude het zo mooi omschreef. Alles onder ogen zien en meebewegen. Mede dankzij het fantastische werk van KWF kan ik me overgeven aan mijn artsen. Ik ga de strijd met de leeuw zelf niet aan. Het hele punt ís juist dat je niets kan doen.

Niets kunnen doen is verschrikkelijk ongemakkelijk. Het dwingt je je angst en je verdriet onder ogen te zien. Als je ziek bent, verdwijnt het automatisme altijd overal meteen iets moois van te willen maken. Positieve emoties kunnen er alleen zijn als de negatieve erkend worden, anders wordt het toxisch. Toxisch is het met chemo al genoeg. Voor het leven zijn betekent erkennen dat het leven soms heel machteloos en ongemakkelijk is. En dat dat is wat het is. Niet dat je daar zelf iets aan kan doen door van de bank af te komen. Dat impliceert een maakbaarheid die niet reëel is. Dat voelt nog eens extra ongemakkelijk.

De campagne had mij als patiënt meer aangesproken als de boodschap van machteloosheid expliciet was gemaakt in plaats van meteen op te roepen tot actie. Machteloosheid is de onderliggende emotionele waarde waar de campagne wel op gestoeld is, maar die niet geraakt wordt. Net als in de commercial ben ik ook moeder die haar puberzonen heeft moeten vertellen dat ik kanker heb. Hoe moeilijk dat ook is, ik denk dat ik hen een reëler beeld van het leven geef door stil te staan bij het ongemak dan daar snel aan voorbij te gaan. Pas dan ontstaat er lucht en is er ruimte voor positieve emoties. Pas dan kunnen we lachen omdat ik opeens op Anouk of die kale van Prison Break lijk. Dat bereik ik niet door met hen een marathon te lopen.

Alleen artsen kunnen echt iets doen tégen kanker. Mede dankzij KWF gelukkig steeds meer. Maakt dat ons machteloos? Ja. Daar kunnen we niets aan veranderen. Wat íedereen kan doen, is samen erkennen en uitdragen dat het leven niet maakbaar is. Dat maakt het draaglijker. Ook dat doet de steun van KWF. Dat is de positieve boodschap. Je kunt daarnaast in actie komen zodat artsen en ondersteuners, mede dankzij KWF, hun werk kunnen doen. Voor het leven. Punt.