Verloren leven
Ik was er goed in. Het verzorgen van overledenen. Tot twee jaar geleden was dat wat ik te doen had: zorgen dat nabestaanden op een goede wijze afscheid konden nemen. Al 30 jaar deed ik dat, veel te jong was ik toen ik begon, als je me nu zou vragen.
Ik startte m'n carrière zo'n beetje met de dood van m'n vriendin. Gewurgd door haar vriend, ze lag in mijn mortuarium maar ik mocht niet bij haar. Een paar jaar later vroeg een andere vriendin of ik haar wilde verzorgen als ze stierf, ze had eierstokkanker. Dat deed ik, samen met een vriendin. Make up, een pruik. Zo mooi maar haar moeder liet de kist sluiten.
In 2010 werd in Nederland balsemen toegestaan. Ik zat in het bestuur van de vereniging voor obductie-assistenten en wij hadden een stichting voor de opleiding van obductie-assistenten. Daar kon best balsemen bij, thanatopraxie zoals ze het in Nederland handig noemden. Met Mr. Big, ook een bestuurslid, toog ik naar Engeland. Daar balsemden ze al bijna 100 jaar. We sloten aan bij een Britse uitvaartonderneming, ik leerde de praktijk. We schreven een folder over de reis en alle belangrijke zaken en ik verbleef twee weken in Londen en liep stage. De koeling bood ruimte voor meer dan 80 overledenen. Sommigen waren maanden bezet; tot de nabestaanden geld hadden voor een nette uitvaart. Geen zes werkdagen zoals in Nederland.
De slagader in de hals aanprikken, bloed afzuigen en balsemvloeistof inbrengen, enzovoort. Ik bracht uitgemergelde kankerlichamen terug tot hun oorspronkelijke uiterlijk. Daarvoor was ik ook al druk met het herstellen van de beschadigde lichamen. Hechtte het hoofd van een vroegere klasgenoot die een auto-ongeluk had gehad. Ik herkende hem pas toen ik hem gerepareerd had. Hechtte het hoofd van een 12-jarige die overreden was door een tractor. Legde de twee lichaamsdelen van een jonge kerel bij elkaar, die door de vangrail gehalveerd was. Zodat z'n ouders toch een 'heel' lichaam konden zien. Trok een 4-jarige een clownspakje aan, passend bij de rouwkaart die zijn ouders hadden bedacht. Kamde de mosselen uit het haar van een hippe gitarist die drie weken in de rivier had gelegen-ik heb nooit meer mosselen gegeten. Stuurde de zus weg van een overleden vrouw die 4 dagen voor de kachel had gelegen, zodat ze niet dezelfde horrorbeelden op haar netvlies kreeg als ik. Liet een man de hand van zijn vrouw aanraken terwijl de rest van haar door de trein verwoeste lichaam onder een laken lag. Ik zou in Zwolle gaan werken en dan ook weer bij obducties assisteren. En toen bleek ik uitgezaaide longkanker te hebben.
Ik kan er een boek over schrijven. Alle zinloze sterfgevallen waar ik m'n best deed de overledene netjes terug te geven aan zijn/haar nabestaanden. Honderden lichamen die ik verzorgd heb, hersteld heb, gewassen en gekleed heb. Van 0 tot 100+ jaar oud. Wanneer is de dood dan wel op de juiste tijd daar? Ik weet het niet. Voltooid leven, ik heb er niet veel van gezien. Mensen werden gemist, naasten waren nog niet zo ver, er was zoveel verdriet.
Ik vond mijn werk waardevol. In het ziekenhuis overlegde ik altijd met de nabestaanden of ze wilden helpen met de verzorging. Helpen wassen, of alleen helpen aankleden. Al waren het maar de sokken. Het gevoel dat je iets gedaan had in dat proces.
En oh, wat mis ik het. Werken. Je betekenisvol voelen in de malle molen van het leven. Morgen is de vakantie voorbij en gaat mijn lief weer aan het werk. Morgen ga ik naar mijn geliefde paarden en gehandicapten op de manege. Morgen is alles weer normaal, zoals normaal de laatste tijd was. Ik thuis, afgekeurd. M'n psycholoog zei dat ik het mezelf moet gunnen om een boek te lezen, een blog te schrijven, op de bank te hangen. Ik doe echt m'n best.
25 reacties
Respect, wat een zwaar maar mooi beroep, het zijn denk ik slechts enkelingen die dit kunnen en nog minder die dit zo mooi kunnen verwoorden.
Liefs Roos
Respect en hoogachting voor uw nuttige en bijzondere werk in het verleden.
Richard.
Lieve Frie,
Ontroerend... het bijzondere inkijkje dat je in je bijzondere vroegere werk geeft, maar ook hoe je het verlies en de impact daarvan beschrijft... Ik heb het idee dat je huidige werk met gehandicapten en paarden op de manege óók betekenisvol voor je is en dat je dat met plezier doet, maar natuurlijk is het nu anders dan je 'verloren leven'. En waar je naar terugverlangt. Omdat je er goed in bent, je passie in kwijt kunt, mensen wat te bieden hebt... Je hebt nu van de nood een deugd gemaakt en bent onder andere qua werk een totaal andere richting ingeslagen. De overeenkomst met je vroegere beroep is dat je mensen nu óók weer iets biedt en dat is naar mijn mening heel waardevol. Je máákt tóch weer iets van je huidige situatie. Dat vind ik dapper en daar bewonder ik je om!
X Carolina
Lieve Frie, dank je wel voor je blog. Met zoveel liefde beschrijf je je werk, inderdaad je zou er een boek over kunnen schrijven. Ik kan me voorstellen dat het loslaten daarvan niet zomaar gaat, dat is een rouwproces. Gelukkig is daar dan het vrijwilligerswerk op de manege waar je ook weer voldoening uit kunt halen, anders, maar toch. Je doet het goed Frie! ❤️
En slim om in de nacht al je blog te schrijven, heb je overdag meer tijd om al bank hangend een boek te lezen 😉😘😘 xx Kim
Lieve Frie wat een mooi beroep maar wat zwaar snap dat je dit ook heel erg mist maar vooral ook omdat het niet jouw besluit was om er mee te stoppen. Het is gewoon lastig dat je ziekte je hele levensbeeld omver gooit en dat is moeilijk te accepteren al ben je nog zo positief . Bedankt dat je ons een inkijkje hebt gegeven .
Lieve Frie,
Ik vind het heel indrukwekkend wat je schrijft. Heb me wel eens afgevraagd hoe dat in zijn werk gaat en hoe het kan dat mensen dat werk kunnen doen. Ik mag straks op rouwbezoek en zie daar al een beetje tegenop. Het beeld van een overledene zien.
Van dichtbij heb ik ook het resultaat van een thanatopraxie gezien. Heel mooi. Ik vroeg degenen die dat deden ook hoe ze het konden. Maar mensen doen wat ze doen en groeien daarin.
Ik denk dat er heel veel mensen zijn die er niet aan toekomen om te doen wat ze graag willen doen, of waar ze heel goed in zijn en het liefste die combinatie. Zo te lezen was jij in de gelukkige omstandigheid om dat wel te ervaren. Zoveel passie lees ik er uit.
Het had nog veel langer mogen duren, jouw dankbare werk.
Liefs, Nik XXX
Een prachtig beroep, dat zeker. Waardevol voor de nabestaanden.
Het valt me op dat mensen die altijd hebben gewerkt en door lichamelijke of geestelijke klachten niet meer kunnen werken zich nutteloos kunnen voelen. Dat ben je niet. Je hebt geen vakantie meer want iedere dag is een vrije dag. In het kader van omdenken, ga ermee om zoals je met pensioen om zou gaan. Omarm de vrije dagen en vul ze ook zo in, met omarmen. Omarm jezelf eens bijvoorbeeld. Niet zo hard zijn voor jezelf want zo komt het over.
En je hoeft niet op de bank te gaan liggen als je daar geen zin in hebt. Doen wat goed voelt is al prachtig. Mensen lezen jouw blogs en halen daar uit wat ze zoeken of willen lezen, dat is ook prachtig. Zij die van jou houden genieten van jou, gewoon om wie je bent.
Een werkpaard, te oud voor de ploeg of kar, blijft toch ook een prachtig paard waar je van kunt genieten?
Lieve groet
Karin
Lieve Frie.
Hoe jong of oud was je, dat je met dat mooie, maar o zo zware beroep begon? Het viel ons ook al op dat de mensen die ons met het verzorgen van Jokes lichaam hielpen ook heel jong waren. Midden twintig, niet ouder, dachten wij. Maar dat deed geen afbreuk aan hun kunde, aan hun respect naar Joke, aan hun medeleven naar ons toe. Ik denk dat het gewoon mensenmensen zijn. Net zoals jij een prachtige mensenmens bent. Ongespeeld meevoelen. Wat een mooie eigenschap. Dat verandert niet omdat jij nu iets anders bent gaan doen. Jouw warmte straal je nu over in een andere richting.
XX, Tom.
Bedankt voor het delen van je passie. Ik heb het gelezen, maar het was net of je tegenover mij zat en het me vertelde. Ook ik begrijp dat dit heel dankbaar werk is geweest. Ik heb net als jou ook moeite met het nooit meer kunnen/mogen werken. Jij hebt er ook invulling voor terug gekregen. Maar als we mochten kiezen....Maar nu bij de paarden en het inloophuis doe je ook heel zinvol en dankbaar werk.
Hopelijk kun je het nog lang blijven doen. Goed voor jou en voor degenen die je begeleid.
Liefs Alice ❤
Lieve Frie, wat schrijf je vol liefde over je werk en wat moet het pijn doen dat je dat niet meer kunt doen. Ik ben geneigd te zeggen dat je zonder jouw geliefde werk nog steeds een heel waardevol persoon bent om ontelbaar veel andere redenen, maar weet je lieverd, die overtuiging van mij zal nooit zoden aan de dijk zetten zolang jij dat zelf niet zo voelt. Dikke knuffel😗
Zoals er geen voltooid leven bestaat bestaat ook het onvoltooid leven niet,Lieve Frie het blijft enkel leven of er is leven geweest, maar dat is mijn rare kijk op het leven weet ik. De liefde voor je vak lezend bedenk ik dat je mij er mooier uit zou laten zien dan ik ooit had kunnen zijn. De tijd opvullen tot er geen tijd meer is, zinvol bezig zijn lees ik bij je een herkenbare worsteling, in de schaduw en uit de wind net dat beetje plezier pakken schrijf je me steeds. Het voelt alsof je je werkzame leven al begraven hebt mooi gemaakt in je geheugen vele dierbare herinneringen en dankbare momenten. De dagelijkse worsteling gaat nog even door je maakt nog een paar mooie momenten met je lief voor je zelf met je paarden en inloophuis nog even zinvol bezig zijn is wat je probeert vasthouden aan wat ooit was beseffend dat het anders is, het is niet anders merk ook ik. Zachtjes weglopen van wat ooit was is zwaar deprimerend , of op weg naar een voltooiing.
Blijf schrijven Frie
Sterkte xx
Lieve Drie,
Wat bijzonder, wat een respect heb ik voor je. Ik vind dat je zo mooi schrijft over je mortuarium leven. Ik vind het zelf moeilijk om een overledene te zien, zelfs mijn moeder heb ik niet gezien. Maar zoals jij het beschrijft zo dankbaar!! Helaas nu is het anders en heb je gelukkig een andere passie gevonden. Ik ben blij dat ik je blogs mag lezen.
Prachtig en indrukwekkend Frie, jouw werk en de manier waarop je het beschrijft. Belangrijk en moeilijk werk, dat groot respect afdwingt. Hoe heb je het gekund, 30 jaar lang. Empathisch, lief en warm als jij bent, zul je toch vaak groot verdriet hebben gevoeld bij wat je zag en wat je moest doen. Je had er ongetwijfeld groot talent voor en hebt mensen veel gegeven. Heel verdrietig dat je het zo abrupt moest afsluiten omdat je zelf ziek werd.
Nu komt nog een talent van je bovendrijven: schrijven. Dit talent, in combinatie met je intelligentie en je warme, grote hart, maakt dat je hier op kanker.nl heel veel betekent voor ons allemaal. In de eerste plaats in jouw eigen blogs, maar ook in jouw talloze, altijd rake en steunende reacties aan anderen. Ik ben blij dat ik jou via deze site heb leren kennen. Sterker nog, het voelt voor mij als een voorrecht.
Liefs, Hanneke
Amen🤗😘
Lieve Frie
Wat een "mooi" dankbaar werk heb je gedaan. Weet zeker dat alle mensen die jij de liefde en aandacht hebt gegeven om een mooi afscheid te hebben met hun dierbare dit zeker niet vergeten zijn.
Liefs Nonnie
Mooi Frie wat jij gedaan hebt en wat je nu nog allemaal doet, je bent een mooi mens! Ik werk weer sinds 2 weken, mijn lijf doet er pijn van, maar ik geniet! Dikke kus
Wat een mooi werk heb je gedaan maar doe je ook nu nog! Ik ben het helemaal eens met de laatste alinea van Tom, je vele kwaliteiten geef je nog net zoveel als vroeger, alleen is de doelgroep veranderd. Maar die zijn je net zo dankbaar als vroeger, de nabestaanden. De kwaliteit van een maatschappij wordt niet bepaald door betaald werk maar juist door de velen die onbetaald werk leveren. Jij zorgt voor topkwaliteit!
Snap zo goed jouw gevoel Frie. Een gevoel dat iets van je afgepakt is. Je werk is niet het belangrijkste. Maar neemt bij mij ook een belangrijke plaats in. Het werken in een team. Met heel je gevoel en enorme passie een overledenen verzorgen. Dit geeft zoveel voldoening. Zeker als je de reacties van de nabestaanden ziet. Ongeveer van de één op de andere dag wordt dit van je ”afgepakt”. Tenminste dat gevoel heb ik al verschillende keren gehad. Je mag echt trots op jezelf zijñ dat je dit 30 jaar hebt kunnen doen. Probeer nu het te zien als dat je vervroegd met pensioen bent gegaan. Dat is in het begin ook vaak wennen. Maar je hebt weer een hele zinvolle invulling gevonden gelukkig. Waaronder mensen met een beperking helpen met paard rijden. Je creatieve talent. En ook een hele belangrijke: jouw mooie blogs en fijne reacties. Lieve groet Dasje 🌺🌺🌺
Dank jullie wel voor al jullie prachtige, hartverwarmende reacties!
Ron, 'de tijd opvullen tot er geen tijd meer is', wat een mooie zin vind ik dat. En beangstigend. Maar vooral mooi. Je hele reactie vind ik mooi, blijf jij ook vooral schrijven.
Tom, ik was 19 toen ik voor het eerst de mortuariummedewerker verving tijdens diens vakantie. We werkten wel altijd met z'n tweeën. Lieve Tom, goed om te lezen dat de verzorging van Joke respectvol en warm was.
Kim, het was geen slimme zet 's nachts te bloggen terwijl ik de volgende middag naar de manege ging voor het eerst na 3 weken vakantie. Ik was gesloopt toen ik thuis kwam en heb 11 uur geslapen afgelopen nacht ;-)
Ik wil wel op iedereen persoonlijk reageren maar dan zeg ik veel hetzelfde. Jullie hebben natuurlijk gelijk, ik ben wel degelijk zinvol bezig, al is het heel anders en op een ander vlak. En ik hoef geen betaald werk te doen om voldoening te voelen. En bovendien hòef ik helemaal niet altijd zinvol bezig te zijn. Dank jullie wel voor jullie inzichten en lieve woorden en voor jullie begrip en steun! XXX
Wat een verhaa! Bewondering voor alles wat jij hebt gedaan zeg. Wat zal het lastig zijn dat je nu niet meer kan doen wat je allemaal zo graag zou willen. Dat is niet 1 ding, maar vast met heel veel dingen zo. Toch zou ik je willen aanmoedigen om door te gaan met schrijven. Jouw woorden raken, inspireren en hebben zeker invloed op de levens/kijk van vele anderen.
Liefs Bianca
Wow! Wat een mooi beroep had u zeg! Nu ik het zelf van dichtbij meegemaakt heb, kijk ik er heel anders tegenaan, wat fijn dat jullie bestaan!!
Lieve Frie,
Wat heb je veel heftige momenten meegemaakt, tijdens je werk! Een toch vond je het op een bepaalde manier mooi, gaf het je voldoening om te kunnen helpen. Niet meer kunnen werken is sowieso moeilijk te accepteren, maar nog meer als het element zingeving er in zat. Gun het jezelf idd af en toe om dingen te doen die volgens anderen niet productief zijn😘
Hoi Frie,
Wat mooi geschreven weer. En ook wat het missen van het werk betreft heel herkenbaar. Voor mij was het reden om actief te worden voor kanker.nl, Alped'HuZes en Inspire2Live. Enerzijds omdat elke dag boeken lezen, blogs schrijven en op de bank hangen ook gaat vervelen en anderzijds omdat ik graag wil dat hetgeen ik persoonlijk mee- en doormaak niet voor niets en volkomen zinloos is. Dat er ook iets goeds uit kan voortkomen. Dat anderen iets hebben aan m'n ervaring en mijn inzet. En dat mag dan allemaal onbetaald zijn, het geeft mij toch het gevoel dat ik er nog toe doe. Dat het zin heeft om 's-ochtends de wekker te zetten en aan de slag te gaan.
Dat ging niet vanzelf en heeft best een tijd geduurd voordat ik daar op die manier mee omging.
Geef jezelf tijd, en wen aan het terugkijken op een rijk werkzaam leven waarin je veel hebt kunnen betekenen en geef je over aan de nieuwe manier van leven, waarin je ook weer heel veel kunt betekenen, ook al is dat op een andere manier: met de paarden maar vooral ook hier met lotgenoten. Toegegeven het is anders maar als je er eenmaal aan gewend bent kan deze nieuwe manier van zinvol bezig zijn en waarde toevoegen minstens net zo rijk zijn en je evenveel voldoening geven.
Liefs,
Herman
Lieve lieve o zo mooie Frie! Ik heb je gelezen en dik in de tranen gezeten omdat ik naast je stond en toekeek hoe jij je mooie werk deed. Vanaf je eerste woorden, zíe ik je voor me en zie ik diegenen die jij weer 'gemaakt' hebt tot hoe ze eens waren.... Zo'n zware bezigheid die jou nooit níet kan raken. Ik zie jouw ogen en jouw handen die met zorg en compassie beschadigde mensen weer mens maken.
Ik voel jouw pijn om dit bijzondere werk te moeten loslaten. Je nutteloos voelen; o hoe herkenbaar.... Maar lieverd, weet je, met jouw woorden maak je nu andere mensen nog steeds blij! Met jouw woorden nu geef je kracht en troost, verspreid je warmte en compassie aan iedereen die jij leest en aan iedereen voor wie jij blogt. En ongetwijfeld aan iedereen die het geluk heeft jou te mogen kennen.
Denk daar aan! Dat ben jij! Een bijzonder en bijzonder betekenisvol mens voor velen! Lieve en vele dikke knuffels xxxxxxxxxxxxxxxxxxxx Hebe
Lieve Frie
ach meissie ik heb het al eerder gelezen maar wat een moedig prachtig mooi werk deed jij ,overledenen heel maken zodat hun nabestaande troost kunnen vinden en hun geliefde kunnen herkennen al is het maar aan een hand ik heb hier diepe bewondering voor
liefs hes xxx