Maar wat moet je dan zeggen?
Vandaag moest ik even naar het dorp om bij de Hema een dubbelwandig glas om te ruilen. Ik ben gek op dubbelwandige glazen voor koffie, thee en koude drankjes. Alleen blijken ze lastig te vervaardigen, want het gebeurt geregeld dat ze kapotgaan of “af-fabriek” al niet goed zijn. Dat laatste was nu het geval, dus ging ik het defecte glas terugbrengen.
Na een donkerbewolkte ochtend was de lucht open geblazen en scheen de zon vrolijk op Voorschoten neer. Het was dan ook druk in het dorp. Ik parkeerde mijn fiets en liep door de kleine passage richting Hema. Geheel conform de naam passeerde ik daar een kennis met haar moeder. Die kennis had ik al een paar keer gesproken sinds de uitwerpselen de ventilator geraakt hebben, maar de moeder nog niet. Die had ik zelfs al heel lang niet meer gezien. In een fractie van een seconde gebeurt het, en ik zag het gebeuren: herkenning, daarna een soort ineenkrimpen, en dan een razendsnel “herstel”, maar toch ook een lichte “paniek!” uitdrukking op het gezicht. Want: wat nu? Zeggen we niks, zeggen we gedag of stoppen we om een praatje te maken? En indien praatje: “Wat moet ik in hemelsnaam zeggen?!”
Veel lotgenoten hebben er hier al een blog aan gewijd (of zelfs meerdere): wat je beter wel en niet kunt zeggen tegen een ernstig ziek (geweest) persoon. Of tegen iemand die een verlies doormaakt. SIRE maakte er zelfs een campagne over. Hanneke kon zich er druk om maken en als mijn geheugen me niet in de steek laat (hahaha, natuurlijk doet het dat, dagelijks zelfs) heb ik ook bij HeleentjeM en Chrissie hierover gelezen. Laten we vooropstellen: het IS moeilijk. Pre-ventilator had ik zelf ook niet geweten wat ik had moeten zeggen. Met de kennis van nu zie ik dat ik zelf soms niet genoeg heb gedaan voor mensen die ziek werden of iemand verloren hadden. Ik had geen benul van de impact. Dus dat het lastig is en dat er soms dingen worden gezegd die niet zo heel tactisch zijn, dat snap ik helemaal. En dat je, als je mij tegen het lijf loopt, niet goed weet wat je moet zeggen, snap ik ook. (Overigens: “Ik weet niet wat ik moet zeggen” is een prima zin en nog heerlijk filosofisch ook, want als je dat zegt weet je het dus wel.)
Enniewee, in de passage zeiden kennis en ik vrolijk “Hoi!” tegen elkaar en vervolgden elk ons weegs. Nadat ik bij de Hema mijn missie had volbracht en ook nog met een broek in de aanbieding de deur uit liep, ik heb bijna twee maten groter nodig tegenwoordig en plenty kastruimte, kwam ik op de terugweg naar mijn fiets Roberto’s en mijn oude buren tegen, van ons vorige huis. Niet de naaste buren maar meer “einde van de straat” buren. Zij liepen mijn kant op, ik de hunne en opnieuw zag ik het gebeuren. Precies hetzelfde. Hen had ik niet meer gezien sinds ongeveer een jaar voor Corona. Alleen bleven zij me niet aankijken, maar zagen plots iets heul interessants in de etalage van de herenkapper. Een etalage van 1,5 meter breed met voornamelijk borden met de merknamen van de producten die de man op de hoofden en gezichten van zijn klanten smeert. Tsja, wie staat daar niet voor stil? Ik had de keuze om ook stil te gaan staan en heel nadrukkelijk “Hallo” te zeggen, maar ik had niet veel tijd. Dus ik besloot dat niet te doen. We waren trouwens ook nooit vrienden geweest (en als ik bedenk hoe Roberto over hen dacht, is dit een eufemisme).
Dat je niet weet wat je moet zeggen: ik snap het helemaal. Alleen je afwenden en negeren, dat is dan weer het andere uiterste. Hallo, ik leef juist nog wél.
Alsof het karmisch was zag ik in de passage op de terugweg een andere kennis, zij werkt in een winkel daar. Haar had ik ook al een tijdje niet meer gesproken, maar nog wel sinds ventilatorgate. We zagen elkaar door de ruit en hebben heel erg naar elkaar gezwaaid, waarbij de vraag dit keer bij mij lag: zal ik even stoppen om gedag te zeggen, of ga ik door? Zoals gezegd, ik had niet zoveel tijd, er kwam een bezorging, dus ik kon beter naar huis gaan. Maar die zwaai zei alles.
Toen ik thuiskwam, zei mijn kat Waus: “Mauw”. Dat kan ook.
19 reacties
Ja tis wat Mirjam,,,zijn veel mensen die ons gewoon willen negeren,,,niet meer willen kennen maar ook veel angst voor hun denk ik,,,wat moet ik zeggen,,gewoon doen,,,,ik heb haar niet gezien,,,het is ook een drempel denk ik,,,bij mij ook ,,,vooral in het begin van mijn ziekte,,een collega appte mij en had heel lang niks van hem gehoord sinds hij heeft gehoord dat ik ongeneeslijk ben,,,,,hij zei sorry dat ik niks van mij heb laten horen,,,en vroeg hoe het met mij ging,,,ik heb hem toen direct gebeld,,,en vertelde hem,,,,je hoeft geen sorry te zeggen want ik zou ook niet weten wat ik tegen iemand zou moeten ,zeggen die ongeneeslijk is,,,, vorig jaar nog iemand van een ander bedrijf,,,maar wel een persoon die ik al jaren ken door we wel samen al jaren bij de N.A.M. hier in Groningen de shut - down van N.A.M. verzorgen,,,hij liep hier over de jaarmarkt en onze dochter stond met verzorgende crèmes en andere spullen (schoonheidsspecialiste) achter een kraam bij ons voor het huis waar ik ook eventjes bij stond,,,,hij zag mij staan,,en keerde gelijk zijn hoofd weer weg,,,ik sprak hem aan,, hé eigenwijze,,,toe liep hij naar mij toe en zei tegen mij,,,,ik vind het zo verschrikkelijk wat jou is overkomen en heb geen woorden wat ik jou moet vertellen of vragen,,,,hij wist zich geen houding te geven,,,,ik zei tegen hem ik heb de ziekte geaccepteerd en je kan me alles vragen,,,want ik kan er makkelijk over praten,,,,tja het zal ook best vreemd en moeilijk zijn,,,,ik zou wel makkelijk iemand kunnen aanspreken die ongeneeslijk is,,,,we hebben de ervaring (jammer genoeg wel )
groetjes Roelie
Lieve Roelie,
Ik snap het hoor, vaak weten mensen echt niet wat ze moeten zeggen en is het de schrik. Alleen denk ik dan ook wel: je kunt ook over je eigen ego heen stappen, want het is voor die andere persoon (die ziek is of iemand heeft verloren) vast moeilijker. Aan de andere kant heb ik er geen oordeel over, ik verwijt niemand iets. En nogmaals, ik ben zelf ook niet altijd zo attent geweest als ik had kunnen zijn. Het is makkelijker als je zelf die ervaring hebt (gehad), want dan ken je de impact.
Liefs, Mirjam
Ben ik met je eens; dat mensen kunnen proberen om een hand op te steken of 'hoi' te zeggen.
Met een 'hoi' kun je ook doorlopen, maar je geeft daarmee wel aan dat je gezien bent. Stoppen hoeft niet tenzij men dat zelf wil.
ervaring is de beste leermeester en dan weet je ook het beste hoe je in deze situaties om moet gaan. Zelf zal ik het ook niet altijd goed hebben gedaan maar ik probeer altijd wel 'hoi' te zeggen.
Je schrijft mooi!
Liefs Elma
Dank je wel!
Afwenden en negeren lijkt me onprettig om mee te maken. Herkennen en groeten is het minste wat je kan doen (uit wellevendheid ook).
Het is zeker in een situatie van ziekte of afwijking dat mensen zo ontwijkend kunnen reageren. Bij een baby met schizis, iemand die een herseninfarct heeft gehad met invaliderende gevolgen, bij dementie, bij ernstige psychiatrische problemen, bij kanker en ga zo door.
Je ziet soms duidelijk dat mensen schrikken, dichtklappen en niet weten wat te doen.
Ik vraag me af of ik altijd goed gereageerd heb en de juiste dingen heb gezegd. Al jong verloren we een goede vriend aan maagkanker. We bezochten hem vaker. Hij bedankte ons de laatste keer voor onze goede en trouwe vriendschap. Ik had niet door dat het zo ernstig was. Tot op het laatst heeft hij ons toegelaten. Persoonlijk heb ik van deze vriendschap veel geleerd. We zijn daarna ook zijn ouders blijven bezoeken.
Je kan prachtig schrijven. Je observeert en beschouwt het van een afstand en schat de reactie al in. Je oordeelt niet.
Lieve catalina,
Wat mooi dat je die ouders van de vriend die aan maagkanker is gestorven, bent blijven bezoeken. Dat zijn dingen die toch belangrijk zijn. We weten allemaal uit ervaring dat juist dat soort kleine dingen - die eigenlijk neerkomen op aandacht - een wereld van verschil kunnen maken.
Dank je wel voor je compliment over mijn schrijfstijl :-)
Liefs, Mirjam
Mooie blog, prachtig geschreven en herkenbaar.🌸
Ik heb er misschien ook wel over geblogd - ik weet het gewoon niet meer, ik onthoud ook niks- maar ben meteen terug in de tijd geslingerd.
Ik woonde 15 jaar in een dorp, met de vader van mijn kindjes, en met die kindjes natuurlijk. Wij werkten beide parttime, maar ik had ook bereikbaarheidsdienst zo'n twee of drie dagen per week, Jongste is autistisch, we vonden een oppas die in de buurt woonde, Jen. Zij had (ook) een kind met een gebruiksaanwijzing en engelengeduld met de mijne. Ze kwam bij ons thuis om op te passen, een vaste dag in de week, maar ook op afroep, als ze kon. Dankzij Jen waren mijn zonen altijd in hun vertrouwde omgeving.
Ik was al gescheiden toen ik de diagnose om de oren kreeg en Jen paste al lang niet meer op mijn pubers. In mijn geboortestadje, vlak bij ons dorp, kwam ik haar en haar man tegen in een winkelstraat. We hadden een seconde oogcontact. Ik zag de schrik in haar ogen. En hoe ze toen weg keek, naar een etalage ofzo, en we passeerden elkaar in stilte. Ik was zelf ook te geschokt om iets te zeggen.
Ik heb haar nooit meer gezien. Ik neem haar niks kwalijk. Maar het deed wel een beetje pijn.
Lieve Frie,
Dat zou inderdaad heel goed kunnen, dat ik er bij jou ook over gelezen heb. En ik denk nog vele anderen hier op de site.
Bij jou was het iemand die wel heel dichtbij was, zeg. Ik kan me voorstellen dat het pijn deed. Ik bedenk dan ook dat die persoon waarschijnlijk boos zal zijn op zichzelf, wanneer ze in de spiegel kijkt: waarom ben ik zo angstig geweest, waarom heb ik niet gewoon iets gezegd?
Wat denk ik ook wel herkenbaar is voor iedereen, is dat er mensen zijn van wie je meer had verwacht / gehoopt aan de ene kant, en mensen die er totaal onverwacht voor je zijn aan de andere kant.
Inmiddels weet ik dat het er niet echt toe doet, omdat je zelf de belangrijkste bent die er voor jou moet zijn. Als enige die 24/7 bij jou is. Neemt niet weg dat, wat jij ook schrijft, het toch pijn kan doen.
Veel liefs, Mirjam
Ja het is soms ongelofelijk hoe mensen kunnen reageren,,,en het zal waarschijnlijk helemaal niet met kwade bedoelingen gebeurt zijn,,,maar je weet het niet,,,,het is natuurlijk wel zo dat wanneer Jen jou de volgende X weer kortstondig zou ontmoeten dat haar drempel nu gelijk 2 meter hoger is dan dat hij al was,,,,,ja het is erg dat je vrienden/kennissen op zo'n manier moet verliezen alsof je er al niet meer bent,,,je moet maar zo denken,,,we hebben brede schouders en al dat sores glijd er zo van af,,,,en toe ook nog eens zo ,,wij zijn vanmorgen vertrokken uit Groningen en lig nu op mijn kamer in Praag,,,echt een zwoele zomeravond,,,mijn vrouw,dochter, schoonzoon en zelfs mijn kleindochter zwerven ergens rond in de lobby,,,,,en morgen verder naar Zagreb,,nou in de buurt van Zagreb,,,,heerlijk 4 week vakantie,,,,,geniet van het leven Frie 💪🤣👍🌹 ja en een roos erbij voor jou,,, hahahaha laat m'n vrouw dat nou niet zien,,,, gelijk jaloers (grapje natuurlijk)
,,, hé fijne weekend gr Roelie
Een brede glimlach daar van 🙂 Fijne vakantie!
Dankje Frie,,,ach en trouwens volgende week de 08-08 is het alweer 5 jaar geleden dat ik het slechte nieuws te horen heb gekregen,,en op 08-08-2016,,vertelde mijn dochter mij "Pap je word opa van een kleindochter, en precies 1 jaar later dit,,,ongelofelijk Frie,,,,mij werd toen verteld dat er na 5 jaar nog 51% met deze gleason score in leven is,,,,,elke dag ben ik gewoon dankbaar dat mijn kleindochter mij nog heeft,,en ik ben zo stapel met haar,,😄💪👍gewoon veel,,,,heel veel geluk hebben,,,,we zullen zeker genieten,,,
Hey lieve Mirjam,
Helaas helaas natuurlijk ook hier iemand die meermaals hetzelfde heeft meegemaakt. Misschien ook wel helaas dat het blijkbaar in mijn genen zit om me té goed in te leven en het juiste te kunnen zeggen. Sorry dat ik nu niet normaal en bescheiden ben! Maar het is zo en zeker vele jaren lang heb ik mezelf afgevraagd waar ik in hemelsnaam die woorden vandaan haalde. Het is een geschenk, zei een psycholoog lang geleden eens tegen me, heel mooi.
Daarom deed het in het begin - maar ook nu nog wel eens! - misschien wel extra zeer dat er zovelen waren die niets zeiden of inderdaad deden alsof ik lucht was. Ik begreep er eigenlijk niks van, want juist nú had (heb..) ik toch extra aandacht, begrip en medeleven nodig! En ja, zeggen dat je niet weet wat te zeggen is ook goed!
Ik bewonder je dat je het niemand kwalijk neemt. Daar was (en soms ben..) ik niet altijd zo goed in. Niks is zo niks, alsof je niet bestaat.
Dikke knuffels xxxxxxx Hebe
Lieve Hebe,
Vergeving is volgens mij de basis voor innerlijke rust. Wanneer je je niet te druk maakt om wat anderen zeggen en doen, wordt het leven leuker en makkelijker...
Jij hebt inderdaad een gave wat betreft het zeggen van mooie en troostrijke dingen! Alleen al op deze website is dat zo waardevol. Laat staan in de rest van het leven.
Liefs, Mirjam
Oeps... dankjewel lieverd!
Ik vergeef. Daar ben ik goed in.
Niet druk maken / er verdrietig om zijn, daar ben ik (nog) niet zo'n ster in. Maar blijf oefenen..
Knufs xxxxxxx Hebe
Lieve mimpie
Ohoh wat een toestand ,ik denk weles dat mensen niet weten wat ze er mee aan moeten of soms echt niet weten wat te zeggen tot daar aan toe ,maar je afwenden dan denk ik godsamme tis niet besmettelijk hoor ,al moet ik er wel eerlijk bij zeggen dat het mij inmiddels koud laat ,in het begin was ik geschokt als buren ,kennisen gauw naar binnen gingen of op straat een zijstraat invluchten maar de tijd leerde me ach laat dan maar ,al ben ik wel soms zo een kreng die dan juist hard roept hallo lekker weer he 🙈
Liefs hes 🍀🌻🤗
Haha Hes je maakt me aan het lachen, ik zie je het zo doen, "hallo, lekker weer he", en dan die geschrokken gezichten zien. Tja, ik had er op dat moment de energie niet voor, maar op een ander moment zou ik misschien ook zijn blijven staan en hebben gezegd "ook goedemiddag", of zoiets. Ach ja. We maken het allemaal mee: mensen die onverwachts dingen voor je doen en er voor je zijn, en mensen die zich afwenden en wegblijven. Mensen blijven mensen.
Liefs, Mirjam
Lekker weer die had ik nog niet..
Ook goeiemiddag vaker al letterlijk zo gezegd..
Maar ja, het is goed zo, zullen we maar zeggen..
Je hebt gelijk hoor schat zoveel mensen en iedereen is anders .
Dikke knuff hes😘