"Sukkel!"

Openbaar blog
zondag 9 januari 2022
1095 x gelezen

Ik ben lange tijd in mijn leven, zo ongeveer tot midden veertig, niet bepaald aardig geweest voor mezelf. Ik was kritisch, perfectionistisch en stelde hoge eisen. Aan mezelf hoger dan aan anderen. Ik ben niet altijd docent geweest; op mijn 27ste heb ik een eenmanszaak opgericht als zelfstandig tekstschrijver. Een ZZP’er avant la lettre. Ik schreef voornamelijk voor bedrijven en instellingen. Personeels- en relatiebladen, folders, brieven, dat soort teksten. Later natuurlijk websites. Ik deed heel veel interviews en mijn sterke punt was om complexe materie te “vertalen” naar makkelijk leesbare teksten. Wanneer ik dan weer eens liep te piekeren en boos was op mezelf, of superonzeker, omdat er iets niet goed was gegaan, zei Roberto: “Van de 100 teksten gaan er 99 goed en daar krijg je dan ook geregeld complimenten over. Maar die ene keer dat het niet goed gaat, maakt dat je meteen weer aan jezelf gaat twijfelen en dat is dan de meetlat. Waarom toch?”

De studie filosofie, waarmee ik begon toen ik midden dertig was, verliep niet anders. Het slagen moest en zou cum laude. Wat baalde ik dat in het jaar dat ik mijn Bachelor haalde, de ondergrens voor cum laude bij wijze van experiment omhoog was bijgesteld van gemiddeld een 8 naar een gemiddelde 8,5. Ik had 8,4 en greep dus mis. Nu had ik mezelf dan wel “gerevancheerd” door de beste scriptie van dat jaar te schrijven, alleen vond ik dat maar een schrale troost. Dat was toch wel het minste wat ik kon presteren, vond ik zelf. Pas toen ik de master cum laude haalde met opnieuw een 9 voor mijn scriptie, kon het ermee door. Nou, bijna. Want het kwam me niet aanwaaien. Ik moest er hard voor werken. Als ik ECHT goed zou zijn, dan… nou ja.

Die prestatiedwang en dat perfectionisme maakten me niet bepaald een leuker mens voor mezelf en voor mijn omgeving. Streberig zou je het zeker kunnen noemen. En ook daar was ik boos over naar mezelf. Mijn leven was pas geslaagd als ik alles perfect deed en voortdurend gelukkig was. Gedoemd om te mislukken natuurlijk en in mijn hoofd maakte ik mezelf heel geregeld uit voor “stom”. Was ik naar boven gegaan om handdoeken te pakken, raakte ik afgeleid en kwam ik zonder doeken weer beneden, dan was het meteen: “sukkel”. Ik richtte me op wat er niet goed was, zowel innerlijk als uiterlijk. Op dat laatste had ik mijn hele leven al commentaar. Een jaar of drie voor de kankerdiagnose kreeg ik blefaritis, een chronische ooglidontsteking, waardoor ik geen lenzen en make-up meer kon dragen en mijn wimpers uitvielen. Dat vond ik echt een drama. Ik telde elke dag hoeveel wimpers ik verloor. Stond avond aan avond in de spiegel te staren naar mijn wimpers en wenkbrauwen. Ik had ook last van haaruitval. Mij was als puber een paar keer verteld dat mijn “mooiste delen” mijn ogen en haar waren. Ik vertaalde dat als: de rest is dus minder. Mijn ogen nu ook lelijk en verloor ik die krullen? Nou, dan kon ik het verder wel vergeten.

De eerste voorzichtige verandering kwam in therapie, toen ik voor het eerst leerde over “zelfcompassie”. Ik begreep wat het was, maar paste het niet echt toe. Wat ik leerde in zo’n uur, was ik bij wijze van spreken weer kwijt wanneer ik de deur uitliep. Toch was het zaadje geplant. Ik begon actie te ondernemen toen ik een jaar of twee voor mijn diagnose het spirituele pad op ging. Ik wilde leren loslaten. Ik leerde langzamerhand milder te worden voor mezelf, omdat ik goed genoeg ben zoals ik ben. (De eerste paar keren dat ik dat tegen mezelf zei voor de spiegel: tranen met tuiten.) Ik leerde mezelf te vergeven (anderen vergeven lukte me al heel goed, maar mezelf…?). Ik dook er steeds dieper in, meditatie, energy healing, qi gong, manifestatie, positief affirmeren… en voelde me geweldig. Echt, ik kon me intens gelukkig voelen tijdens meditatie, of een wandeling door het bos waarbij ik me volledig verbonden voelde met de natuur om mij heen. Dat geluk, dat gevoel van verbinding, ik gunde het iedereen. Wat mooi. Wat gaaf dat ik dat ontdekt had. Weliswaar vrij laat, maar dat vergaf ik mezelf natuurlijk. Ik had dit pad nodig gehad om te komen waar ik was.

En toen werden Roberto en ik ziek. Allebei. Tegelijk. Wij, die zo gelukkig waren samen dat we minstens elke week tegen elkaar zeiden: “Ik wil met jou oud worden”, en daar zo blij van werden. Die samen naar bejaarde mensen keken die nog hand in hand liepen en dan naar elkaar lachten, bevestigend: dat zijn wij over dertig jaar. Plotsklaps verloor ik mijn vertrouwen. Niet alleen in het menselijk lichaam – wat ik heb gezien bij mezelf en bij Roberto, laat zich met geen pen beschrijven – maar ook in het universum. Want als Rob en ik iets geaffirmeerd hadden, dan was het wel samen gezond oud worden. Ik zat gewoon al twee jaar positieve gedachten te cultiveren. Blijkbaar trok kanker zich niets aan van die affirmaties en positiviteit. Het universum riep naar me: “Nee Mirjam, het leven is niet maakbaar!”

Recentelijk las ik een artikel van borstkankerpatiënt Caitlin Flanagan in The Atlantic (https://www.theatlantic.com/health/archive/2021/08/caitlin-flanagan-sec…). Dit raakte mij direct omdat zij schrijft over hoe ze vele malen, soms meerdere keren per dag, het advies kreeg om “positief te blijven”. Ik heb zelf al heel veel kracht toegewenst gekregen, en sterkte. En inderdaad, ook: blijf positief. Blijf de goede kanten zien. En daarvoor deed ik mijn stinkende best. Echt, ik haalde na mijn operaties en tijdens de chemo’s alles uit de kast om positief te blijven. Met pijn in mijn buik achter de rollator, naar cabaret luisteren als ik somber werd. Maar het was zoveel, dat verdriet. En toen de chemo’s wegvielen, en daarmee mijn ritme, de uitgestelde rouw als een waterval door een instortend dak over me heen viel en ik tegelijkertijd de onzekerheid over mijn toekomst te verwerken kreeg, terwijl mijn lichaam nog lang niet “de oude” is, lukte dat niet meer. Wat nou positief. Is dit het leven nu? Kan ik dit voor de rest van mijn jaren verwachten? Mag ik nog een jaar of weet ik veel hoeveel maanden huilen van de pijn, om vervolgens te horen dat de kanker terug is? Wat heeft het leven mij nog te bieden waarvan ik echt gelukkig zou kunnen worden? Net zo gelukkig als vroeger? En mijn “oude ik” nam dit over en ik werd boos op mezelf. Boos dat het me niet lukte om positief te zijn. Sukkel die ik was, vond ik: ik maakte het erger door niet positief te zijn.

Caitlin Flanagan liet mij ziet dat dit niet waar is. Ik mag somber zijn, ik mag boos zijn, ik mag angstig zijn. Alles is toegestaan, geen enkele emotie is taboe of verboden. Ik maak mezelf niet zieker door te huilen over het verlies van Roberto. Zelfcompassie is begrip voor jezelf, alsof je zelf je beste vriend bent, maar ik was het even helemaal kwijt. Kijk, ik weet hoe goed ik me kan voelen als ik mediteer, of in de natuur ben. Of als ik lekker zit te eten of een mooie serie of film kijk. En ik blijf dat ook wel doen, maar dan gewoon vanwege het gevoel dat het mij kan geven. En sommige dagen kunnen zelfs die dingen me niet bekoren of blij maken. Dat is dan maar zo. Als het me lukt om het positief zijn te cultiveren puur omdat ik mezelf daardoor beter voel, dan is dat prima. En als dat niet lukt, dan is dat ook goed. Hoe mooi zou het zijn als het me lukt om voortaan met milde ogen naar mezelf te (blijven) kijken. En lukt dat niet? Ach, ik weet nu in elk geval dat het me geen sukkel maakt. Hoe ik me ook voel, ik ben altijd goed genoeg. Zelfs op de dagen dat ik dat niet geloof. Daar zit 'm de kneep.

"Sukkel!"

38 reacties