De dood: vriend of vijand?

‘We leven in een cultuur waarin ons is aangeleerd dat doodgaan een vreselijk iets is’ –Alan Watts-

Overlevers

‘Ik wil niet doodgaan’, dat was het oergevoel en de gedachte die in mij opkwam toen ik de diagnose kanker kreeg. Wij mensen zijn overlevers, vechters. Ik kom uit een tijd waarin kanker gelijk stond aan dood. Gelukkig zijn er tegenwoordig betere behandelingen tegen allerlei soorten kanker waardoor meer mensen mogen overleven. Dat is natuurlijk geweldig. Toch overlijden er nog te veel mensen aan kanker. We fietsen, lopen, bidden en hopen, om iets te kunnen betekenen voor mensen met kanker. We willen onze geliefden nou eenmaal zo graag zo lang mogelijk bij ons houden.

Je eigen sterfelijkheid ervaren is een indringende gebeurtenis. Nadien is niets meer vanzelfsprekend. Het kan een vloek zijn en/ of een zegen. Het kan je belangrijke inzichten geven, maar het kan je ook angstig en kwetsbaar maken. Voor een groot deel kun je kiezen hoe je daar mee omgaat. Is je instelling dat je er beter van wilt worden, er van wilt leren, dan kan je dat enorm helpen. En dan bedoel ik niet het advies ‘positief blijven’ dat zoveel goed bedoelende (en onwetende) mensen te pas en te onpas roepen. Nee, wees alsjeblieft gewoon boos en bang op zijn tijd. Dat lijkt me heel menselijk. Maar probeer daarna weer uit je dal te klimmen, vooral voor jezelf. Dat is niet iedereen gegeven en als het je wel lukt, kun je soms de moed verliezen. Ook dat hoort er volgens mij bij.

Helder en licht

Voor ik kanker kreeg dacht ik niet zo vaak aan de dood. Ik vond het niet fijn om eraan te denken en drukte gedachten eraan liever weg. Door darmlekkages en een fikse buikvliesontsteking kwam ik opeens erg dicht bij de dood. Dat realiseerde ik me maar al te goed. Ik wist dat als er nog een complicatie zou optreden, ik het waarschijnlijk niet zou redden. Ik voelde dat naarmate mijn lijf zwakker en lichter werd, er iets anders sterker en helderder werd. Ikzelf, wie ik diep van binnen ben, werd helderder. Ik noem het mijn ziel, of misschien heb jij er een ander woord voor. Diep van binnen zat iets, zo merkte ik, waar niemand aan kon komen. Geen arts, geen operatie kon dat aantasten of weghalen. Dat was, gek genoeg, een geruststellende gedachte in al dat geweld en alle pijn. ‘Dus’, zo dacht ik, ‘als er iets in mij zo sterk is, en helderder en sterker wordt naarmate mijn lichaam zwakker wordt, dan kan dat onmogelijk weg zijn als mijn lichaam ermee stopt.’ Dan moet er dus iets heel helders zijn wat overblijft.’ Ik ben er sinds die tijd van overtuigd dat onze ziel verder gaat als wij doodgaan. Dat is het beeld dat ik me sindsdien heb gevormd over de dood en ik vind dat een fijne gedachte.

Makkelijk praten

De dood is dus niet langer een onderwerp dat ik het liefste mijd. Het is ook niet meer mijn grootste angst om dood te gaan. Het is nou ook weer niet zo dat ik ernaar uitkijk. Ik heb het nog veel te leuk en te druk en wil er heel graag voor mijn kinderen zijn. Maar ik kan me ook voorstellen dat er een tijd komt dat ik denk ’Het is mooi geweest. Laat anderen dit geploeter maar van mij overnemen.’ Misschien denk je ‘jij hebt makkelijk praten, nu je weer tijd voor je lijkt te hebben.’ En dat is ook hartstikke waar. Ik kan wel denken dat ik nu beter met de dood om zou kunnen gaan. Maar eerlijk gezegd weet ik natuurlijk niet wat het echt met me zou doen, als ik weer de diagnose kanker zou krijgen en zeker zou weten dat ik binnenkort afscheid zou moeten nemen van dit leven.

Bespreekbaar

Hopelijk gaat de dood meer bespreekbaar worden in onze cultuur. Ik denk dat het me erg had geholpen na de diagnose, als ik me een beeld had gevormd over de dood. Daarom vind ik de filmserie ‘Doodgewone gesprekken’ die Gonnie Jansen samen met Olijf heeft gemaakt zo’n goed initiatief. Hierin vertellen Anneke (51), Cato (44) en Cora (68) heel openhartig hoe zij leven met hun beperkte levensverwachting.

Op Youtube vond ik een mooie video van de filosoof Alan Watts over de dood. Deze sprak me erg aan. Bekijk hem gerust, ik beloof je dat er niks engs aan is.

Wat doe jij? Heb je het met de mensen om je heen over de dood? Heb je je inmiddels een mening gevormd over sterven en de dood? Regel je het liefste alles zelf, of wil je er helemaal niets van weten?
 

Liefs!