19. De vijf fasen van rouw

19. De vijf fasen van rouw

Er zijn vijf fases van rouw die vrijwel iedereen doorloopt die met rouw te maken heeft.

Allereerst is er ontkenning. Ontkenning is een afweermechanisme van je hersenen. Je bent in shock over wat je is overkomen en het is teveel of te erg om te bevatten. Je vermijd de pijn, je gevoel en je angst. Je ontkent geheel of gedeeltelijk je verlies.

Na ontkenning komt boosheid. Je zet je af van wat je overkomt en je bent boos op alles en iedereen. Boos op je omgeving, op het lot, op God of op de artsen.

Na de boosheid komt het verzet. Je wilt het gevecht aangaan, je wilt laten zien dat ze jou er niet onder krijgen. Jij kunt dit, je zal er alles aan doen om dit verlies te dragen. Het is een fase waarin mensen marathons gaan lopen tegen bepaalde ziektes, een wereldreis gaan maken of stoppen met slecht eten of roken.

Daarna komt de fase van depressie. Het besef dat dit jou echt aan het overkomen is, je misschien niet meer beter wordt en je leven niet meer hetzelfde zal zijn. Je ziet in dat ontkennen, boos zijn en het gevecht aangaan niet gaan helpen om het verlies te verwerken. Deze fase wordt grotendeels veroorzaakt door de machteloosheid die je voelt door het verlies. Wat je ook doet, het verlies is er en jij kunt daar niets aan doen.

En tot slot hebben we de aanvaarding. Je accepteert je verlies, je accepteert dat je verder moet gaan en dat zal je gaandeweg steeds meer lukken. Je geeft het verlies een plek en probeert je weer op het leven te richten.

Kanker is ook verlies en daarmee dus rouw. Het is een verlies van jezelf, van je lichaam en van je leven. Met kanker verlies je een deel van jezelf. Misschien je onbezonnenheid, je geloof in het leven, je vertrouwen, je opgewektheid, je positiviteit en wat nog meer. Ik ben een hoop verloren van mezelf. Mijn onbezonnenheid en geloof in het leven is mij grotendeels afgenomen.

Ook is er het verlies van je lichaam. Je haar, je huid, misschien zelfs lichaamsdelen die eerst behoorde tot je lichaam. De behandeling, het gevecht tegen kanker maakt een deel van je lichaam kapot. Voor mij is met name mijn keel kapot gemaakt door de kanker en de IC. Het eten zal niet meer hetzelfde zijn, regelmatig heb ik pijn en vermoeidheid is inmiddels onderdeel van mijn leven geworden.

En dan nog het leven wat je leidde voor de kanker. Ook een deel van je oude leven verlies je. Misschien je werk, je vrienden of je relatie. In de periode dat ik kanker kreeg werden relaties op scherp gezet. Niet alleen relaties binnen je gezin en je familie, maar ook de relaties met vrienden worden worden onder de loep genomen. Relaties worden hechter of veranderen in een wat meer afstandelijke relatie. Met kanker is alles levensecht, je ziet de dingen meteen glashelder. Hoe mensen reageren, wie er voor je is en wie niet. En zo heb je, voordat je het in de gaten hebt, na je strijd ineens een ander leven en ben je zelf een ander mens.

Kanker is een verlies die voor iedereen anders is, maar die uiteindelijk altijd iets kapot maakt. Ik denk dan ook dat je met kanker de verschillende fasen van rouw doorloopt. Als ik naar mezelf kijk heb ik ze allemaal wel gehad. De een wat langer dan de ander en soms kwam ik bij de volgende fase, maar schoof ik een dag later weer terug naar de vorige fase. Dat ik kanker kreeg dat kon ik uiteindelijk wel aanvaarden. In die zin kun je zeggen dat ik de fasen prima heb doorlopen. Het leven met de gevolgen van kanker, de fase na de kanker, die is wat lastiger. Niet eens de kanker zelf, maar wat er na komt is voor mij het grootste verlies geweest.

Neem een dag als vandaag. Op een maandag zou ik aan het werk gaan voor twee uurtjes. Ik merk in de ochtend al dat dit moeilijk gaat worden vandaag. Ik heb veel pijn aan mijn keel en ben ongelooflijk moe. Ik probeer nog wat in te nemen tegen de pijn maar eigenlijk merk ik in de loop van de ochtend al dat het niet gaat lukken. Ik moet weer afzeggen en dat gaat me moeilijk af, want dat doe ik de laatste weken steeds meer. Tegen twaalf uur val ik in slaap op de bank en tegen half 5 schrik ik wakker. Ik voel me ontzettend ongelukkig als ik wakker wordt. De pijn is nog flink aanwezig, ik ben nog steeds moe tot in mijn botten en dit was dus mijn dag. Ik vraag me af of de rest van mijn leven er zo uit gaat zien. Of ik werkelijk nog in het werkleven kan stappen en een 'normaal' leven kan krijgen. Want wat verlang ik daarnaar. Gewoon mijn leven weer oppakken.

Ik benijd de mensen die in de ochtend gaan werken, een doel hebben voor de dag en in de avond thuis komen met een gevoel iets betekend te hebben. Ik mis contacten om me heen, het van huis weg zijn, iets nuttigs doen. Maar mijn lichaam vertelt me duidelijk iets anders. Wat een strijd en wat een ellende vind ik dit.

De vijf fasen van rouw. Ik denk dat met kanker je deze fases met regelmaat doorloopt. Voor alles wat je inlevert aan de kanker in je lijf, je geest, je leven of in relaties verlies je iets. Je verliest het aan de kanker en dat is steeds weer een harde boodschap.

Gelukkig heb ik ook mogen ervaren dat je voor alles wat je verliest, je iets anders terug krijgt. Voor het contact met die vriendin die je verliest, komt er diepgaander contact met een andere vriend of vriendin in de plaats. Voor het stukje wat je van je lichaam verliest, krijg je het gevoel van overwinning van alles wat wel lukt. En voor dat stukje leven wat je verliest krijg je het cadeau om je leven te overdenken en anders in te vullen. En misschien is dat dan toch aanvaarding.