Mens en patient, twee verschillende wezens

Het gaat goed hoor. Vandaar dat ik weer lang heb moeten nadenken over een volgend onderwerp.

Terwijl het zich voor m'n neus afspeelde de afgelopen paar maanden.

Er is een tekort aan hematologen aan het ontstaan, als 't er al niet is in mijn ziekenhuis. De vrouwen worden zwanger en keren na de bevalling niet terug. Toevallig geldt dit voor mijn vaste artsen, de beide vrouwen hebben een baan elders aangenomen na de bevalling.

Die ene keer per maand dat ik in het ziekenhuis moet zijn was er dus een probleem na vertrek van de laatste. De (geweldige) balieverpleegkundige keek me destijds vragend aan en vroeg me of ik voorkeur had voor een vervanger. Nou, die had ik zeker! Ik mocht 't zeggen en koos voor dokter Joost. Vorig jaar schreef ik ook al over 'm, ik had toen een pittig gesprek met hem over chemo en de farmaceutische industrie. Ongelooflijk dat ik me die inhoud nog kan herinneren, want deze arts is zo ontzettend aantrekkelijk, dat je alles zou vergeten wat uit z'n mond kwam. Je zou alleen maar naar die mond en die ogen, dat haar en die uitstraling willen staren. Tenminste ik wel.

Een maand geleden ontmoetten we elkaar voor de tweede keer. Hij had goed nieuws, dat hoorde ik. Hij vroeg me letterlijk wat ik nou ging doen als de ziekte terug zou keren. Toen ging er al een belletje zachtjes rinkelen, want hij was duidelijk het gesprek van vorig jaar vergeten. En hoewel hij zijn voorwerk verder uitstekend had gedaan, had hij in mijn dossier over het deel heen gelezen waar staat dat ik tegenstander ben van chemo. Ik moest hem nogmaals uitleggen dat en waarom ik nooit voor chemo ging kiezen, zelfs niet als hij dit zou vragen, ja dat zei ik gewoon zo.

Later in ons gesprek ging mijn bel nog harder rinkelen, want Joost kwam dicht bij belediging door de reactie die hij gaf op mijn verhaal over fietsen naar mijn kleinkinderen in Almere. Zijn woorden: 'Wel met trapondersteuning toch'. Heel fel, zoals mijn moeder ook kon reageren als 't over haar conditie ging, heb ik verteld dat ik altijd op de zwaarste stand rijd, dat ik op eigen kracht trap. Waarop hij zijn bewondering uitsprak, verontschuldigend.

Na afloop stond ik een beetje te dollen met de verpleegkundige bij de balie. Over Joost, liet haar mijn rode wangetjes en glansoogjes zien. En helaas deed ze vanuit haar perspectief hetzelfde als Joost. Ze zei: 'Ik vind jou zo leuk, ik heb nog nooit mensen van jouw leeftijd zo horen praten'. Ik heb haar met humor van repliek voorzien. Gezegd dat ik misschien wel eerder doodga dan de bedoeling was, maar dat ik nog niet dood ben. En dat ik tot die tijd mijn ogen gebruik en graag naar mooie mannen kijk en ze tegenover me wil als ik kon kiezen.

Dokter Joost ziet me als patiënt en niet als mens. Een patiënt is als een plant met aangevreten bladeren. Je gaat op zoek naar de boosdoener, een slak of een luis en bestrijdt die met de beschikbare middelen, vaak giftige. Daarna hoop je dat de plant zich zo normaal mogelijk kan ontwikkelen tot aardbei-of komkommerleverancier of gewoon voor de sier. In elk geval probeer je te voorkomen dat de plant doodgaat.

Joost is bezig, helaas niet met mijn ontwikkeling, maar met mijn aangevreten bladeren. Als ik hem vertel dat ik moeite heb met energieloze dagen, gaat het over mijn menszijn, over mij. Als ik het over bijwerkingen als diarree heb, heb ik het over mij. De invloed van die bijwerkingen op mijn persoonlijke leven, mijn functioneren als mens, dat facet van patiënt AdJ ziet de dokter niet, zelfs Joost niet. Zo jong en zo mooi als ie is, als arts heeft hij nu al last van tunnelvisie. Ik kan me niet voorstellen dat hij ooit vanuit die visie het dokters vak heeft gekozen. Zou hij echt zijn patienten niet hebben willen leren kennen? Of mogen aankomende artsen hun patienten niet leren kennen, moet er altijd afstand zijn ter voorkoming van overbetrokkenheid of zoiets?

De balieverpleegkundige ziet me ook als patiënt, zij het misschien iets minder dan de arts. Maar net als Joost heeft zij last van tunnelvisie. Zij ziet op haar afdeling dagelijks oudere mensen, die patienten zijn, en die zich zodanig gedragen. Ze vragen hun stempeltje en hun kaart terug. Ze maken zeker geen praatje over aantrekkelijke mannelijke artsen. Want dat is menselijk gedrag.

Ik realiseer me terdege dat dit hele epistel een open deur is. Hoewel, ik heb ontdekt dat je pas echt snapt hoe de ziekenhuiswereld werkt en hoe de artsen naar je kijken, als je er daadwerkelijk middenin zit, als patiënt die voorheen mens was. Let wel, ik ben er niet cynisch onder, zoals wellicht uit mijn woorden zou blijken. Nee ik ben verbaasd dat ik niet eerder zo heb stilgestaan bij het verschil tussen mens en patient. Door het verloop van hematologen ben ik me ervan bewust geworden dat ik gekend wil worden, als mens die nu patient is.

Ik wil dat de arts tegenover mij weet dat ik actief ben ingesteld, dat ik graag buiten beweeg en dat ik dus moeite heb met bijwerkingen die dit tegenhouden. Dat ik goed kan doorslaan als het om lekker eten gaat. Dat ik kritisch ben en niet zomaar ja en amen zeg maar wil meedenken voor zover mogelijk. Dat ik dagelijks denk daar gaan we weer, als ik mijn portie gif inneem. Dat ik geloof in eigen lichaamskracht en dat ik in tweestrijd ben door de gedachte dat gif mijn leven op dit moment succesvol verlengt. Dat ik daar wel blij mee ben. Maar dat ik tegelijk allang vrede had gesloten met een vroege dood.

Ik heb bedacht dat ik dit min of meer heb afgedwongen bij mijn vorige twee vaste artsen, door veel over mijzelf te praten, hoe ik denk en hoe ik doe. Beiden 'kenden' mij uiteindelijk, na een half jaar ongeveer. En dat wil ik terug. Een nieuwe vaste arts om een goeie relatie mee op te bouwen. Met afstand en toch weten hoe iemand in elkaar steekt. Niet alleen naar die bladeren kijken maar naar de hele plant, ook onder de grond en in de omgeving.

Als meer mensen die nu patient zijn de artsen erop zouden wijzen dat er meer is dan alleen die aangevreten scheuten, zouden die artsen wellicht in de toekomst zelf menselijker worden...