Wat is erfelijke aanleg voor kanker?

Meestal ontstaat kanker toevallig. Maar soms krijg je kanker omdat je een erfelijke aanleg voor kanker hebt. Dat komt ongeveer bij 1 op de 20 mensen voor. 

Als je erfelijke aanleg voor kanker hebt, zit er een afwijking in je DNA waardoor je kans op kanker groter is. Die afwijking heb je meestal van één van je ouders geërfd.

Goed om te weten: kanker zelf is nooit erfelijk. Je kunt dus geen borstkanker van je moeder erven. Maar als je moeder een erfelijke aanleg heeft waardoor ze borstkanker heeft gekregen, kun je die erfelijke aanleg wel erven.

Lees op deze pagina verder over:

• Wat is erfelijke aanleg voor kanker?
• Welke kankersoorten kunnen door erfelijkheid ontstaan?
• Heb jij erfelijke aanleg voor kanker?
• Erfelijkheidsonderzoek

En informatie voor als bekend is dat je erfelijke aanleg voor kanker hebt:

• Erfelijke aanleg en je kinderen
• Erfelijke aanleg en je verdere familie
• Erfelijke aanleg en verzekeringen

Wat is erfelijke aanleg voor kanker?

Als je een erfelijke aanleg voor kanker hebt, heb je een grotere kans om kanker te krijgen. Je hebt dan een afwijking in een bepaald gen (een stukje DNA). Door deze afwijking is je kans op kanker groter. Je hebt dit gen met die afwijking meestal van je biologische vader of moeder gekregen. Een ander woord voor een afwijking in het DNA is ‘mutatie’.

Lees meer over DNA en erfelijkheid.

Welke kankersoorten kunnen door erfelijkheid ontstaan?

Bij de volgende kankersoorten kan erfelijke aanleg soms een rol spelen. Klik op de link om meer te lezen over:

• Alvleesklierkanker en erfelijkheid
• Basaalcelcarcinoom (een vorm van huidkanker) en erfelijkheid
• Bijnierkanker en erfelijkheid
• Blaaskanker en erfelijkheid
• Borstkanker bij vrouwen en erfelijkheid
• Borstkanker bij mannen en erfelijkheid
• Dikkedarmkanker en erfelijkheid
• Dunnedarmkanker en erfelijkheid
• Endeldarmkanker en erfelijkheid
• Eierstokkanker en erfelijkheid
• Maagkanker en erfelijkheid
• Melanoom en erfelijkheid
• Nierkanker en erfelijkheid
• Plaveiselcelcarcinoom (een vorm van huidkanker) en erfelijkheid
• Prostaatkanker en erfelijkheid
• Schildklierkanker en erfelijkheid

Heb jij erfelijke aanleg voor kanker?

Vraag je je af of je misschien een erfelijke aanleg voor kanker hebt? Deze situaties kunnen wijzen op erfelijke aanleg voor kanker:

• In jouw familie komt dezelfde soort kanker vaker voor dan je zou verwachten.
• Je krijgt op jongere leeftijd kanker dan waarop deze kankersoort gemiddeld ontstaat. 
• In het orgaan waar de kanker zit, zitten meerdere tumoren.
• Je krijgt twee keer dezelfde soort kanker.
• Je krijgt twee verschillende soorten kanker. Bij bepaalde combinaties kan erfelijke aanleg een rol spelen. Bijvoorbeeld bij de combinatie borstkanker en eierstokkanker en bij de combinatie darmkanker en baarmoederkanker.

Herken je dingen bij jezelf uit deze lijst? Bespreek dan je vragen met je huisarts of met je behandelend arts. Zij kunnen je een verwijzing geven voor erfelijkheidsonderzoek.

Erfelijkheidsonderzoek

Erfelijkheidsonderzoek bestaat vaak uit het navragen van familiegegevens (voor een medische stamboom) en DNA-onderzoek. Door het onderzoek kan je arts uitzoeken of je wel of geen erfelijke aanleg voor kanker hebt. En zo ja, om welke erfelijke aanleg het gaat.

Je kunt voor het erfelijkheidsonderzoek in elk geval terecht in de 8 ziekenhuizen met een afdeling klinische genetica. Deze gespecialiseerde ziekenhuizen houden ook erfelijkheidsspreekuren in andere ziekenhuizen in de buurt. Je hoeft niet altijd zelf naar zo’n spreekuur of polikliniek. Als je behandelend arts DNA-onderzoek aanvraagt, loopt dat via hem of haar. Ook de uitslag krijg je van je eigen arts.

Lees verder over erfelijkheidsonderzoek.

Erfelijke aanleg en je kinderen

Is uit het erfelijkheidsonderzoek gekomen dat je een erfelijke aanleg voor kanker hebt? Dan kun je die aanleg aan je kinderen doorgeven. De kans daarop is meestal 50%. Soms is de kans dat je kinderen de erfelijke aanleg krijgen geen 50%. Je klinisch geneticus zal dit aan je uitleggen.

Zijn je kinderen volwassen? Dan kunnen ze laten testen of zij de aanleg ook hebben. Soms kan dat ook al op kinderleeftijd.

Lees verder over erfelijke aanleg voor kanker en je kinderen op de website van het Erfocentrum.

Erfelijke aanleg en je verdere familie

Als jij erfelijke aanleg hebt voor bijvoorbeeld borstkanker of prostaatkanker, dan kunnen ook andere familieleden deze erfelijke aanleg hebben. Bijvoorbeeld je broers en zussen, of je ouders. Zij kunnen ook erfelijkheidsonderzoek laten doen als ze dat willen.

Voor hen kan het belangrijk zijn om te weten of ze de erfelijke aanleg ook hebben. Het kan invloed hebben op hun gezondheid en op de gezondheid van hun kinderen.

Bij Stichting Erfelijke Kanker Nederland lees je waarom het belangrijk is om je familie te informeren en hoe je dit kunt doen. Ook op de website van het Erfocentrum kun je informatie vinden.

Erfelijke aanleg en verzekeringen

Soms zijn mensen bang dat ze zich niet meer kunnen verzekeren bij een erfelijke aanleg. Maar in de praktijk levert het meestal weinig problemen op.

Bij het afsluiten van een verzekering hoef je niet te melden dat je een gesprek gehad hebt bij een klinisch geneticus. Je kunt je dus altijd gerust laten doorverwijzen.

Er zijn soms wel zaken waar je rekening mee moet houden. Meer informatie over erfelijkheid en verzekeren vind je ook op de website van het Erfocentrum.

Goed om te weten: heb je eerder kanker gehad door een erfelijke aanleg? In 2021 zijn de regels veranderd. Lees verder over verzekeringen bij een erfelijke aanleg op de website van Stichting Erfelijke Kanker Nederland.