107. Afscheid

Vorige week overleed de man van mijn vriendin. Veel sneller dan aanvankelijk door de artsen was ingeschat, maar op het juiste tijdstip volgens hemzelf. Hij ‘plande’ zijn definitieve vertrek op een van de schaarse momenten dat zijn vrouw en oudste zoon even zijn sterfbed verlieten om in de keuken een boterham te smeren. Toen zij zich bij hem voegden, was zijn ziel vertrokken en liet hij zijn levenloze lichaam achter met een glimlach op zijn gezicht.

De afgelopen twee weken ben ik heel vaak even binnengewipt en was op die manier getuige van zijn stervensproces. Een proces dat ik als confronterend, pijnlijk, inverdrietig, maar ook als heel bijzonder heb ervaren. Confronterend omdat wij dezelfde vorm van kanker hadden. Pijnlijk en inverdrietig door de onmacht en het verdriet van het nadere afscheid te zien bij zijn vrouw en kinderen. Bijzonder, omdat hij me enerzijds deelgenoot maakte van dit intieme gebeuren en anderzijds dat hij, zonder het te weten, me de antwoorden gaf op vragen waar ik al een tijdje mee rondliep.

Vorig jaar overleed Kiki, mijn maatje van het eerste uur hier op kanker.nl, aan dezelfde klote ziekte. We hadden een zeer intens contact en wat had ik haar zielsgraag fysiek willen bijstaan in die laatste weken van haar leven die ze noodgedwongen doorbracht in het ziekenhuis in Brussel. Ze was te ziek om bezoek te kunnen ontvangen en zo bleef die laatste fase voor mij als een film zonder beeld. De laatste fase van de ziekte van Karim vertoonde opvallend veel gelijkenissen met de laatste fase van Kiki en op die manier kreeg ik alsnog een beeld van haar laatste weken.

Vanaf het moment dat Karim de morfine had geaccepteerd, heeft hij geen pijn meer gevoeld. In de dagen die daarop volgden heeft hij veelvuldig met zijn vrouw en kinderen alles besproken wat belangrijk voor hen was. Afgelopen Zondag heeft hij in zijn laatste heldere moment heel bewust afscheid genomen van zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen. Daarna is hij niet meer bij bewustzijn geweest en geleidelijk steeds dieper in coma geraakt van waaruit hij een paar dagen later overleed.

Vanmiddag was de uitvaart. De kleine katholieke kerk was tot de laatste plek bezet en bood nauwelijks genoeg ruimte om de toegestroomde mensen onderdak te bieden. Het verbaasde me niet dat er zovelen waren gekomen om hem de laatste eer te bewijzen. Hij stond in ons dorp bekend als de vriendelijke, hulpvaardige man. De dienst was door hemzelf samengesteld en werd royaal overgoten met de saus die was samengesteld met de vele ingrediënten die hij in zijn leven had vergaard en omarmd. Een van die ingrediënten was zijn overtuiging dat; ‘de reis in de deze wereld een reis naar de heiligheid is’.

Ik moet toegeven dat ik niet alles van de dienst heb gevolgd. Mijn blik werd voortdurend naar mijn vriendin Sonia getrokken en mijn hart huilde met haar mee.  Omringd en gesteund door haar volwassen kinderen zag ze er zo breekbaar uit. Zij en Karim, als twee bomen waren hun wortels met elkaar vergroeid. Als de een zwak was, werd de ander sterk. Ze hebben nog nooit één dag zonder elkaar doorgebracht en nu moet zij alleen verder. Ze is bang voor de toekomst zonder hem en van de kracht die zij had tijdens zijn ziekte, is ogenschijnlijk niet veel meer over. Zijn lijden is voorbij, maar ik vrees dat haar lijden nu pas gaat beginnen.

Aan het graf werd door zijn zoon een gedicht van Toon Hermans voorgedragen over bomen die hun bladeren verliezen en opnieuw gaan groeien. Ergens middenin dit gedicht, tussen het snikken van Sonia door, voel ik de warme hand van mijn maatje in mijn hand en realiseer ik me ten volle hoe schathemelrijk ik ben.

Natuurlijk zal ik er naar vermogen voor haar zijn, maar weet ook dat ik nooit in staat zal zijn die enorme leegte voor haar op te vullen. Ik hoop oprecht dat ze op een dag troost kan vinden in de slotwoorden die hij haar en ons heeft nagelaten; ‘Ik sterf niet, ik ga het leven binnen!’