De ziekte die verdriet heet
Ik ben een beetje aan het bedenken welke kant ik nu op wil met mijn blog. De aanleiding, de kanker, heeft mijn vader immers met zich meegenomen in zijn graf. Wat er overblijft is een lege holte, die niet meer te vullen valt; de rouw en het gemis. Dit is in principe niet waar deze website zich op richt. Het richt zich vooral op de ziekte, de gevolgen van de ziekte en op alles wat er op je pad komt, wanneer kanker in je leven komt.
Ik heb het gevoel dat het hierna een beetje ophoudt. Ik weet niet of de mensen hier er iets aan hebben wanneer ik nog maanden of jaren door blijf schrijven over iets wat betrekkelijk kort in mijn leven is geweest. Al met al is mijn vader net iets meer dan een jaar ziek geweest. De kanker is iets meer dan een jaar in ons leven geweest, en nu is het klaar. Ik heb geen vragen meer.
Waar ik in mijn schrijven heen neig te gaan, is het volgende.
Over het algemeen is de mens erg oppervlakkig geworden. Men heeft steeds meer nodig om "gelukkig" te zijn, en over het simpele geluk dat in de kleine dingen zit,
wordt niet gesproken en het wordt simpelweg niet gezien. Verdriet wordt in deze maatschappij gezien als iets slechts en als iets waar je "overheen" moet komen. Er is geen diepgang meer; men durft niet te voelen en te ervaren. Gevoelens die wij als "negatief" ervaren worden angstvallig ontweken. Het verdriet wat bij een groot verlies komt kijken is één van die gevoelens waar ik op doel. Ik merk aan alles en bijna iedereen om me heen dat verdriet als iets negatiefs wordt beschouwd. Je moet alles maar snel "een plekje geven", dan kun je weer verder met je leven en weer "gelukkig worden". Alsof gelukkig zijn het ultieme doel is in het leven. Mijns inziens is dat het niet.
Na het overlijden van mijn vader ben ik, mede dankzij mijn mensenkennis, met mijn neus keihard op deze feiten gedrukt. Eigenlijk is dat één van de laatste dingen waar je op zit te wachten als je rouwt, maar blijkbaar is dit een onderdeel van het rouwen geworden. Iets wat je er gratis bij krijgt. Je komt erachter dat mensen niet weten wat ze tegen je moeten zeggen. En vaak is het gevolg daarvan, dat men dan maar niets zegt. Je wordt ontweken als een soort besmettelijke ziekte.
Mensen die je als vrienden beschouwde, hopen er makkelijk vanaf te komen met "Als ik iets voor je kan doen, dan moet je het maar zeggen, oké?". Je legt daarmee de actie dus bij de ander, de rouwende, neer. Zolang je niets van diegene hoort is het goed, want je hebt immers gezegd dat ze het moesten zeggen wanneer je iets voor ze kon doen. Dat is lekker makkelijk. Je ziet iemand in de put zitten, maar gooit een touw uit wat veel te hoog hangt om vast te kunnen grijpen.
Ook hebben mensen de neiging om, al dan niet bewust, over hun eigen verliezen te beginnen wanneer je het over het overlijden van een dierbare hebt. Dat zorgt ervoor dat de aandacht onbedoeld wordt verschoven naar het lijden van de ander. Leed is niet te vergelijken. Rouw is voor niemand hetzelfde en daarom kun je die vergelijking ook niet maken.
Kort samengevat; je krijgt geen ruimte om te rouwen. Je moet je er doorheen haasten, er overheen komen, met als ultiem doel dat je je verdriet te boven komt en "verder" gaat met je leven. Het verdriet kom je niet te boven, nooit niet. Het verdriet gaat dieper zitten, tot in je botten. Het komt, naarmate de tijd verstrijkt, minder vaak aan de oppervlakte in de vorm van tranen. Verdriet slijt niet; het verandert van kleur. Het wordt een onderdeel van je identiteit, onderdeel van je denken, doen en laten. En dat is niet erg. Verdriet hebben is niet erg. Rouwen is liefde in haar rauwste vorm.
8 reacties
Een aantal maanden geleden heb ik het boek "Het is okay om niet okay te voelen" gekocht. Mimpie kreeg dat advies om te lezen, vanwege het overlijden van haar man. Ik heb het nog niet gelezen, maar eertijds ga ik het wel lezen, op het moment dat de rouw intreedt voor mijzelf. Als het echt definitief indaalt dat ik ziek ben en niet meer zal kunnen wat ik kon. Misschien kan Mirjam je zeggen of het wat voor je is?
Liefs, Zweef
Lieve Zweef,
Raad eens wat er hier op de koffietafel ligt.. Exact dat boek. 😊 Echt een meesterwerkje, wat mij betreft. Het beschrijft zo feilloos wat we verkeerd doen. Niet alleen voor de rouwende zelf is het heel nuttig, maar ook voor de mensen om diegene heen. Zonder vingers te wijzen wordt er in dit boek verteld wat we anders kunnen doen. En ook al rouw je zelf niet, eigenlijk is het een boek wat iedereen eens zou moeten lezen. Ik ben ervan overtuigd dat de wereld dan een betere plek zou zijn met meer begrip en gevoel voor elkaar.
Liefs!
Lieve Helena,
En wéér ben ik enorm onder de indruk van je blog. Het is allemaal zo waar wat je schrijft. Gedeeltelijk maak je als rouwende hetzelfde mee als degene die zelf ziek is. Het ongemak van anderen, die ongetwijfeld goed bedoelde opmerkingen waaraan je niets hebt.
Maar lieve Helena, als je goed zoekt zijn de mensen er wel, aan wie je kan vertellen wat je voelt en doormaakt. Er zijn nog steeds veel mensen die niet oppervlakkig zijn maar behoefte hebben aan diepgang en echt contact. Ook onder mensen van jouw eigen leeftijd en nog veel jonger. Dit zijn degenen die jouw vriendschap waard zijn. Zij zullen je dankbaar zijn dat je hun vertelt hoe het werkelijk is, omdat ze daardoor dichterbij jou komen te staan. Voor hen kan jij veel betekenen.
Het zijn er vast niet zo veel, maar meer dan je misschien nu denkt.
En zo niet, dan mag je gewoon zelf de ruimte nemen die je van anderen niet krijgt.
Dank je wel voor weer zo'n prachtig blog.
Veel liefs,
Hanneke
Lieve Hanneke,
Dankjewel voor je bericht.
Ik weet dat ze er zijn hoor, de mensen die nog wel diepgang wensen en willen, en met wie je ook echt kunt praten zonder dat er een goedbedoeld riedeltje uit komt in de vorm van "als ik iets voor je kan doen, moet je het zeggen". Waar ik van sta te kijken is hoe weinig mensen het lijken te begrijpen, dat je bijzonder weinig hebt aan goedbedoelde woorden of aan het vergelijken van leed. De wetenschap dat er meer mensen zijn die zich net zo rot voelen als jij maakt het er niet persé beter op.
Ik heb ook geen behoefte aan een zoektocht naar de juiste mensen, dat heb ik ook niet nodig. Ik draag mijn gevoel liever bij mezelf dan dat ik deze deel met mensen die van mening zijn dat verdriet iets slechts is.
Ik geloof er ook in dat je van "slechte" tijden de vruchten kunt plukken en de kaf van het koren kunt scheiden, want in slechte tijden leer je je echte vrienden kennen. De mensen die oprecht met je zijn en interesse hebben in wie je bent als persoon. Of er komen opeens weer mensen op je pad, mensen die je jaren niet gesproken hebt of mensen die je nu voor het eerst ergens tegenkomt. Ik geloof er wel in dat de juiste paden zich vanzelf kruisen.
Voor nu is mijn blog nog een uitlaatklep, maar ik weet niet hoe lang het gaat duren voordat de mensen hier niet meer zo heel veel gaan hebben aan wat ik post. Tot nu toe doen de hartverwarmende reacties op mijn berichten me namelijk enorm goed, waaronder die van van jou. Dankjewel daarvoor.
❤️ Liefs
Lieve Helena, ik hoop dat je blijft schrijven en teveel aan medicijn maakt dat ik moeilijk kan verwoorden waar je een denk moment over moet hebben. Onze maatschappij is niet bereid om mensen langer dan een maand te laten rouwen.
Vaar je eigen weg lieverd, maar oordeel niet te hard over mensen, uit ervaring weet ik dat je weinig mensen vrienden kunt noemen en als je er een paar hebt val ze niet te hard.
Sterkte
Lieve Helena,
Ik voel jouw verdriet. Mam is 16 December overleden en het leven gaat gewoon door. Ik leef momenteel in een soort doos die te klein aanvoelt. Soms kan ik bijna geen adem halen. Ze is er gewoon niet meer. We zullen dit verdriet alleen moeten dragen want niemand voelt wat jij voelt. Ze kunnen je troosten maar dan nog.
Heel veel liefs.
Erica
Ik raad allerlei mensen aan jouw blog te lezen, allemaal en zeker deze laatste, en zie dat ik zelf nog niet eens gereageerd heb.
Het is zo waar wat je zegt: dat mensen vaak niet weten wat ze moeten zeggen en je dan ontwijken of goedbedoelde dingen zeggen waar je niets aan hebt. Of inderdaad over hun eigen leed beginnen. En ook al snel denken dat het over moet zijn.
Een plekje geven, verwerken, volgens mij bestaat dat niet. Maar je leert er mee leven en je leert de mooie herinneringen te koesteren en de minder mooie op te bergen.
Toch bedoelen veel mensen het echt wel goed (al is het vermoeiend om dat steeds te moeten bedenken). En zoals Hanneke al aangeeft, krijgen we als kankerlijders ook een portie goedbedoelde opmerkingen om de oren die de plank volledig misslaan. Ik moest er vaak moeite voor doen, maar ben toch wat milder geworden naar de mensen met die uitspraken. Ze begrijpen het gewoon echt niet.
Maar de mensen die er toe doen voor je, die kun je het uitleggen, als je wilt. Voor die ruimte om te rouwen, en voor wat steun en troost.
Sterkte en heel veel liefs XXX
Lieve Helena,
Ik lees en herlees je en krijg een brok in mijn keel. Vooral jouw korte samenvatting raakt me zeer.
"Ja, maar dat is al zó lang geleden", ook woorden die passen in jouw lijstje en zo zeer te kort doen aan de intensiteit van het gemis en verdriet van degene tegen wie de woorden gesproken worden. Helaas is het o zo waar wat je ervaart en zegt, en ik weet dat je weet dat mensen het goed bedoelen. Maar toch, het wordt wel gezegd en daarbij ook van je verwacht. Verder gaan. Gelukkig zijn. De wereld houdt niet op te bestaan als en wanneer.... Ach, het doet me zo pijn dat je zo jong deze ervaringen al in je leven krijgt.
Als je open bent in je pijn en verdriet confronteer je mensen met jouw kwetsbare jij. Niet de lachende, vrolijke, verstandige, krachtige jij. Nee, de jij die pijn heeft, verdrietig is, wil gillen en schreeuwen en tranen laten rollen. Of iets minder dramatisch kan ook. Het is helaas maar weinigen gegeven je die kans te geven daarin gewoon jij te zijn. Die niet komen met wijze lessen, maar je een zakdoek of/en liefdevolle omarming bieden. Die openheid is lastig, want we horen sterk te zijn, verder te gaan, te leven en rijkdom te vergaren. Waarbij (alweer) velen niet beseffen wat echte rijkdom is. Niet te koop. Nergens. Wel gratis. Hoe mooi is dat. Als je maar ziet, ruikt, hoort, luistert, voelt, geeft, deelt...
Ik heb vorig jaar een gedicht geschreven. Mijn mam is bijna 24 jaar geleden overleden....
Een hele tijd al
leef ik zonder mijn moeder
soms
vond ik haar een loeder
een volgend jaar
is weer nabij
er komen er
nog veel meer bij
Gelukkig ben ik, ja
maar ze was me zo na
ik mis haar
nog elke dag
ik wilde dat ik haar
nog eens zag
Soms
als ik mijn ogen sluit
en er is
verder geen geluid
zie ik haar voor me staan
en raak ik haar
voorzichtig aan
ze voelt naar niets
toch voel ik iets
het lijkt zo tastbaar
maar het is niet waar
Ik wil graag toveren
simsalabim
maar ze blijft
slechts een schim
dan voel ik mij
zo nietig
en
intens verdrietig
ps
Ik zou het fijn vinden als je hier blijft schrijven en je blijft uiten. Jouw 'belevenissen' in o zo mooie bewoordingen met ons deelt! Maar blijf dat vooral doen wanneer het ook jou goed doet en voor jou goed voelt.
Veel liefs en dikke knuffels xxxxxxxxxxxxxxxxxx Hebe