Universele emoties

‘Het is niet erg om arm te zijn, als je maar gezond bent.’ De vrouw zit op een bed in een donker kamertje zonder ramen met haar jas aan. Ze draagt een hoedje om haar kale hoofd te verbergen en kijkt verlegen in de camera. Zoveel aandacht is zij duidelijk niet gewend. Later zal ze haar woorden nog eens herhalen, nee armoede is niet erg, met armoede valt te leven als je maar gezond bent.
Lief en ik kijken zondagavond naar de documentaire “Door het hart van China” van Ruben Terlouw. Deze aflevering gaat over de gezondheidszorg in China waarvoor de reporter o.a. een groot kankerziekenhuis bezoekt. Het is er zo druk als de Kalverstraat in Amsterdam op de dag voor Kerstmis. Van privacy is geen sprake. Terwijl een patiënt in gesprek is met de oncoloog staat de volgende al in de deuropening te wachten. Van aandacht voor de mens achter de ziekte is al helemaal geen sprake in het gesprek met de specialist. Er is geen tijd voor, er zijn teveel patiënten, te weinig middelen. De patiënten komen van heinde en verre naar dit grote ziekenhuis hopende op een behandeling en een opname. Als opname niet direct mogelijk is en de afstand naar huis te groot, zoeken de mensen onderdak in één van de vele pensions buiten het ziekenhuis, aan de Kankerstraat, zoals de straat in de volksmond genoemd wordt.
Lief en ik kijken ontdaan naar de beelden van radeloosheid, angst, machteloosheid. Het is zo herkenbaar, we kennen de emoties die bij kanker horen maar al te goed.
Een vrouw van 48 komt in beeld, ze draagt een gebreid mutsje op haar kale hoofd. Ook ik droeg gebreide mutsjes ten tijde van de chemokuren. Later heb ik ze weggedaan omdat ik al misselijk werd als ik er eentje zag. De vrouw heeft borstkanker in een vergevorderd stadium. Ze smeekt om opgenomen te worden maar ze moet nog een paar dagen wachten. ‘Ik ben niet bang om dood te gaan, iedereen gaat uiteindelijk dood’ zegt ze. ‘Ik ben alleen bang om te moeten lijden.’ Het zouden mijn woorden kunnen zijn. De emoties zijn universeel, of je nou hier in Nederland kanker hebt of aan de andere kant van de wereld, er is geen verschil. Alleen de omstandigheden zijn zo anders, zo vreselijk schrijnend. De mensen steken zich in grote schulden om de behandelingen te kunnen betalen, huizen worden verkocht, het moeizaam gespaarde pensioenpotje wordt opgemaakt, er wordt geld geleend bij familie en vrienden. Zes weken later overlijdt de vrouw, haar man met een grote financiële schuld achterlatend.
De beelden vliegen mij naar de strot, wat een verdriet, wanhoop, onmacht en ook woede. Als de documentaire afgelopen is, kijken Lief en ik elkaar aangeslagen aan. Het blijft nog lang stil in onze warme, veilige woonkamer.