Diepe hyperthermie

Zit de kanker meer dan 4 centimeter onder je huid, dan kun je diepe hyperthermie krijgen. Hier lees je hoe de behandeling gaat.

Lees op deze pagina meer over:

• Hoeveel behandelsessies zijn nodig?
• Voorbereiding van de behandeling
• De behandeling met diepe hyperthermie
• Bijwerkingen van diepe hyperthermie
• Behandelcentra voor diepe hyperthermie

Hoeveel behandelsessies zijn nodig?

Je krijgt de warmtebehandeling 1 keer in de week samen met chemotherapie of bestraling. Deze behandeling duurt 3 tot 6 weken.

Hoeveel behandelingen je krijgt, hangt af van je behandelschema met bestraling of chemotherapie. De arts bespreekt dit met je.

Voorbereiding van de behandeling

Er zijn voorbereidingen nodig, voordat de behandeling kan beginnen. Dat duurt 30 tot 45 minuten.

Katheters plaatsen

Kort voor het begin van de eerste behandeling brengt de behandelaar een paar dunne katheters aan in het behandelgebied, bijvoorbeeld in natuurlijke lichaamsopeningen zoals de plasbuis, vagina of de anus. Katheters (of drains) zijn buigzame slangetjes.

In de katheters worden dunne, flexibele meetdraadjes geschoven: de thermometers. Hiermee kan je behandelaar tijdens de behandeling de temperatuur controleren. De temperatuur moet hoog genoeg zijn om de kankercellen te doden, maar het mag niet te warm worden. Anders kan er schade aan het gezonde weefsel ontstaan.

Aan het einde van elke behandelsessie worden de thermometers weer verwijderd. De katheters blijven meestal zitten tot alle behandelingen achter de rug zijn.

Soms een CT-scan of MRI-scan

Soms krijg je na het plaatsen van de katheters nog een CT-scan. Op de scan ziet de behandelaar hoe diep de katheters in het behandelgebied zitten en in natuurlijke lichaamsopeningen, zoals de plasbuis, vagina of anus. Zo ziet hij of zij ook waar de temperatuur het beste kan worden gemeten.

Soms is de temperatuur te meten met de hulp van MRI-scans. Die kunnen een nauwkeuriger beeld geven van de temperatuurverdeling in de tumor en de gezonde weefsels eromheen. Op dit moment zijn de temperatuurmetingen met MRI nog niet nauwkeurig genoeg om te meten zonder katheters.

Apparatuur plaatsen

De behandelaar plaatst een ring om je lichaam met microgolfantennes. Dit heet een applicator. Via deze apparatuur krijg je de microgolfstraling toegediend.

Aan de binnenkant van de applicator zit een soort zwemband óf een aantal losse waterzakken. Deze vullen de ruimte op tussen de antennes en je lichaam. Het water helpt de behandelaar om de microgolfstraling goed te richten op het behandelgebied. Het water zorgt ook voor koeling van de huid.

Koelen met koud water

Vaak krijg je ook zakjes met koud water tussen je knieën, enkels, benen en onder je billen. Het water in de zwemband of waterzakken is ook koel. Om te voorkomen dat sommige delen van je lichaam tijdens de behandeling te warm worden.

Zijn alle voorbereidingen klaar, dan kan de warmtebehandeling (hyperthermie) beginnen. Tijdens de behandeling kun je gewoon praten met je behandelaars. Zij kijken ook regelmatig hoe het met je gaat en of je iets nodig hebt.

Opwarmen van het behandelgebied

Als de behandeling begint, gaat de apparatuur aan en verwarmt langzaam het gebied waar de kanker zit. De temperatuur op die plek in je lichaam stijgt in ongeveer 30 minuten naar 40 à 43 graden. In het uur erna blijft de temperatuur zo hoog mogelijk, tussen de 40 en 43 graden Celsius.

Al na een paar minuten merk je dat je van binnen wat warmer wordt. Geleidelijk aan krijg je het nog warmer en begin je te zweten. Heb je het te warm, dan kan de verpleegkundige/behandelaar de ruimte koeler maken. Als het nodig is, krijg je koude washandjes om je gezicht te koelen.

Na de behandeling is je huid vaak wat rood en voelt die warm aan. Dit verdwijnt na enige tijd. Je kunt ook andere bijwerkingen hebben. Lees meer over bijwerkingen van diepe hyperthermie.

Controle van de temperatuur

Tijdens de behandeling wordt voortdurend op verschillende plaatsen van je lichaam de temperatuur gemeten. Ook kan de behandelaar af en toe vragen om een thermometer onder je tong te plaatsen om de lichaamstemperatuur te meten.

Soms wordt je bloeddruk en hartslag gecontroleerd. Dit gebeurt via een band om je bovenarm.

Overal in je lichaam de temperatuur meten, kan niet. Let daarom vooral op de volgende verschijnselen:

• tintelingen in je armen en/of benen
• een branderig gevoel
• een stekende of drukkende pijn
• een gevoel van blaas- of darmkramp

Zodra je iets voelt dat oncomfortabel is, meld dit dan meteen aan de behandelaar. De apparatuur wordt dan bijgesteld. Zo trekt het vervelende gevoel weg.

Als het nodig is, wordt de behandeling stopgezet

De behandelaar vraagt regelmatig aan je hoe het gaat. Houd je de behandeling niet vol, zeg dit dan eerlijk. Vaak kan de behandelaar de warmteverdeling aanpassen, zonder dat de temperatuur in het behandelgebied daalt.

Helpen de aanpassingen onvoldoende? Dan kun je eventueel wat eerder stoppen met de behandelsessie. De keren daarna kan het weer beter gaan.

Probeer de hyperthermiebehandeling wel zo lang mogelijk vol te houden. Want als je eerder stopt, heeft de behandeling minder effect.

Hoe lang duurt de warmtebehandeling?

De warmtebehandeling duurt maximaal 60 minuten nadat de temperatuur van 40-43 graden is bereikt. Daarna duurt het ongeveer 10 minuten om alle katheters te weg te halen. Als de apparatuur is uitgeschakeld, trekt de warmte die je voelt heel snel weg.

De thermometers in natuurlijke lichaamsopeningen worden na afloop verwijderd. Als er katheters zijn ingebracht, blijven die meestal zitten tot alle behandelingen achter de rug zijn.

Na de behandeling kun je douchen. Daarna ga je terug naar de verpleegafdeling of naar huis.

Alles bij elkaar ben je ongeveer 2,5 tot 3 uur in de behandelkamer.

Gezelschap tijdens de behandeling met hyperthermie

Microgolfstraling is veilig. Ook voor mensen die met je meegaan. Alleen mensen met een gehoorapparaat of pacemaker krijgen het advies om buiten de behandelruimte te blijven. De straling kan storing geven.

Een behandeling met diepe hyperthermie kan bijwerkingen geven. Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van:

• vermoeidheid
• blaren of brandwonden
• klachten door de katheters

Vermoeidheid

Je kunt je moe en futloos voelen. Dat duurt meestal 1 of 2 dagen.

Blaren of brandwonden

Ondanks de koele waterzakken of de koele band aan de binnenkant van de ring (applicator), kan het gebeuren dat je huid toch te warm wordt. Je kunt dan een blaar krijgen. Een brandblaar kan soms pijnlijk zijn en geneest meestal binnen 2 maanden.

Soms is de temperatuur tijdens de behandeling te hoog en ontstaat er een brandwond in dieper liggend vetweefsel. Dit komt bij 1 op de 10 mensen voor die een behandeling krijgen met diepe hyperthermie. Onder de huid voel je dan een harde bobbel of schijf. Die kan een paar dagen tot weken een beetje gevoelig of pijnlijk zijn. Na een paar maanden verdwijnt de bobbel vanzelf.

Heel soms ontstaat er een brandwond in spierweefsel. Dan doet de spier pijn als je ‘m beweegt. Bijvoorbeeld na een eerste keer sporten. Ook deze klacht verdwijnt na een paar dagen/weken vanzelf.

Goed om te weten: het is niet nodig om de behandelingen te onderbreken voor een brandwond of een blaar. Bij de volgende behandelingen met hyperthermie neemt de behandelaar extra voorzorgsmaatregelen. Bijvoorbeeld door een blaar af te dekken, een extra thermometer te gebruiken of door een applicator anders in te stellen.

Klachten door de katheters

De katheters blijven meestal zitten tot alle behandelingen achter de rug zijn. Je kunt last krijgen van roodheid en ontsteking en/of verlies van vocht langs de katheters. Meld deze klachten altijd aan je behandelaar.

Voel je de katheters zitten en vind je dat hinderlijk, bespreek dat dan met de behandelaar. Die kan eventueel besluiten om de katheters te verwijderen.

Behandelcentra voor diepe hyperthermie

Voor diepe hyperthermie kun je terecht in twee ziekenhuizen:

• Amsterdam UMC
• Erasmus MC in Rotterdam

Deze ziekenhuizen bieden hyperthermie alleen aan in combinatie met bestraling of chemotherapie. Omdat alleen op die manier het effect van hyperthermie wetenschappelijk is aangetoond.