Wat vergroot de kans op kanker?

Veel en lang in de zon zijn, overgewicht en roken zijn onder andere factoren die een rol spelen bij het ontstaan van kanker. Er zijn nog meer van dit soort risicofactoren.

Hoe krijg je kanker?

Meestal is er niet één oorzaak van kanker, maar spelen meer dingen een rol. Denk aan je leefstijl, je leeftijd, je genen, omgevingsfactoren en infecties. Lees ook: Hoe ontstaat kanker?

Specifieke informatie over risicofactoren voor een bepaalde kankersoort vind je in de informatie over kankersoorten.

Op deze pagina lees je meer over de algemene risicofactoren voor kanker:

• Leeftijd
• Roken
• Te veel alcohol drinken
• Veel en lang in de zon zijn
• Overgewicht
• Langdurige infecties of ontstekingen
• Erfelijke aanleg
• Verzwakt afweersysteem
• Bepaalde soorten voeding
• Straling

Leeftijd en kanker

De gemiddelde leeftijd waarop iemand kanker krijgt is 66 jaar. Hoe ouder iemand wordt, hoe meer celdelingen er in het lichaam zijn geweest. Bij elke celdeling kunnen er fouten in het DNA komen. Reparatiesystemen in de cellen herstellen deze fouten. Maar er is ook een kans dat ze een fout missen.

Bij een opeenstapeling van fouten kan een cel ontsporen. Dan kan de gezonde cel een kankercel worden.

Ook kunnen er fouten in de reparatiesystemen zelf voorkomen. Hierdoor kunnen ze andere fouten niet herstellen en kan er ook kanker ontstaan.

Dus hoe meer celdelingen, hoe groter de kans dat er een kankercel ontstaat. En daarom is de kans hierop  groter naarmate iemand ouder wordt.

Roken en kanker

Het grootste risico op kanker komt door roken en meeroken. Tabaksproducten en de tabaksrook bevatten stoffen die schadelijk zijn voor het DNA in de cellen. Fouten in het DNA kunnen ertoe leiden dat een cel ontspoort en dat er kanker ontstaat.

Het advies is om te stoppen met roken. Stoppen met roken bij de diagnose kanker verlaagt het risico op overlijden. Vind hulp bij het stoppen met roken.

Ook het (mee)roken van e-sigaretten en waterpijpen en gebruik van kauw-/pruimtabak verhoogt het risico op kanker. Ook deze producten bevatten stoffen die schadelijk zijn.

Te veel alcohol drinken en kanker

Te veel alcohol vergroot het risico op verschillende soorten kanker. Hoe meer je drinkt, hoe hoger het risico. De risico’s van alcohol en roken versterken elkaar.

Het Voedingscentrum adviseert om geen alcohol te drinken, of in ieder geval niet meer dan 1 glas per dag. Dit advies is voor mannen en vrouwen hetzelfde.

Veel en lang in de zon zijn en kanker

Zonlicht bevat ultraviolette straling. Overmatige uv-straling op de huid (vooral tussen 11 en 15 uur) kan ervoor zorgen dat de huid sneller veroudert. Uv-straling geeft schade aan DNA, wat kan leiden tot huidkanker. Daarom is het verstandig om zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor te gebruiken, zeker bij kinderen.

Ook zonnebanken gebruiken licht met uv-straling.

Overgewicht en kanker

Een te hoog lichaamsgewicht vergroot het risico op kanker. Van alle mensen die jaarlijks kanker krijgen, is bij 4% overgewicht een belangrijke oorzaak.

Langdurige infecties of ontstekingen en kanker

Je lichaam kan ziek worden van bepaalde bacteriën, virussen en parasieten. Sommige van deze ziekteverwekkers kunnen ook kanker veroorzaken. Of het risico op kanker groter maken.

Een paar voorbeelden:

• Langdurig bestaande infecties met hepatitis B en C kunnen leiden tot leverkanker. 
• Het humaan papillomavirus (HPV) kan zorgen voor veranderingen in cellen van de baarmoederhals. Hierdoor kan uiteindelijk baarmoederhalskanker ontstaan.
• Infectie met de bacterie Helicobacter pylori geeft een hoger risico op maagkanker.
• Chronische darmontsteking geeft een verhoogd risico op het ontstaan van darmkanker.

Erfelijke aanleg en kanker

Bij ongeveer 1 op de 20 mensen ontstaat kanker door een erfelijke aanleg. De kanker zelf is niet erfelijk. Maar de aanleg ervoor kan dat wel zijn. Aanleg betekent: een grotere kans om een ziekte te krijgen.

Mensen met een erfelijke aanleg voor kanker hebben dus een hoger risico om kanker te krijgen. De erfelijke aanleg voor kanker komt door een afwijking in een bepaald gen dat door de biologische ouders is doorgegeven. Bekijk de uitgebreide informatie over erfelijkheid en kanker.

Verzwakt afweersysteem en kanker

Mensen die lange tijd een zwak afweersysteem hebben, hebben een grotere kans om kanker te krijgen. Bijvoorbeeld mensen die een orgaantransplantatie hebben gehad. Zij gebruiken medicijnen die het afweersysteem onderdrukken om het nieuwe orgaan niet af te stoten. Door deze medicijnen kan het afweersysteem kankercellen minder goed opruimen. Ook een hiv-infectie verzwakt het afweersysteem, waardoor het risico op bepaalde kankersoorten groter is.

Bepaalde soorten voeding en kanker

Er wordt veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen voeding en kanker. Sommige voedingsmiddelen vergroten het risico op kanker een klein beetje, zoals te veel rood en bewerkt vlees eten. Het verband tussen kanker en aspartaam, calcium of vitamine D is nooit aangetoond.

Straling en kanker

Sommige soorten straling kunnen het DNA in cellen beschadigen. Hierdoor kan na vele jaren kanker ontstaan. Het gaat dan vooral om ioniserende straling. Lees verder over ioniserende straling en de kans op kanker.

Goed om te weten:
Sommige onderzoeken bij kanker maken gebruik van straling, zoals een röntgenfoto, PET-scan of CT-scan. Ook radiotherapie maakt gebruik van straling. Ze maken de kans op een tweede soort kanker een heel klein beetje groter. Maar het voordeel van deze technieken is groter dan de eventuele risico’s.