Hoe ontstaat lymfoedeem bij kanker?

Bij kanker kan lymfoedeem op verschillende manieren ontstaan. Door de behandeling, maar ook door de tumor of uitzaaiingen.

Lymfoedeem ontstaat als het lymfestelsel niet goed meer werkt en de lymfevaten het vocht niet meer kunnen afvoeren. Het vocht hoopt dan op. Daardoor wordt die plek van je lichaam dikker.

Lees op deze pagina over:

• Lymfoedeem door de behandeling (operatie of bestraling)
• Lymfoedeem doordat de tumor groeit
• Lymfoedeem door uitzaaiingen
• Lymfoedeem kan terugkomen
• Bij welke kankersoort heb je meer kans op lymfoedeem?

Lymfoedeem door de behandeling (operatie of bestraling)

Bij de operatie van kanker verwijdert de arts soms een of meer lymfeklieren. Bijvoorbeeld omdat er kankercellen in zitten of om te controleren of dat zo is. Hierdoor werkt het lymfestelsel minder goed en is er een kans dat je lymfoedeem krijgt.

Bestraling maakt de kans op lymfoedeem ook groter. Door de bestraling werkt je lymfestelsel vaak minder goed, op de plek die bestraald is.

Soms is de kans op lymfoedeem extra groot. Bijvoorbeeld als je in de buurt van de lymfeklier zowel een operatie als bestraling krijgt. Of als er meer dan 3 lymfeklieren zijn verwijderd of bestraald. Zoals bij een okselkliertoilet. Dan verwijdert de arts alle lymfeklieren in de oksel.

Sommige mensen krijgen kort na de behandeling al lymfoedeem. Bij andere mensen ontstaat lymfoedeem pas jaren later.

Krijg je een behandeling waardoor je kans hebt op lymfoedeem? Dan krijg je vóór en na de behandeling uitgebreide informatie over lymfoedeem. De laatste jaren is er veel aandacht voor lymfoedeem, en het voorkomen ervan door de behandeling.

Andere risicofactoren voor het ontstaan of erger worden van lymfoedeem zijn: weinig beweging, aankomen in gewicht of overgewicht.

Lymfoedeem doordat de tumor groeit

De tumor zelf kan ook lymfoedeem veroorzaken. Bijvoorbeeld als de tumor doorgroeit in of rond de lymfeklieren. Of als de tumor groeit en de lymfevaten dichtdrukt. Dan werkt het lymfestelsel niet meer goed en wordt het vocht niet afgevoerd.

Lymfoedeem door uitzaaiingen

Lymfoedeem kan ook ontstaan als er uitzaaiingen groeien in de lymfeklieren of lymfevaten. Of als de uitzaaiingen op de lymfevaten drukken. Dan kunnen de vaten het lymfevocht niet meer goed afvoeren.

Lymfoedeem kan terugkomen

Heb je ooit lymfoedeem gehad? Door kanker of door een andere oorzaak? Dan heb je een grotere kans om weer last van lymfoedeem te krijgen. Want lymfoedeem kan altijd weer terugkomen.

Bij welke kankersoort heb je meer kans op lymfoedeem?

Bij sommige kankersoorten heb je meer kans op lymfoedeem dan bij andere. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met de behandeling en welke lymfeklieren de arts verwijdert.

Mensen met borstkanker kunnen last krijgen van lymfoedeem in de borst of in de armen. Bijvoorbeeld als de arts de lymfeklieren in de oksel heeft verwijderd.

Lymfoedeem aan de benen komt vooral voor bij melanoom of kanker van de geslachtsorganen. Zoals peniskanker, prostaatkanker, kanker aan de balzak, vulvakanker en baarmoederkanker. Daarbij verwijdert de arts soms de lymfeklieren in de liezen.

Bij hoofd-halskanker is het soms nodig de lymfeklieren in de hals te verwijderen. Dan kunnen mensen last krijgen van lymfoedeem in hun gezicht, hals of nek.