Bestraling en vruchtbaarheid bij vrouwen

Word je bestraald en heb je een kinderwens? Bespreek het vooraf met je arts. Bestraling (radiotherapie) kan namelijk invloed hebben op je vruchtbaarheid. Dat kan betekenen dat je na de behandeling minder makkelijk of geen kinderen meer kunt krijgen.

Of bestraling gevolgen heeft voor je vruchtbaarheid hangt af van welk deel van je lichaam bestraald wordt en de hoeveelheid straling die je krijgt.

Lees op deze pagina over:

• Eierstokken en baarmoeder in bestralingsgebied
• Hersenen (hypothalamus en/of hypofyse) in bestralingsgebied
• Eierstokken verplaatsen
• Zwangerschap uitstellen

Of ga direct naar informatie over vruchtbaarheidsbehandeling bij kanker en een kinderwens

Eierstokken en baarmoeder in bestralingsgebied

Bestraling kan invloed hebben op je vruchtbaarheid als je eierstokken en baarmoeder in het gebied liggen dat bestraald wordt.

Dit is het geval bij:

• bestraling van je onderbuik: darmen, eierstokken, baarmoeder, baarmoederhals, blaas, anus, schaamlippen, vagina
• bestraling van je hele lichaam

Eierstokken en baarmoeder krijgen straling

Worden je eierstokken en baarmoeder bestraald? Dan werken je eierstokken en de baarmoeder na de behandeling waarschijnlijk minder goed. Ben je nog niet in de overgang, dan kun je hierdoor in de overgang komen. Dan stoppen je menstruaties en ben je niet meer vruchtbaar.

Baarmoeder krijgt straling, eierstokken niet

Als je eierstokken nog werken, ben je nog wel vruchtbaar. Maar of je baarmoeder nog goed werkt na bestraling is onzeker. Over het algemeen is de baarmoeder na bestraling minder rekbaar. Daardoor is er bij zwangerschap een grote kans op complicaties.

Een zwangerschap na bestraling op de onderbuik is een hoog-risico zwangerschap. Dit betekent:

• Miskraam komt vaker voor.
• De kans op een te vroeg geboren baby is groter.
• De kans op een laag gewicht bij de geboorte van de baby is groter.

Heb je een kinderwens, maar kun je geen kind meer zelf dragen? Dan kun je misschien nog wel proberen een kind te krijgen met hulp van een draagmoeder. Lees op freya.nl meer over de praktische, juridische en psychosociale kanten van draagmoederschap. 

Hersenen (hypothalamus en/of hypofyse) in bestralingsgebied

Bestraling kan ook invloed hebben op je vruchtbaarheid als je hypothalamus en/of hypofyse in het bestralingsgebied ligt. Dit is het geval bij:

• bestraling van je schedel
• bestraling van je schedel en de wervelkolom
• bestraling van je hele lichaam

De hypothalamus en de hypofyse zitten in de hersenen. Ze zijn onmisbaar voor je vruchtbaarheid. De hypothalamus maakt het hormoon GnRH aan. Dit hormoon geeft de hypofyse opdracht om twee andere hormonen te maken: LH en FSH. Bij vrouwen gaan deze twee hormonen van de hypofyse via de bloedbaan naar de eierstokken. Daar regelen ze de eisprong. 

Krijg je bestraling van de schedel of van je hele lichaam? Dan heeft dat invloed op de hypothalamus en de hypofyse. Het gevolg kan zijn dat je deze hormonen niet aanmaakt en dus geen eisprong meer hebt. Wanneer je FSH en LH via injecties krijgt, is het toch mogelijk om ooit nog zwanger te worden. Voorwaarde is wel dat je baarmoeder en eierstokken nog goed werken.

Eierstokken verplaatsen

Verwacht je arts dat de behandeling je eierstokken beschadigt? Dan kan de gynaecoloog je eierstokken misschien tijdelijk verplaatsen naar een plek waar ze zo min mogelijk straling krijgen. De hoop is dat de eierstokken dan minder of geen straling krijgen en zo goed mogelijk blijven werken. 

Goed om te weten: deze ingreep gebeurt in de praktijk vooral om ervoor te zorgen dat de eierstokken hormonen blijven aanmaken. Dit kan de kans kleiner maken dat je vervroegd in de overgang komt. 

Lees meer over eierstokken verplaatsen

Zwangerschap uitstellen

Je mag niet zwanger worden tijdens de bestralingsbehandeling. En ook niet tijdens de eerste 6 maanden na de bestraling. De eierstokken kunnen toch een klein beetje straling krijgen, ook al raken de stralenbundels de eierstokken niet. Eicellen die bijna rijp zijn voor de eisprong zijn erg gevoelig voor straling en kunnen beschadigd raken. Ontstaat uit zo’n beschadigde eicel een zwangerschap, dan is er een heel klein risico op aangeboren afwijkingen.