Schildwachtklierprocedure bij borstkanker mannen

Een schildwachtklierprocedure is een operatie waarbij de chirurg de schildwachtklier opzoekt en verwijdert. Zo is het mogelijk om te onderzoeken of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zitten.

Lees op deze pagina over:

• Wat is de schildwachtklier?
• Wanneer een schildwachtklierprocedure bij borstkanker?
• Hoe gaat een schildwachtklierprocedure?
• Uitslag van de schildwachtklierprocedure
• Wat als de schildwachtklier niet gevonden wordt
• Behandeling na de schildwachtklierprocedure
• Complicaties van de schildwachtklierprocedure
• Soms is geen schildwachtklierprocedure nodig

Wat is de schildwachtklier?

De schildwachtklier is de lymfeklier die als eerste het lymfevocht uit de tumor in de borst opvangt. Kankercellen kunnen zich verspreiden via het lymfevocht. Als borstkanker uitzaait, komen de uitgezaaide kankercellen als eerste in de schildwachtklier terecht.

De schildwachtklier wordt ook wel poortwachtersklier of sentinel node genoemd. De schildwachtklier is iets anders dan de schildklier. De schildklier is een orgaan in de hals dat hormonen aanmaakt.

De schildwachtklier is niet bij iedereen dezelfde lymfeklier. De plaats van de tumor in de borst bepaalt welke klier als eerste het lymfevocht van de tumor opvangt. Meestal is de schildwachtklier 1 van de lymfeklieren in de oksel. Soms zit de schildwachtklier op een andere plek: rondom het sleutelbeen of naast het borstbeen. Er kunnen ook meer schildwachtklieren zijn.

De arts kan een schildwachtklierprocedure voorstellen als je borstkanker hebt die in omliggende weefsels groeit: invasieve borstkanker. Met de schildwachtklierprocedure kan de arts met ongeveer 95% zekerheid vaststellen dat er wel of geen uitzaaiingen in de lymfeklieren zitten.

Is uit onderzoeken vóór de operatie al duidelijk dat er kankercellen zitten in de lymfeklieren? Dan krijg je geen schildwachtklieronderzoek.

Hoe gaat een schildwachtklierprocedure?

Om de schildwachtklier te vinden, wordt een klein beetje radioactieve vloeistof in je borst gespoten. Dit gebeurt voorafgaand aan de operatie van je borst (dezelfde dag of 1 dag van tevoren). Dit doet geen pijn.

Via het lymfevocht komt de vloeistof in de schildwachtklier terecht. De vloeistof legt eigenlijk dezelfde weg af als een tumorcel zou kunnen doen. Na ongeveer 2 uur wordt een lymfescan gemaakt. Op de lymfescan wordt de schildwachtklier zichtbaar. Meestal blijken er 1 of 2 lymfeklieren schildwachtklier te zijn.

Tijdens de operatie aan de borst spoort de arts de schildwachtklieren op met een apparaatje dat radioactiviteit kan meten. Soms spuit de arts ook nog blauwe inkt in de buurt van de tumor. De lymfebanen kleuren dan blauw en kunnen zo gevolgd worden tot aan de schildwachtklieren.

Daarna verwijdert de chirurg de schildwachtklieren. Dat doet de arts via een snee, aan de onderkant van de oksel.

De patholoog onderzoekt of de schildwachtklieren kankercellen bevatten. Meestal is de uitslag na ongeveer 5 tot 10 dagen bekend.

Uitslag van de schildwachtklierprocedure

De meeste mannen met borstkanker blijken na de schildwachtklierprocedure geen kankercellen in de schildwachtklieren te hebben. De kans is dan heel groot dat er in de rest van de lymfeklieren in de oksel ook geen uitzaaiingen zitten. De oksel heeft dan geen verdere behandeling nodig en de kans op genezing is groot.

Wat als de schildwachtklier niet gevonden wordt?

Heel soms wordt de schildwachtklier niet gevonden. De chirurg bespreekt dan met je wat dit betekent voor het behandelplan.

Behandeling na de schildwachtklierprocedure

Zijn er uitzaaiingen in je schildwachtklieren gevonden? Dan adviseert de arts meestal een aanvullende behandeling na de operatie. Er is namelijk een kans dat ook de andere lymfeklieren in de oksel kankercellen bevatten.

Vaak krijg je dan bestraling van je oksel. Soms zal de arts een okselkliertoilet adviseren. Dat is een operatie waarbij de chirurg alle lymfeklieren in de oksel verwijdert. Vaak is na bestraling nog een aanvullende behandeling nodig. 

Bij een kleine uitzaaiing in de schildwachtklier (micrometastase) is een aanvullende behandeling niet altijd nodig. Dat hangt af van de kenmerken van de borstkanker.

Complicaties van de schildwachtklierprocedure

De schildwachtklierprocedure geeft een kleine kans op complicaties. Je kunt bijvoorbeeld een verminderd gevoel hebben rondom het litteken in de oksel.

De kans op lymfoedeem door deze procedure is heel klein. Wat wel vaak voorkomt, is een vochtophoping op de plek waar de schildwachtklieren verwijderd zijn (seroom). Dit is tijdelijk.

Soms is geen schildwachtklierprocedure nodig

Bij een gunstige vorm van borstkanker is het niet altijd nodig om een schildwachtklierprocedure te doen. De kans is dan namelijk erg klein dat er een uitzaaiing in de oksel zit. Of je een gunstige vorm van borstkanker hebt, kun je met je arts of verpleegkundig specialist bespreken.