Anti-hormonale therapie bij borstkanker mannen

Anti-hormonale therapie (ook wel: hormoontherapie) bij borstkanker werkt alleen als je een hormoongevoelige tumor hebt. De behandeling maakt de kans kleiner dat de kanker terugkomt.

Lees op deze pagina verder over:

• Wat is anti-hormonale therapie?
• Wanneer anti-hormonale therapie bij borstkanker?
• Soorten anti-hormonale therapie bij borstkanker en medicijnen

En over:

• Bijwerkingen en klachten van anti-hormonale therapie
• Bespreek de voor- en nadelen van anti-hormonale therapie met je arts

Wat is anti-hormonale therapie?

Anti-hormonale therapie is een behandeling tegen bepaalde hormonen in je lichaam. Bij mannen met borstkanker gaat het om de hormonen oestrogeen en/of progesteron. Een hormoongevoelige tumor groeit onder invloed van deze hormonen.

Bij deze behandeling krijg je medicijnen die ervoor zorgen dat je deze hormonen minder aanmaakt. Of dat hun invloed op de kankercellen minder groot wordt. Deze medicijnen werken door je hele lichaam.

Er zijn nog maar weinig studies gedaan naar behandeling met anti-hormonale therapie bij mannen met borstkanker. Daarom worden mannen met hormoongevoelige borstkanker op een vergelijkbare manier behandeld als vrouwen met een borsttumor. Een belangrijk verschil is echter dat je als man met borstkanker meestal alleen tamoxifen kunt krijgen, en geen aromataseremmers.

Wanneer anti-hormonale therapie bij borstkanker?

Anti-hormonale therapie heeft alleen zin als je een hormoongevoelige tumor hebt. Ongeveer 90% van de mannen met borstkanker heeft een tumor die hormoongevoelig is. De arts adviseert deze behandeling als de verwachte resultaten opwegen tegen de eventuele bijwerkingen.

Vooraf is niet met zekerheid te voorspellen of de borstkanker goed reageert op anti-hormonale therapie.

Lees op deze pagina verder over:

• Anti-hormonale therapie voor of na de borstoperatie
• Anti-hormonale therapie bij teruggekeerde borstkanker
• Anti-hormonale therapie bij uitgezaaide borstkanker

Anti-hormonale therapie voor of na de borstoperatie

Je kunt anti-hormonale therapie krijgen als onderdeel van de genezende behandeling. De behandeling heeft als doel om de kans kleiner maken dat de ziekte later als uitgezaaide borstkanker terugkomt.

De arts adviseert anti-hormonale therapie als de kans groter is dan 3% dat de tumor binnen 10 jaar terugkomt. De kans wordt berekend met een computermodel en hangt onder andere af van de grootte van de tumor, de graad van de tumor en of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zitten.

De arts bespreekt met je wat in jouw situatie het beste moment is voor anti-hormonale therapie. Meestal begin je met anti-hormonale therapie als je klaar bent met de operatie en bestralingen. Als er een reden is voor chemotherapie, dan krijg je die behandeling eerst. Na de chemotherapie begin je dan met anti-hormonale therapie.

In sommige gevallen stelt de arts voor om de behandeling voor borstkanker te beginnen met anti-hormonale therapie. Zo kan de tumor eerst kleiner worden en kunnen eventuele uitzaaiingen in de lymfeklieren ook kleiner worden of zelfs verdwijnen. Hierdoor is de operatie aan je borst misschien minder ingrijpend en is een okselkliertoilet misschien niet nodig.

Hoelang duurt de behandeling?

Meestal duurt anti-hormonale therapie 5 jaar. Als het risico op terugkeer van de ziekte groot is, duurt de behandeling vaak langer: 7 tot 10 jaar. Lees welke medicijnen je kunt krijgen.

Anti-hormonale therapie bij teruggekeerde borstkanker

Borstkanker komt soms terug na de behandeling. Als de borstkanker is teruggekeerd en hormoongevoelig is, dan kun je (weer) anti-hormonale therapie krijgen. Je arts bespreekt de behandelopties met je. Lees verder over de behandeling van teruggekeerde borstkanker.

Anti-hormonale therapie bij uitgezaaide borstkanker

Bij uitgezaaide hormoongevoelige borstkanker kun je anti-hormonale therapie krijgen om je klachten te verminderen. Of om nieuwe klachten zo lang mogelijk uit te stellen. De behandeling kan de groei van de uitzaaiingen in dit geval afremmen, maar kan de kanker niet genezen.

Er zijn verschillende medicijnen beschikbaar. Je arts bespreekt met je welk medicijn het best past bij jouw situatie.

Meestal begin je met één soort anti-hormonale therapie. Soms worden de uitzaaiingen na een tijdje toch weer groter of neemt het aantal uitzaaiingen toe. Dan werkt die soort anti-hormonale therapie niet meer goed. De kankercellen zijn dan resistent geworden voor dit medicijn. Als anti-hormonale therapie bij jou eerder goed heeft gewerkt, kun je overstappen op een andere soort anti-hormonale therapie. De arts bespreekt dit met je.

Anti-hormonale therapie samen met doelgerichte therapie

Heb je uitgezaaide hormoongevoelige borstkanker die HER2-negatief is? Dan kun je anti-hormonale therapie krijgen samen met doelgerichte therapie. Doelgerichte therapie zorgt ervoor dat de anti-hormonale therapie langer blijft werken.

Je kunt dan één van deze doelgerichte medicijnen krijgen:

• everolimus
• CDK4/6-remmers: palbociclib, ribociclib en abemaciclib
• alpelisib in combinatie met fulvestrant

Met je arts kun je de bijwerkingen bespreken en samen beslissen wat voor jou de beste keuze lijkt.

Uitleg HER-2 negatieve borstkanker:
HER2 is een eiwit dat de groei van de tumor stimuleert. Als het HER2-eiwit niet overmatig aanwezig is, heet dit een HER2-negatieve tumor.

Overstappen op chemotherapie

Reageren de uitzaaiingen helemaal niet meer op een vorm van anti-hormonale therapie? Of zijn er te veel uitzaaiingen? Dan kan de arts voorstellen om over te stappen naar een behandeling met palliatieve chemotherapie.

Soorten anti-hormonale therapie bij borstkanker en medicijnen

Voor mannen met borstkanker zijn 2 soorten medicijnen beschikbaar:

• medicijnen die de aanmaak van oestrogeen remmen
• medicijnen die de aanmaak van testosteron remmen

Welke soort anti-hormonale therapie de arts voorstelt, hangt af van het stadium van de borstkanker en de mogelijke bijwerkingen.

Medicijnen die de aanmaak van oestrogeen remmen

Meestal krijg je het medicijn tamoxifen. Dit is een anti-oestrogeen. Het zorgt ervoor dat de borstkankercellen niet meer gestimuleerd kunnen worden door oestrogeen en daardoor niet meer kunnen groeien.

Medicijnen die de aanmaak van testosteron remmen (chemische castratie)

Soms adviseert de arts injecties met een medicijn dat ervoor zorgt dat de zaadballen veel minder van het hormoon testosteron aanmaken. Ook testosteron kan namelijk de groei van de borsttumor stimuleren.

Er zijn verschillende medicijnen beschikbaar, zoals busereline (Suprefact®), leuproreline (Lucrin®) en gosereline (Zoladex). Ze heten LHRH-agonisten. Je krijgt dan ieder maand of elke 3 of 6 maanden een injectie. Door de behandeling kun je klachten op seksueel gebied krijgen.

Goed om te weten: de eerste dagen na de injectie maakt het lichaam juist meer testosteron aan. Dan kun je last krijgen van pijn, jeuk en irritatie op de plek waar geprikt is. Vlak voor een nieuwe injectie kun je last krijgen van de effecten van een en te lage hormoonspiegel, zoals vermoeidheid, concentratieproblemen en geïrriteerdheid.

Operatie van de zaadballen om de aanmaak van testosteron te remmen

Een alternatief voor LHRH-agonisten is een operatie aan de zaadballen (castratie). De arts verwijdert dan het weefsel dat testosteron produceert. De bijballen en het vlies om de zaadballen blijven meestal zitten.

Tijdens de operatie kunnen de vliezen gevuld worden met bloed. Het bloed zal ‘indikken’ en daarna als een vaste massa aanvoelen. Hierdoor voelt alles nog redelijk hetzelfde als voor de operatie. Je krijgt meestal een plaatselijke verdoving met een ruggenprik.

Castratie is in medisch opzicht geen grote ingreep, maar kan emotioneel erg zwaar voor je zijn. Het voordeel van een operatie is dat de behandeling eenmalig is. Toch kiezen de meeste mannen voor behandeling met LHRH-agonisten.

De medische term voor deze operatie is een bilaterale orchidectomie. Bilateraal wil zeggen ‘aan 2 kanten’, dus beide zaadballen.

Aromataseremmers voor mannen

Mannen met hormoongevoelige borstkanker kunnen alleen behandeld worden met aromataseremmers in combinatie met een orchidectomie of LHRH-analoog.

Bijwerkingen en klachten van anti-hormonale therapie bij borstkanker mannen

Anti-hormonale therapie kan bijwerkingen geven. Van welke bijwerkingen je last krijgt en hoe erg je er last van hebt, verschilt per persoon.

De meest voorkomende bijwerkingen van anti-hormonale therapie bij mannen zijn:

• minder zin in seks
• erectieproblemen
• gewichtstoename
• somberheid en depressie
• afname van lichaamsbeharing
• afname van spierkracht
• gewrichtsklachten
• hoofdpijn
• vermoeidheid
• oogklachten

De arts of verpleegkundig specialist kan je leefstijladviezen of medicijnen geven. Daarmee zijn de bijwerkingen soms te voorkomen of te verminderen. Je kunt ook een verwijzing krijgen naar een uroloog die gespecialiseerd is in seksuele problemen bij door de behandeling van kanker.

Heb je erg veel last van bijwerkingen, bespreek dit dan met je arts of verpleegkundig specialist. Samen kun je de voor- en nadelen van anti-hormonale therapie afwegen. Als je de nadelen te groot vindt, kun je besluiten met de behandeling te stoppen.

Onvruchtbaarheid

Door anti-hormonale therapie kun je onvruchtbaar worden. Hoe groot de kans is dat dit gebeurt, hangt onder andere af van de soort behandeling, je leeftijd en eventuele eerdere behandelingen die je hebt gehad.

Kom je in aanmerking voor anti-hormonale therapie? Dan is het belangrijk dat je samen met de arts de voordelen van anti-hormonale therapie afweegt tegen de bijwerkingen en gevolgen van deze behandeling.

Als je twijfelt of je wel anti-hormonale therapie wilt, vertel dit dan aan je arts. Samen kunnen jullie dan besluiten wat in jouw situatie de beste keuze is. Meer informatie over wat je kunt doen als je twijfelt lees je in het artikel Als je twijfelt over een behandeling.