Stereotactische bestraling bij hersentumoren

Bij stereotactische bestraling bestraalt de radiotherapeut de tumor met een heel hoge dosis straling. Dit gebeurt heel precies vanaf verschillende plekken. Daardoor blijft het omliggende weefsel zo veel mogelijk gespaard. 

Je krijgt de bestraling vaak een aantal keren achter elkaar. Soms krijg je maar één keer stereotactische bestraling. Dan heet het stereotactische radiochirurgie.

Er zijn verschillende vormen van stereotactische bestraling. Op deze pagina lees je meer over:

• stereotactische bestraling met een lineaire versneller
• stereotactische bestraling met een Gamma-knife®

Wanneer stereotactische bestraling bij een hersentumor

Stereotactische bestraling kan een behandeling zijn bij:

• een diepliggende maar goedaardige vaattumor in de hersenen
• een kleine goedaardige tumor van de gehoorzenuw: een brughoektumor
• een kleine tumor van de hersenvliezen: een meningeoom
• een kleine tumor van de oogzenuw
• 1 of meer uitzaaiingen in de hersenen: hersenmetastasen

Stereotactische bestraling van een hersentumor met een lineaire versneller

Stereotactische bestraling gebeurt meestal met een gewoon bestralingsapparaat: een lineaire versneller. Dit apparaat richt een bundel röntgenstralen van hoge energie op het gebied dat bestraald moet worden. 

Je krijgt de bestraling eenmalig (stereotactische radiochirurgie), of een aantal keren achter elkaar. 

Bestralingsmasker

De bestraling moet heel nauwkeurig gebeuren. Het is belangrijk dat je hoofd of hals elke keer in dezelfde houding ligt. Omdat dit niet makkelijk is, wordt er een masker op maat gemaakt. Dit is een kunststof afdruk van je hoofd of hals. 

De laborant legt het masker vlak voor de bestraling over je gezicht en hals en maakt het masker vast aan de bestralingstafel. De mond en neus blijven vrij. Zo kun je normaal ademhalen. 

Op het masker maakt de radiotherapeut markeringen van de plek waar je bestraald wordt. Zo krijg je elke keer bestraling op precies dezelfde plek, en krijg je geen inktstrepen op je gezicht of hals.

Stereotactische bestraling van een hersentumor met een Gamma Knife ®

Soms gebruikt de arts een speciaal bestralingsapparaat: de Gamma-knife®. Bij dit bestralingstoestel komt de straling uit bijna 200 stralingsbundels. Deze komen in één punt samen: het brandpunt. Daardoor kan het tumorweefsel in het brandpunt in één keer een heel hoge dosis straling krijgen. Deze vorm van bestraling is een vorm van stereotactische radiochirurgie.

Je krijgt geen masker maar een lichtgewicht metalen frame op je hoofd. Dit wordt met schroeven en onder plaatselijke verdoving stevig vastgezet. 

Bijwerkingen van stereotactische bestraling van een hersentumor

Een stereotactische bestraling van een hersentumor kan bijwerkingen geven. Sommige bijwerkingen ontstaan kort na de behandeling, andere pas maanden of jaren na de behandeling.

Vroege bijwerkingen zijn:

Vermoeidheid

Van de bestralingen kun je moe worden. Ook het heen en weer reizen naar het ziekenhuis kost energie.

Hoofdpijn en misselijkheid

Door de bestralingen kan de druk in je hoofd toenemen. Daardoor kun je hoofdpijn krijgen en misselijk worden. Er zijn goede medicijnen tegen deze klachten. Je krijgt die van je arts.

Haaruitval

Op het behaarde deel van je hoofd kan je haar uitvallen. Dat begint meestal na 1 tot 2 weken. Je haar valt vooral uit op de plek waar de straling je hoofd raakt.

Meestal groeit het haar in de maanden na de behandeling weer aan. Soms gebeurt dit niet en blijft het een kale plek. Je kunt dit camoufleren met een pruik of haarstuk. De zorgverzekeraar vergoedt dit meestal. Je hebt dan wel een verklaring van de radiotherapeut nodig. 

Toename van neurologische uitval

In de weken tot maanden na stereotactische radiochirurgie, en soms nog later, kan er zwelling ontstaan in het bestraalde gebied . Hierdoor kun je meer last krijgen van neurologische klachten, zoals uitval van kracht of gevoel, De klachten zijn meestal tijdelijk.

Of neurologische uitval een bijwerking is, hangt onder meer af van de plek van de bestraalde tumor. Je arts bespreekt met je of je neurologische uitval kunt verwachten.

Meer informatie over uitvalsverschijnselen lees je op Hersentumor.nl.

Late bijwerkingen van bestraling van een hersentumor

Bestraling van de hersenen kan bijwerkingen geven die langer aanhouden. Of bijwerkingen die pas maanden tot jaren na de behandeling optreden, zoals neurologische uitval of verandering in verstandelijke vermogens zoals geheugenproblemen. Je arts bespreekt met je welke bijwerkingen je kunt verwachten.

Meer informatie over verandering in verstandelijke vermogens lees je op Hersentumor.nl.