Kortademigheid en benauwdheid bij longkanker

Tijdens en na de behandeling van longkanker kun je last hebben van kortademigheid en een benauwd gevoel. Dat kan je angstig en gespannen maken. Wat is er aan te doen?

Kortademigheid en benauwdheid bij longkanker kunnen verschillende oorzaken hebben, zoals:

• je hebt last van pijn
• de tumor zit in de weg
• je longen werken minder goed na de behandeling
• je hebt een longontsteking
• er zit vocht rond je longen of in je hartzakje
• je bent angstig en gespannen

Behandelingen bij kortademigheid en benauwdheid

De arts onderzoekt eerst hoe het komt dat je minder lucht krijgt. Daarna kan de arts een behandeling voorstellen om je kortademigheid en benauwdheid te verlichten.

Het kan bijvoorbeeld gaan om:

• behandelingen bij vernauwing of verstopping van je luchtwegen
• behandeling van vochtophoping rond je longen
• behandeling van vochtophoping rond je hart

Soms krijg je medicijnen, zodat je minder last hebt van de benauwdheid. Bijvoorbeeld:

• medicijnen tegen het gevoel van benauwdheid (bijvoorbeeld morfine)
• medicijnen tegen angst en stress (bijvoorbeeld benzodiazepines)
• ontstekingsremmers (zoals dexamethason en prednison)

De arts kan je klachten ook verminderen door extra zuurstof voor te schrijven. Een fysiotherapeut kan je leren:

• op een andere manier te ademen
• welke ademhalings- en ontspanningsoefeningen je kunt doen

Behandelingen bij vernauwing of verstopping van je luchtwegen

Als de tumor je luchtweg blokkeert, word je kortademig. Ook heb je grote kans om een longontsteking te krijgen.

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk om de luchtweg weer vrij te maken, zodat je beter kunt ademen. Je arts bespreekt met je welke behandeling in jouw situatie het meest geschikt is.

Bestraling

Soms kun je bestraling krijgen om de tumor kleiner te maken en de groei van de tumor af te remmen. Dit heet palliatieve bestraling.

Endobronchiale behandelingen (via een bronchoscoop)

Er zijn ook andere behandelingen om de tumor kleiner te maken of weg te halen, zodat je klachten minder worden. Die behandelingen gebeuren met een bronchoscoop. Dit is een dunne slang die makkelijk buigt. Aan het uiteinde van de slang zit een kleine camera. De arts kan zo op een beeldscherm de binnenkant van je luchtwegen zien.

Voor de behandeling krijg je een roesje of ga je onder narcose. De slang komt via de mond of neus in de grote vertakkingen van je luchtpijp. Via de slang brengt de arts de instrumenten in die nodig zijn om de behandeling uit te voeren.

De arts kan de tumor op verschillende manieren weghalen of kleiner maken:

• weghappen met een tangetje
• wegbranden met een elektrische stroom
• wegsnijden met laserlicht
• van binnenuit bestralen. Hierbij brengt de arts een kleine radioactieve bron in de luchtweg met behulp van de bronchoscoop. Hierdoor wordt de tumor kleiner of verdwijnt zelfs helemaal.

In sommige gevallen is het beter om een stent te plaatsen. Dit is een buisje om de doorgang van je luchtweg te herstellen. Het buisje drukt de tumor aan de kant.

Behandeling van vochtophoping rond de longen

Soms hoopt zich vocht op tussen je borstvlies en je longvlies (de pleurabladen). Dit heet pleurale effusie. Het vocht kan op de longen drukken, waardoor je kortademig kunt worden.

Je kunt dan een behandeling krijgen om het vocht rond de longen weg te halen. Dit kan op 3 manieren:

• via een holle naald: pleurapunctie
• door talkpoeder tussen beide longvliezen te spuiten: pleurodese
• door een katheter te plaatsen

Pleurapunctie

Een pleurapunctie is een behandeling om het vocht af te voeren. Je krijgt eerst een verdoving. Daarna plaatst de arts een holle naald tussen twee ribben, tot in de ruimte tussen de twee longvliezen. Op de naald zit een spuit. Hiermee zuigt de arts het vocht weg.

Pleurodese

Pleurodese is een procedure om het vocht te verwijderen en het opnieuw vormen van vocht te verhinderen of te vertragen.

Bij een pleurodese wordt er talkpoeder tussen beide vliezen ingebracht. Dat kan een kriebelend of prikkelend gevoel in de borstholte geven. Door het inspuiten ontstaat een steriele ontsteking. Door de ontsteking maakt je lichaam vanzelf bindweefsel aan. Dit bindweefsel plakt beide vliezen aan elkaar. 

Pleurodese betekent letterlijk: het plakken van beide pleurabladen. De pleurabladen zijn de vliezen die aan de buitenkant van de longen en aan de binnenkant van de borstholte zitten.

Katheter plaatsen

De arts maakt een kleine snee in de huid van je borstkas. Daarna brengt de arts een dunne, flexibele buis in. Dit heet een katheter. Het ene uiteinde van de katheter zit in je borstkas. Het andere uiteinde is buiten je lichaam en wordt bevestigd aan een speciale fles. Zo kan de vloeistof regelmatig weglopen.

Behandeling van vochtophoping rond het hart

Longkanker zaait soms uit naar het gebied rond het hart. Dan kan er  vocht in het hartzakje ontstaan. Het hart heeft dan niet genoeg ruimte om goed te kunnen kloppen. Daardoor kun je last krijgen van pijn op je borst, benauwdheid en erge vermoeidheid.

Je kunt dan een behandeling krijgen om het vocht uit het hartzakje weg te halen. Dit kan op twee manieren:

• De arts kan een holle naald in de ruimte rond het hart plaatsen. Het vocht loopt dan weg via de naald. Dit heet een punctie.
• De arts kan tijdens een operatie een stuk van het hartzakje weghalen. Het vocht loopt dan weg in je borst of buik.

Wat kun je zelf doen bij kortademigheid en benauwdheid?

• Rook je? Stop dan met roken.
• Adem geen ‘prikkelende’ stoffen in, zoals stof en rook.
• Zorg voor frisse lucht in huis. Ventileer goed en zorg dat het niet te droog wordt in huis. Een ventilator kan ook helpen.
• Probeer je energie zo goed mogelijk te verdelen over de dag.
• Neem rustig de tijd voor dingen die inspanning kosten (zoals een trap oplopen of koken). Verdeel activiteiten in kleinere stappen, neem tussendoor steeds een kleine pauze.
• Doe geen dingen waarvan je weet dat je er erg moe van wordt.
• Vraag om hulp van iemand uit je omgeving.
• Gebruik een goede ademhalingstechniek: de buikademhaling. Hierbij adem je in door je neus. Daarna adem je uit door je mond met licht gesloten lippen. Lees verder over de buikademhaling.
• Ga niet te snel van een warme naar een koude omgeving (of omgekeerd).
• Zit of lig in een houding waarbij je longen de ruimte krijgen. Probeer bijvoorbeeld eens rechtop in een stoel te zitten, een klein beetje voorover te leunen en je armen te laten rusten op de stoelleuning of op je knieën. Hierdoor kunnen je longen zich makkelijker vullen met lucht bij het inademen.
• Anders slapen (met het hoofdeinde hoger) of met verschillende kussens slapen kan ook helpen. Vraag hierover advies aan je arts of verpleegkundige.
• Ben je angstig en gespannen? Praat erover met je arts of verpleegkundige. Zij kunnen je tips geven voor ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen. Als je dat wilt, kunnen zij je doorsturen naar een fysiotherapeut, ergotherapeut, maatschappelijk werker of psycholoog.

Tips bij angst en spanning

Als je angstig en gespannen bent, kunnen je klachten erger worden. Daardoor kun je nog angstiger worden of in paniek raken, waardoor ademen nog moeilijker wordt.

In dit soort situaties is het belangrijk om je angst onder controle te krijgen. Deze dingen kunnen daarbij helpen:

• ademhalingsoefeningen
• ontspanningsoefeningen
• mindfulness of meditatie

Als je regelmatig oefeningen doet, wordt het makkelijker om je angst onder controle te houden.

Helpen de oefeningen niet goed genoeg, dan kun je kalmerende medicijnen krijgen. Bespreek dit met je arts.

Eten en drinken

Kauwen en slikken kan moeilijk zijn als je kortademig en benauwd bent.

Lees de voedingstips op voedingenkankerinfo.nl:

• Praktische tips bij kauw en slikproblemen
• Wat kan ik doen als ik last heb van slijmvorming in mond en keel

Angst om te stikken

Kun je niet meer genezen van longkanker? Dan denk je misschien ook aan de manier waarop je komt te overlijden. Veel mensen met longkanker zijn bang dat ze zullen stikken. Maar dat komt bijna niet voor. De arts kan veel doen om dit te voorkomen.

Goed om te weten: bij ernstige benauwdheid kort voor het sterven, kan palliatieve sedatie soms een optie zijn. Je krijgt dan medicijnen die je slaperig maken of in slaap brengen. Je hebt het dan niet benauwd.

Palliatieve sedatie is geen euthanasie. De medicijnen zorgen er alleen voor dat je je rustig voelt en geen last hebt van pijn, angst of benauwdheid. Je overlijdt niet sneller door palliatieve sedatie. 

Praat erover met je (huis)arts en je naasten.