Het stadium van peniskanker

Artsen delen kanker in stadia in. Zij gebruiken de indeling om de vooruitzichten in te schatten en een behandeling voor te stellen.

Stadium

Het stadium geeft aan hoever de ziekte zich heeft uitgebreid. Bij peniskanker kijkt de arts waar de tumor zit en hoe groot die is. Verder kijkt de arts of de tumor in ander weefsel is doorgegroeid en of er uitzaaiingen zijn.

Aan de hand van het lichamelijk onderzoek en de uitkomsten van het beeldvormend onderzoek (scans) en het weefselonderzoek bepaalt het behandelteam de TNM-indeling, de stadium-indeling en de graad van de tumor. Dit geeft belangrijke informatie over welke onderzoeken en behandelingen nodig zijn.

Rapport van de patholoog

Bij de diagnose hoort een rapport van de patholoog. In dit rapport staat informatie over de soort tumor en de TNM-indeling. Als je dat wilt, kun je een kopie van het pathologisch rapport vragen.

Hieronder lees je meer over:

• De TNM-indeling
• De stadium-indeling
• De differentiatiegraad (hoe kwaadaardig de tumor is)

Met de TNM-indeling bepaalt de arts hoe ver de tumor gegroeid en uitgezaaid is. De letters en cijfers delen de kanker in volgens een vast systeem. Elke kankersoort heeft zijn eigen TNM-indeling.

De arts gebruikt de letters T, N en M:

• T staat voor tumor en zegt iets over de grootte van de tumor en hoever de tumor is doorgegroeid in het weefsel eromheen
• N staat voor lymfeklier (‘node’) en geeft aan of er uitzaaiingen zijn in de lymfeklieren en hoeveel
• M staat voor metastasen, dat zijn uitzaaiingen in organen ergens anders in het lichaam

Op basis van de uitkomsten van het weefselonderzoek krijgt elk onderdeel een getal. Over het algemeen geldt: hoe hoger het getal, hoe meer de ziekte is uitgebreid.

Tumor:

• TX: betekent dat de onderzoeken geen uitslag geven of het wel of niet peniskanker is
• T0: betekent dat er geen tumor gevonden is
• Tis: carcinoma in situ, een voorstadium van peniskanker (PIN)
• Ta: is een oppervlakkige tumor
• T1: De tumor is in het bindweefsel in de opperhuid gegroeid
  • T1a: er zit nog geen kanker in de lymfevaten rondom de tumor en de kankercellen lijken nog erg op gewone cellen (gradering G1, goed gedifferentieerd)
  • T1b: er zitten wel kankercellen in de lymfevaten rondom de tumor en die kankercellen lijken bijna niet meer op gewone cellen (gradering G2, slecht gedifferentieerd)
• T2: De tumor is doorgegroeid in de diepere sponsachtige laag van de eikel, het corpus spongiosum. En kan ook zijn doorgegroeid in de urinebuis
• T3: De tumor is doorgegroeid in de 2 andere zwellichamen van de penis (corpus cavernosum) en kan daarbij ook zijn doorgegroeid in de urinebuis
• T4: De tumor is doorgegroeid in andere weefsels, bijvoorbeeld in het vet eromheen, de bekkenbodemspieren en/of de bekkenwand

N: lymfeklieren:

• Nx: De onderzoeken geven geen uitslag over uitzaaiingen in de lymfeklieren
• N0: Er zitten geen kankercellen in de lymfeklieren
• N1: Er zitten kankercellen in 1 of 2 lymfeklieren in 1 lies
• N2: Er zitten kankercellen in meer dan 2 lymfeklieren in 1 lies of in beide liezen
• N3: Er zitten kankercellen in de lymfeklieren in het bekken of de kanker groeit tot buiten het kapsel van de lymfeklier.

M: uitzaaiingen op afstand:

• M0: Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen en/of weefsels
• M1: er zijn uitzaaiingen in andere organen en/of weefsels, zoals de botten en longen. Lees meer over uitzaaiingen bij peniskanker.

Voorbeeld TNM-indeling

Stel je krijgt de uitslag T1aN1M0. Dat betekent dat de tumor alleen in het bindweefsel groeit en dat de kankercellen nog veel op gewone cellen lijken. Daarnaast zijn er uitzaaiingen in 1 of 2 lymfeklieren in 1 lies. En er zijn geen uitzaaiingen in andere organen of weefsels.

De stadiumindeling

De stadiumindeling wordt gemaakt aan de hand van de TNM-indeling, en loopt van een beginnende kanker (stadium 1) tot uitgezaaide peniskanker (stadium 4).

Stadiumindeling bij peniskanker:

• Stadium I: T1-tumor zonder aggressieve kenmerken, zonder uitzaaiingen (N0, M0)
• Stadium II: T1-tumor met aggressieve kenmerken, of T2-T3, zonder uitzaaiingen (N0, M0)
• Stadium III: T1-T3-tumor, met lymfeklieruitzaaingen, beperkt tot de lies (N1-N2)
• Stadium IV: T4-tumor en/of uitzaaiingen tot in het bekken of buiten het kapsel van de lymfeklier (N3), en/of uitzaaingen op afstand (M1)

Dan is er ook nog een indeling in graden. Hierbij kijken artsen hoeveel de kankercellen nog op gezonde cellen lijken en hoe snel ze delen. Dit zegt iets over het gedrag van de tumor en over je vooruitzichten. Het geeft namelijk aan hoe agressief de tumor is.

Differentiatiegraad 

Een patholoog stelt de zogeheten ‘differentiatiegraad’ van de tumor vast. Dat gebeurt met onderzoek van de kankercellen onder de microscoop.

Voor peniskanker geldt de volgende gradering:

• GX: op basis van het onderzochte weefsel kan de patholoog geen graad bepalen
• G1: de kankercellen lijken nog erg op gezonde cellen. Ze groeien meestal langzaam. De cellen zijn dan ‘goed gedifferentieerd’
• G2: de kankercellen zijn gemiddeld gedifferentieerd
• G3: de kankercellen zijn slecht gedifferentieerd. Ze lijken bijna niet meer op gezond weefsel en groeien bijna altijd veel sneller dan normale cellen
• G4: de kankercellen zijn ongedifferentieerd. Deze cellen lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.