Chemotherapie bij kanker in de zwangerschap

In de eerste 3 maanden van de zwangerschap (het eerste trimester) is chemotherapie schadelijk voor het kind. Daarna zijn sommige soorten chemotherapie veilig.

Lees op deze pagina over:

• hoe werkt chemotherapie
• chemotherapie in het eerste trimester
• chemotherapie in het tweede en derde trimester
• chemotherapie en de planning van de geboorte
• gevolgen van chemotherapie voor het kind

Chemotherapie is een behandeling met cytostatica. Dit zijn medicijnen die kankercellen doden of hun celdeling remmen. Deze medicijnen verspreiden zich via het bloed door je lichaam. Ze kunnen op bijna alle plaatsen de kankercellen bereiken.

Chemotherapie doodt helaas ook gezonde cellen. Daardoor krijg je waarschijnlijk last van bijwerkingen.

Behandeling met chemotherapie is in de vorm van een kuur. Je krijgt een periode medicijnen en een periode niet. Vaak bestaat de behandeling uit een reeks chemokuren.

De eerste 8 weken van de zwangerschap zijn erg belangrijk. Het is de fase waarin de organen van je kindje zich ontwikkelen. Die groeien dan tijdens de zwangerschap verder door. De ontwikkeling van sommige organen (zoals de hersenen) gaat langer door.  En dat is meteen de reden dat je oncoloog in die periode liever geen chemotherapie voorschrijft. Dat zou schadelijk zijn voor de groei van je kind.

Is chemotherapie toch nodig in het eerste trimester, bijvoorbeeld omdat de kanker erg hard groeit? Dan kan het nodig zijn om de zwangerschap af te breken. Dat is een ingrijpende gebeurtenis. Het is belangrijk dat je hierbij goede begeleiding krijgt. Vaak is er in het ziekenhuis goede nazorg beschikbaar.

Chemotherapie in het tweede en derde trimester 

Vanaf ongeveer 3 maanden zijn veel soorten chemotherapie veilig. Wel is er een kans op groeiachterstand bij het ongeboren kind. Toch is dit vaak beter dan de baby te vroeg geboren laten worden en na de bevalling starten met chemotherapie. Een te vroeg geboren baby heeft namelijk meer kans op gezondheidsproblemen. 

Lees de ervaringen met chemotherapie in de gespreksgroep Zwanger en kanker.

Chemotherapie en planning van de geboorte 

Het behandelteam denkt met je mee wat het beste moment is om te bevallen. Het liefst willen ze de zwangerschap minimaal 37 weken laten duren. Met 37 weken is een baby namelijk volgroeid.

De arts plant de geboorte het liefst minimaal 3 weken na afloop van de chemotherapie. Dan heeft je beenmerg voldoende tijd om te herstellen. Dat is goed voor de hoeveelheid witte bloedcellen en bloedplaatjes. Die heb je nodig bij de bevalling en de periode daarna. Dat betekent in de regel dat je vanaf week 35 tot de bevalling geen chemotherapie (meer) krijgt.

Ben je in week 35 klaar met de behandeling? Dan is het wachten op de bevalling. Misschien duurt de zwangerschap dan nog tot en met week 40-42. Maar de bevalling kan ook vanzelf eerder op gang komen. Of ingeleid worden.

Moet je na de bevalling nog verder met chemotherapie of met andere behandelingen? Dan adviseert de arts meestal om de bevalling rond week 37-39 te laten plaatsvinden. Je wordt dan ingeleid of krijgt een keizersnede.  Je arts bespreekt met je wat in jouw situatie de beste optie is.

Gevolgen van chemotherapie voor het kind

Chemotherapie tijdens de zwangerschap lijkt weinig of geen gevolgen te hebben voor het jonge kind. De kinderen groeien en ontwikkelen zich tot en met hun 6e jaar even goed als andere kinderen. Ze  hebben niet vaker aangeboren afwijkingen.

Over de invloed van chemotherapie op latere leeftijd (vanaf 6 jaar) is minder bekend. Hier wordt wel onderzoek naar gedaan. De eerste resultaten tot en met 17 jaar laten geruststellende uitkomsten zien. Lees meer over het onderzoek.