Bestraling bij zaadbalkanker

Soms krijg je bestraling als behandeling bij seminoom zaadbalkanker. Sinds kort is een bepaald soort bestraling mogelijk: protonentherapie. Bij een non-seminoom is bestraling geen geschikte behandeling.

Lees op deze pagina over:

• Hoe werkt bestraling?
• Bestraling na de operatie van de lymfeklieren in je buik
• Bestraling na de operatie bij uitzaaiingen in de lymfeklieren in je buik
• Bestraling en je vruchtbaarheid
• Hoelang duurt bestraling bij zaadbalkanker?
• Bijwerkingen van bestraling bij zaadbalkanker

En over een nieuwe vorm van bestraling: protonentherapie bij zaadbalkanker

Hoe werkt bestraling?

Bestraling is de behandeling van kanker met straling. Het doel is kankercellen te vernietigen en tegelijk gezonde cellen zoveel mogelijk te sparen. Bestraling is een plaatselijke behandeling: het deel van het lichaam waar de tumor zit of eerst zat wordt bestraald. Een ander woord voor bestraling is radiotherapie.

De straling komt uit een bestralingstoestel. De straling gaat van buitenaf door de huid heen. De radiotherapeut bepaalt nauwkeurig de hoeveelheid straling en de plek waar je wordt bestraald. De radiotherapeutisch laborant voert de bestralingen uit.

Bestraling na de operatie van de lymfeklieren in je buik

Meestal is er na een operatie geen vervolgbehandeling nodig. Bij een hoog risico seminoom stadium stelt de arts soms chemotherapie of bestraling voor. Bij bestraling, worden de lymfeklieren in je buik bestraald. Dit verkleint je kans op latere uitzaaiingen.

Van hoog risico is sprake als de tumor groter is dan 4 cm en/of in het netwerk van buisjes aan de achterkant van de zaadbal is ingegroeid (de rete testis). Stadium 1 betekent dat er op de scan geen uitzaaiingen zichtbaar zijn.

Bestraling na de operatie bij uitzaaiingen in de lymfeklieren in je buik

Zijn er uitzaaiingen in de lymfeklieren in je buik gevonden (stadium 2)? Dan heb je bij een seminoom de keuze tussen chemotherapie of bestraling.

De arts of verpleegkundig specialist bespreekt de voor- en nadelen van beide behandelingen met je.

Bestraling en je vruchtbaarheid

Bij bestraling van de lymfeklieren in je buik wordt de gezonde zaadbal niet afgeschermd. Het kan zijn dat daar toch een heel klein beetje straling terecht komt. Voor de zekerheid adviseert de arts om tijdens de bestralingsbehandeling en in de 6 tot 9 maanden daarna geen kinderen te verwekken.

Hoelang duurt bestraling bij zaadbalkanker?

Gemiddeld duurt een behandeling met bestraling 3 weken. Per week krijg je 5 keer bestraling. Per keer krijg je een aantal minuten een dosis straling. Inclusief omkleden en controleren van je positie kan een bestralingssessie 15 tot 30 minuten per keer duren.

Bijwerkingen van bestraling bij zaadbalkanker

Na bestraling van de lymfeklieren in je buik kun je last hebben van:

• misselijkheid
• maagproblemen, bijvoorbeeld een maagzweer
• darmproblemen, zoals diarree en krampen
• gebrek aan eetlust
• haaruitval op de plek waar je bent bestraald
• rode of donker verkleurde huid op de plek waar je bent bestraald.
• vermoeidheid

De meeste klachten verdwijnen in de weken na de behandeling. Maar sommige mannen zijn nog lang moe na hun behandeling.

Protonentherapie (zie hierna) kan deze bijwerkingen verminderen.

Protonentherapie bij zaadbalkanker

Sinds 2022 is een bepaald soort bestraling mogelijk bij zaadbalkanker: protonentherapie. Deze behandeling wordt gegeven in alle protonentherapiecentra in Nederland.

Protonentherapie is een vorm van uitwendige bestraling waarbij protonen worden gebruikt in plaats van fotonen. De straling maakt de kankercellen kapot. Een ander woord voor protonentherapie is protonenbestraling.

Protonentherapie geeft bijna alle straling op een bepaalde diepte af. Voorbij die diepte komt bijna geen straling meer en vóór die diepte zo weinig mogelijk. De straling komt dus heel precies op één plek. Het gezonde weefsel eromheen wordt dus zoveel mogelijk gespaard.

Protonentherapie heeft vooral voordelen bij mensen die een verhoogd risico hebben op diabetes en atherosclerose.  Verder verkleint protonentherapie de kans op een tweede tumor. Bijvoorbeeld in de nieren, alvleesklier, maag of blaas.

Bespreek met je arts of protonentherapie een behandeling kan zijn in jouw situatie. En of hij of zij je kan doorverwijzen. De maximale leeftijd voor protonentherapie bij zaadbalkanker is 50 jaar. 

In het online blad van Stichting Zaadbalkanker lees je meer over protonentherapie bij zaadbalkanker.