Woordenboek eierstokkanker

Deze informatie is gecontroleerd door deskundigen.

Naar colofon
Opslaan

Een woord dat je niet kent? Wij leggen het uit.

Accumulatie

Wordt vaak gezegd over een PET-scan. Voor de scan krijgt de patiënt radioactieve stof ingespoten. De arts ziet op de scan welke plek in het lichaam de stof opneemt. Op die plek is meer metabole activiteit. Dat kan betekenen dat er kanker zit.

Synoniem van: metabole activiteit

Achtergrondaankleuring

Bij een MRI-scan en CT-scan kan contrastmiddel gebruikt worden. Zo zijn de weefsels beter van elkaar te onderscheiden. De kleur van een tumor is duidelijker dan de kleur van het gezonde weefsel. De kleur van het gezonde weefsel heet achtergrondaankleuring.

Adjuvante therapie

Een extra behandeling, meestal na een operatie. Het doel is om kankercellen die niet te zien zijn te doden. Daardoor is de kans op terugkeer van kanker kleiner.

Afsluiting van een longslagader

Een bloedvat in de longen zit verstopt door een bloedprop. Zo komt er minder bloed in de longen waardoor er minder zuurstof uit de longen kan worden opgenomen.

Synoniem van: longembolie

Afstandsmetastasen

Een uitzaaiing van de tumor. De uitzaaiing zit niet in de buurt van de tumor maar op een andere plek in het lichaam.

Synoniem van: uitzaaiingen op afstand

Afwijkende cellen

Cellen die er anders uitzien dan normale cellen. Het kan kanker zijn, maar is het niet altijd.

Synoniem van: atypische cellen

Afwijkend weefsel

Schade aan weefsel. De oorzaak is een ziekte, wond of behandeling.

Synoniem van: laesie

Alopecia

Het haar valt uit. Bijvoorbeeld door een behandeling bij kanker.

Synoniem van: kaalheid

Anafylactische reactie

Ernstige, allergische reactie. Bijvoorbeeld door een wespensteek of bepaalde medicijnen.

Synoniem van: anafylaxie

Anafylaxie

Ernstige, allergische reactie. Bijvoorbeeld door een wespensteek of bepaalde medicijnen.

Synoniem van: anafylactische reactie

Analgeticum

Medicijn tegen de pijn.

Synoniem van: pijnstillers

Anamnese

De patiënt vertelt de arts over de geschiedenis van de ziekte. De arts stelt vragen om meer te weten te komen over de klachten.

Synoniem van: ziektegeschiedenis

Anemie

Het bloed heeft te weinig rode bloedcellen. Daardoor komt er niet genoeg zuurstof in de lichaamscellen.

Synoniem van: bloedarmoede

Angiogeneseremmer

Medicijnen die ervoor proberen te zorgen dat er geen nieuwe bloedvaten naar de tumor ontstaan. Zo kan de tumor minder hard groeien.

Angioinvasie

De tumor groeit door in een bloedvat. Invasie betekent binnendringen.

Synoniem van: bloedvatinvasie

Anterieur

Aan de voorkant, vooraan. Artsen gebruiken het woord bijvoorbeeld voor de plek waar de tumor zit.

Synoniem van: anticus

Anti-hormonale therapie

Een behandeling bij kanker. Medicijnen die de aanmaak of de werking van hormonen remmen.

Synoniem van: endocriene therapie, hormonale behandeling, hormonale therapie, hormoontherapie

Anticus

Aan de voorkant, vooraan. Artsen gebruiken het woord bijvoorbeeld voor de plek waar de tumor zit.

Synoniem van: anterieur

Aorta

Via dit bloedvat komt het bloed vanuit het hart in heel het lichaam.

Synoniem van: lichaamsslagader

Artefact

Een onduidelijk beeld. Bijvoorbeeld bij een scan of röntgenfoto. Het laat iets zien dat er in het echt niet is.

Artralgie

Pijn in een gewricht.

Synoniem van: gewrichtspijn

Ascites

Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.

Synoniem van: buikvocht, waterbuik

Ascitesdrain

Een slangetje om vocht uit de buikholte te laten wegstromen. Dit is een behandeling als iemand last heeft van abnormaal veel vocht in de buik.

Ascitespunctie

Ingreep waarbij de arts vocht opzuigt uit de buik. De arts gebruikt een holle naald. Dit is een behandeling als iemand last heeft van abnormaal veel vocht in de buik.

Synoniem van: buikpunctie

Aspecifiek

Iets heeft geen duidelijke oorzaak of niet één duidelijke oorzaak.

Synoniem van: atypisch

Asthenie

Een zwak gevoel in het hele lichaam. Meestal komt dit door een ernstige ziekte.

Synoniem van: krachtsvermindering, zwakte

Asymmetrie

Als links en rechts niet hetzelfde zijn. Bijvoorbeeld de linkerarm is sterker dan de rechterarm.

Atypisch

Iets heeft geen duidelijke oorzaak of niet één duidelijke oorzaak.

Synoniem van: aspecifiek

Atypische cellen

Cellen die er anders uitzien dan normale cellen. Het kan kanker zijn, maar is het niet altijd.

Synoniem van: afwijkende cellen

Baarmoederkanker

Kanker in de baarmoeder. De kanker ontstaat meestal in het baarmoederslijmvlies, maar kan ook in de spierlaag ontstaan.

Synoniem van: corpuscarcinoom, endometriumcarcinoom, uteruscarcinoom

Baarmoederverwijdering

Een operatie waarbij de arts de baarmoeder weghaalt.

Synoniem van: hysterectomie, uterusextirpatie

Basaal

Aan de basis of op het laagste niveau.

Beiderzijds

Aan beide kanten. Bijvoorbeeld aan allebei de kanten van het lichaam, zowel links als rechts.

Synoniem van: bilateraal

Benauwdheid

Moeite met ademen.

Synoniem van: dyspnoe, kortademigheid

Benigne

Goedaardig of onschuldig. Het gaat dan om een ziekte die niet kwaadaardig is, het is geen kanker.

Synoniem van: goedaardig

Bestraling

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.

Synoniem van: radiotherapie, RT, RTx

Bestralingsschade

Schade aan het lichaam door de bestraling.

Best supportive care

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.

Synoniem van: BSC, supportive care

Bilateraal

Aan beide kanten. Bijvoorbeeld aan allebei de kanten van het lichaam, zowel links als rechts.

Synoniem van: beiderzijds

Biopsie

Onderzoek waarbij de arts een klein stukje weefsel weghaalt. Dat stukje weefsel gaat naar het laboratorium voor onderzoek.

Blaasontsteking

Ontsteking van de blaas.

Synoniem van: cystitis

Blanco

Leeg of schoon.

Bloedarmoede

Het bloed heeft te weinig rode bloedcellen. Daardoor komt er niet genoeg zuurstof in de lichaamscellen.

Synoniem van: anemie

Bloedvatinvasie

De tumor groeit door in een bloedvat. Invasie betekent binnendringen.

Synoniem van: angioinvasie

Borderlinetumor

De afwijkende cellen zitten op de grens tussen goedaardig en kwaadaardig.

Botontkalking

Het bot heeft te weinig kalk. Dan is het bot minder sterk en kan het makkelijker breken.

Synoniem van: broze botten, osteoporose

Bovendruk

De bovendruk van de bloeddruk. Dit is het hoogste van de getallen bij een bloeddrukmeting.

Synoniem van: systolische bloeddruk

Broze botten

Het bot heeft te weinig kalk. Dan is het bot minder sterk en kan het makkelijker breken.

Synoniem van: botontkalking, osteoporose

BSC

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.

Synoniem van: best supportive care, supportive care

Buikpunctie

Ingreep waarbij de arts vocht opzuigt uit de buik. De arts gebruikt een holle naald. Dit is een behandeling als iemand last heeft van abnormaal veel vocht in de buik.

Synoniem van: ascitespunctie

Buikvocht

Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.

Synoniem van: ascites, waterbuik

CA125

Een tumormarker bij eierstokkanker. Een tumor in de eierstok maakt vaak het stofje CA125. Daarom zit er bij eierstokkanker vaak meer CA125 in het bloed dan bij gezonde mensen.

Cachexie

Heel erge vermagering. Meestal komt dat door een ernstige ziekte, zoals kanker.

CaD

Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.

Synoniem van: calci chew, calciumcarbonaat, calecalciferol

Calci chew

Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.

Synoniem van: CaD, calciumcarbonaat, calecalciferol

Calciumcarbonaat

Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.

Synoniem van: CaD, calci chew, calecalciferol

Calecalciferol

Calcium in combinatie met vitamine D. Medicijn als iemand osteoporose (te weinig kalk in de botten) heeft.

Synoniem van: CaD, calci chew, calciumcarbonaat

Carcinoom

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

Synoniem van: kanker, kwaadaardig gezwel, maligne neoplasma, maligniteit

Celonderzoek

Onderzoek naar losse cellen onder de microscoop.

Synoniem van: cytologie, cytologisch onderzoek

Celproliferatie

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.

Synoniem van: KI67, MIB1, proliferatie, proliferatiemarker

Chemo

Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.

Synoniem van: chemotherapie, CTx

Chemotherapie

Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.

Synoniem van: chemo, CTx

Chemotherapie IP

Chemotherapie rechtstreeks in de buikholte. IP betekent intraperitoneaal: in de buik.

Synoniem van: intraperitoneale chemotherapie, IPEC

Chemotherapie IV

Chemotherapie via een infuus. IV betekent intraveneus: in een ader.

Synoniem van: intraveneuze chemotherapie

Chirurgische marge

De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.

Synoniem van: resectiemarge, tumorvrije marge

Comorbiditeit

Een bijkomende ziekte, bijvoorbeeld als iemand kanker heeft, maar ook hoge bloeddruk of suikerziekte.

Synoniem van: multimorbiditeit

Complete debulking

Operatie waarbij de arts al het zichtbare tumorweefsel heeft kunnen verwijderen.

Complicaties

Een ongewenste klacht die ontstaat door de behandeling.

Computertomografie

Onderzoek waarmee organen en weefsels heel precies te zien zijn. Het onderzoek maakt gebruik van röntgenstraling en een computer.

Synoniem van: CT-scan

Constipatie

Verstopping van de darmen die lang duurt. De ontlasting is vaak hard en poepen is moeilijk.

Synoniem van: obstipatie, verstopping

Contralateraal

Aan de andere, tegengestelde, kant.

Contralaterale ovarium

De eierstok die aan de andere kant ligt. Dan gaat het meestal om de eierstok waar niks mee aan de hand is.

Corpuscarcinoom

Kanker in de baarmoeder. De kanker ontstaat meestal in het baarmoederslijmvlies, maar kan ook in de spierlaag ontstaan.

Synoniem van: baarmoederkanker, endometriumcarcinoom, uteruscarcinoom

Corpus uteri

Baarmoeder.

Synoniem van: uterus

CT-abdomen

CT-scan van de buik. Met dit onderzoek zijn organen en weefsels in de buik heel precies te zien.

CT-scan

Onderzoek waarmee organen en weefsels heel precies te zien zijn. Het onderzoek maakt gebruik van röntgenstraling en een computer.

Synoniem van: computertomografie

CT-thorax

CT-scan van de borstkas. Met dit onderzoek zijn organen en weefsels in de borstkas heel precies te zien.

Synoniem van: thoraxscan

CTx

Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.

Synoniem van: chemo, chemotherapie

Cystitis

Ontsteking van de blaas.

Synoniem van: blaasontsteking

Cytologie

Onderzoek naar losse cellen onder de microscoop.

Synoniem van: celonderzoek, cytologisch onderzoek

Cytologisch onderzoek

Onderzoek naar losse cellen onder de microscoop.

Synoniem van: celonderzoek, cytologie

Cytoreductieve chirurgie

Een operatie waarbij de arts zoveel mogelijk tumorweefsel weghaalt.

Synoniem van: debulking

Debulking

Een operatie waarbij de arts zoveel mogelijk tumorweefsel weghaalt.

Synoniem van: cytoreductieve chirurgie

Defecatie

Poepen.

Synoniem van: stoelgang

Dehydratie

Te weinig vocht in het lichaam.

Synoniem van: uitdroging

Dermatitis

Ontsteking van de huid.

Desoxyribonucleïnezuur

Het erfelijk materiaal. DNA zit in iedere cel van het lichaam.

Synoniem van: DNA

Diagnostische laparoscopie

Kijkoperatie van de buik. De arts kijkt heel goed binnen in de buik. Bijvoorbeeld om in te schatten of een grotere operatie mogelijk is. Ook kan de arts weefsel verwijderen voor onderzoek. Bijvoorbeeld om te weten of het om kanker gaat.

Synoniem van: laparoscopie

Diastolische bloeddruk

De onderdruk van de bloeddruk. Dit is het laagste van de getallen bij een bloeddrukmeting.

Synoniem van: onderdruk

Differentiatiegraad

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.

Synoniem van: gradering, histologische differentiatiegraad, tumorgraad

Diffuus

Verspreid. Zonder een duidelijke grens.

DNA

Het erfelijk materiaal. DNA zit in iedere cel van het lichaam.

Synoniem van: desoxyribonucleïnezuur

Doelgebied

De plek in het lichaam waar de behandeling op gericht is. Bijvoorbeeld waar de bestraling moet komen.

Doelgerichte therapie

Een behandeling tegen kanker. De medicijnen remmen de signalen die de cellen nodig hebben om te kunnen groeien. Dan stopt de groei van de tumor.

Synoniem van: targeted therapy

Doorbloeding

Als er bloedvaten ontstaan op een plek in het lichaam. Zo krijgt die plek bloed. Bijvoorbeeld een tumor.

Synoniem van: vascularisatie

Dysplasie

Cellen die er niet uitzien als normale cellen. Het kan een voorstadium van kanker zijn.

Dyspnoe

Moeite met ademen.

Synoniem van: benauwdheid, kortademigheid

Echo

Een onderzoek met geluidsgolven. Deze golven zijn niet te horen. De weerkaatsing (echo) van de golven maakt organen en weefsels zichtbaar op een beeldscherm. Zo kan de arts de organen in het lichaam beoordelen.

Synoniem van: echografie

Echogeniciteit

De radioloog gebruikt deze term bij een echografie. Het gaat om het aantal geluidsgolven die terugkaatsen bij de echo. Echogeniciteit geeft aan of er iets mis is met een orgaan of weefsel.

Echografie

Een onderzoek met geluidsgolven. Deze golven zijn niet te horen. De weerkaatsing (echo) van de golven maakt organen en weefsels zichtbaar op een beeldscherm. Zo kan de arts de organen in het lichaam beoordelen.

Synoniem van: echo

Eierstokkanker

Kanker in een eierstok of in de eileider.

Synoniem van: epitheliaal ovariumcarcinoom, ovariumcarcinoom

Eileiderkanker

Kanker die ontstaat in een eileider.

Synoniem van: tubacarcinoom

Elektrolyt

Een mineraal in het lichaam. Zoals natrium, kalium of calcium.

EMVI

De tumor groeit in een bloedvat.

Synoniem van: extramurale vasculaire invasie

Endocriene therapie

Een behandeling bij kanker. Medicijnen die de aanmaak of de werking van hormonen remmen.

Synoniem van: anti-hormonale therapie, hormonale behandeling, hormonale therapie, hormoontherapie

Endometriumcarcinoom

Kanker in de baarmoeder. De kanker ontstaat meestal in het baarmoederslijmvlies, maar kan ook in de spierlaag ontstaan.

Synoniem van: baarmoederkanker, corpuscarcinoom, uteruscarcinoom

Epidurale pijnbestrijding

Pijnstilling via een prik of infuus in de rug. Zo verdooft de arts een deel van het lichaam.

Synoniem van: ruggenprik

Epitheliaal ovariumcarcinoom

Kanker in een eierstok. De kanker is ontstaan in de buitenste laag cellen van de eierstok. Het is de meest voorkomende vorm van eierstokkanker.

Synoniem van: eierstokkanker, ovariumcarcinoom

Exenteratie

Operatie waarbij de arts organen en klieren verwijdert uit het onderste deel van de buik. Bijvoorbeeld de endeldarm, blaas, baarmoeder.

Exoomsequencing

Methode voor onderzoek naar erfelijkheid.

Synoniem van: WES, whole exome sequencing

Extirpatie

Een orgaan wordt bij een operatie helemaal verwijderd.

Extra-ovarieel

Buiten of naast de eierstok.

Extramurale vasculaire invasie

De tumor groeit in een bloedvat.

Synoniem van: EMVI

Extraperitoneale metastasen

Uitzaaiingen van kanker buiten de buikholte.

Familieanamnese

Verhaal van patiënt over de ziektegeschiedenis van de familie. Bijvoorbeeld of er kanker in de familie voorkomt.

Fascie

Vlies dat om of tussen spieren zit. Het vlies is gemaakt van bindweefsel.

FDG

Radioactieve stof die de arts gebruikt bij een PET-scan. Kankercellen nemen deze stof meer op dan gewone cellen. Zo kan de arts kankercellen zien op de scan.

Synoniem van: fluorodeoxyglucose

FDG-avide

Bij een PET-scan gebruikt de arts een contrastvloeistof, zoals FDG. Als een tumor deze vloeistof opneemt, is de tumor te zien op de scan. De arts noemt zo’n tumor FDG-avide. Avide betekent letterlijk gulzig of hongerig.

FIGO-stadium

FIGO-stadium geeft aan waar de kanker zit. Of het alleen in het orgaan zit, zoals in de eierstok of baarmoeder. Of dat de kanker naar andere plekken in het lichaam is uitgezaaid.

Fluorodeoxyglucose

Radioactieve stof die de arts gebruikt bij een PET-scan. Kankercellen nemen deze stof meer op dan gewone cellen. Zo kan de arts kankercellen zien op de scan.

Synoniem van: FDG

Follikelstimulerend hormoon

Hormoon dat zorgt voor de groei van eicellen. En voor de aanmaak van de geslachtshormonen (oestrogeen). Bij mannen helpt het hormoon om zaadcellen te maken.

Synoniem van: FSH

Fotonen

Fotonen zijn energiebundels. Het gaat dan om licht of magnetische straling. Als iemand bestraling krijgt, is dat bijna altijd met fotonen.

FSH

Hormoon dat zorgt voor de groei van eicellen. En voor de aanmaak van de geslachtshormonen (oestrogeen). Bij mannen helpt het hormoon om zaadcellen te maken.

Synoniem van: follikelstimulerend hormoon

G8-score

Getal dat iets zegt over hoe fit een oudere patiënt is. De arts of verpleegkundige stelt de patiënt dan 8 vragen.

Gedeeltelijk

Voor een deel. Bijvoorbeeld een deel van een orgaan of een tumor.

Synoniem van: partieel

Gewrichtspijn

Pijn in een gewricht.

Synoniem van: artralgie

Gezamenlijke besluitvorming

De patiënt beslist samen met de zorgverlener welke behandeling het beste past.

Synoniem van: samen beslissen, SDM, Shared Decision Making

Goedaardig

Goedaardig of onschuldig. Het gaat dan om een ziekte die niet kwaadaardig is, het is geen kanker.

Synoniem van: benigne

Goed gedifferentieerd

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 1 lijken de kankercellen op gezonde cellen. Ze groeien langzaam en zijn niet agressief. Graad is een afkorting van differentiatiegraad.

Synoniem van: graad 1, laaggradig

Graad 1

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 1 lijken de kankercellen op gezonde cellen. Ze groeien langzaam en zijn niet agressief. Graad is een afkorting van differentiatiegraad.

Synoniem van: goed gedifferentieerd, laaggradig

Graad 2

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 2 lijken de kankercellen minder op gezonde cellen. Ze groeien sneller.

Synoniem van: matig gedifferentieerd

Graad 3

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.

Synoniem van: hooggradig, slecht gedifferentieerd, weinig gedifferentieerd

Gradering

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.

Synoniem van: differentiatiegraad, histologische differentiatiegraad, tumorgraad

Gynaecologisch oncoloog

Arts met veel kennis van kanker in de vrouwelijke geslachtsorganen. Bijvoorbeeld eierstokkanker of vaginakanker.

Hematogene metastasering

Uitzaaiing van kanker via de bloedvaten. Zo komt de kanker in andere organen van het lichaam terecht. Hematogeen betekent: via het bloed.

Hemorragische diathese

Spontane bloedingen omdat er te weinig bloedplaatjes zijn.

Synoniem van: verhoogde bloedingsneiging

Hernia cicatrialis

Een breuk in de buikwand. Na een operatie heeft de buikwand een litteken. Als het litteken stuk gaat, wordt de buikwand zwakker. Door de zwakke plek kan buikinhoud uitpuilen, als een bult.

Synoniem van: littekenbreuk

Herstadiëring

Als de artsen opnieuw bepalen in welk stadium de ziekte is.

HIPEC

Een behandeling waarbij de arts de buikholte spoelt met verwarmde chemotherapie.

Synoniem van: HIPEC-behandeling, hypertherme intraperitoneale chemotherapie

HIPEC-behandeling

Een behandeling waarbij de arts de buikholte spoelt met verwarmde chemotherapie.

Synoniem van: HIPEC, hypertherme intraperitoneale chemotherapie

Histologie

Onderzoek van weefsel onder de microscoop.

Synoniem van: histologisch onderzoek, weefselonderzoek

Histologische differentiatiegraad

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.

Synoniem van: differentiatiegraad, gradering, tumorgraad

Histologisch onderzoek

Onderzoek van weefsel onder de microscoop.

Synoniem van: histologie, weefselonderzoek

Hoge bloeddruk

De bloeddruk is (te) hoog.

Synoniem van: hypertensie

Hooggradig

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.

Synoniem van: graad 3, slecht gedifferentieerd, weinig gedifferentieerd

Hooggradig sereus ovariumcarcinoom

Een vorm van eierstokkanker. Hooggradig sereus betekent dat de kankercellen snel groeien en vocht afgeven.

Hormonale behandeling

Een behandeling bij kanker. Medicijnen die de aanmaak of de werking van hormonen remmen.

Synoniem van: anti-hormonale therapie, endocriene therapie, hormonale therapie, hormoontherapie

Hormonale therapie

Een behandeling bij kanker. Medicijnen die de aanmaak of de werking van hormonen remmen.

Synoniem van: anti-hormonale therapie, endocriene therapie, hormonale behandeling, hormoontherapie

Hormoonresistent

Bij een behandeling met hormoontherapie kunnen de medicijnen na een tijdje niet meer goed werken. Dan is de kanker resistent geworden voor het medicijn.

Hormoontherapie

Een behandeling bij kanker. Medicijnen die de aanmaak of de werking van hormonen remmen.

Synoniem van: anti-hormonale therapie, endocriene therapie, hormonale behandeling, hormonale therapie

Hyperpigmentatie

Te veel pigment in de huid. De huid ziet er donkerder uit dan normaal.

Hypertensie

De bloeddruk is (te) hoog.

Synoniem van: hoge bloeddruk

Hypertherme intraperitoneale chemotherapie

Een behandeling waarbij de arts de buikholte spoelt met verwarmde chemotherapie.

Synoniem van: HIPEC, HIPEC-behandeling

Hypertonie

De spanning in de spieren is (te) hoog.

Synoniem van: verhoogde spierspanning

Hypervasculair

Er zitten veel bloedvaten, bijvoorbeeld in de buurt van de tumor.

Hypotensie

De bloeddruk is (te) laag.

Synoniem van: lage bloeddruk

Hypovasculair

Er zitten weinig bloedvaten, bijvoorbeeld in de buurt van de tumor

Hysterectomie

Een operatie waarbij de arts de baarmoeder weghaalt.

Synoniem van: baarmoederverwijdering, uterusextirpatie

Immunohistochemie

Onderzoek om te zien of er bepaalde eiwitten zitten in of op de tumorcellen. De arts bekijkt het weefsel onder de microscoop.

Incomplete debulking

Een operatie waarbij de arts niet al het zichtbare tumorweefsel kon verwijderen. Na de operatie blijven er onzichtbare delen van de tumor in het lichaam achter.

Ingroei

Als iets diep in het lichaam doordringt. Invasief kan betekenen dat kanker binnendringt in andere weefsels.

Synoniem van: invasief

Intervaldebulking

Voor deze operatie krijg je eerst 3 chemokuren om de tumor kleiner te maken. Daarna verwijdert de arts het zichtbare tumorweefsel. Als dit lukt, krijg je na de operatie opnieuw 3 keer chemotherapie.

Intramusculair

In de spier.

Intraperitoneaal

In de buikholte.

Intraperitoneale chemotherapie

Chemotherapie rechtstreeks in de buikholte. IP betekent intraperitoneaal: in de buik.

Synoniem van: chemotherapie IP, IPEC

Intratumorale lymfocyten

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe goed de afweercellen de kankercellen aanvallen. Bij een hoog getal zitten er veel afweercellen in de buurt van de kankercellen. Respons betekent reactie.

Synoniem van: lymfocytaire respons

Intraveneus contrast

Tijdens de scan krijgt de patiënt contrastvloeistof. Dat gebeurt via een bloedvat.

Intraveneuze chemotherapie

Chemotherapie via een infuus. IV betekent intraveneus: in een ader.

Synoniem van: chemotherapie IV

Intraveneuze toediening

Medicijnen of vocht komen via een bloedvat in het lichaam.

Invasiediepte

Invasiediepte zegt iets over hoe diep de tumor in het weefsel groeit.

Invasief

Als iets diep in het lichaam doordringt. Invasief kan betekenen dat kanker binnendringt in andere weefsels.

Synoniem van: ingroei

IPEC

Chemotherapie rechtstreeks in de buikholte. IP betekent intraperitoneaal: in de buik.

Synoniem van: chemotherapie IP, intraperitoneale chemotherapie

Irradicale resectie

R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.

Synoniem van: R2-resectie, snijvlak niet vrij

Kaalheid

Het haar valt uit. Bijvoorbeeld door een behandeling bij kanker.

Synoniem van: alopecia

Kanker

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

Synoniem van: carcinoom, kwaadaardig gezwel, maligne neoplasma, maligniteit

Karnofsky-score

Getal dat iets zegt over hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen.

Synoniem van: KPS

KI67

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.

Synoniem van: celproliferatie, MIB1, proliferatie, proliferatiemarker

Klaplong

De long is ingeklapt en er kan geen lucht meer in. Dan is ademen moeilijk en pijnlijk.

Synoniem van: pneumothorax

Klierstations

Gebied in het lichaam waar veel lymfeklieren bij elkaar liggen. Bijvoorbeeld in de oksels, in de hals, bij het borstbeen, laag in de buik of bij de bovenbenen.

Klieven

Doorsnijden.

Klinische pad

De beschrijving van welke zorg iemand krijgt, en van wie. Voor elke ziekte is het zorgpad anders.

Synoniem van: zorgpad

Kortademigheid

Moeite met ademen.

Synoniem van: benauwdheid, dyspnoe

KPS

Getal dat iets zegt over hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen.

Synoniem van: Karnofsky-score

Krachtsvermindering

Een zwak gevoel in het hele lichaam. Meestal komt dit door een ernstige ziekte.

Synoniem van: asthenie, zwakte

Krukenberg-tumor

Een tumor in de eierstokken. Het is meestal een uitzaaiing van kanker in het spijsverteringskanaal.

Kwaadaardig

Een kwaadaardige tumor is kanker.

Synoniem van: maligne

Kwaadaardig gezwel

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

Synoniem van: carcinoom, kanker, maligne neoplasma, maligniteit

Kwadrant

De vier delen van een orgaan, als je een orgaan in vier delen zou verdelen. Met het kwadrant zegt de arts in welk deel van het orgaan de tumor zit.

Laaggradig

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 1 lijken de kankercellen op gezonde cellen. Ze groeien langzaam en zijn niet agressief. Graad is een afkorting van differentiatiegraad.

Synoniem van: goed gedifferentieerd, graad 1

Laesie

Schade aan weefsel. De oorzaak is een ziekte, wond of behandeling.

Synoniem van: afwijkend weefsel

Lage bloeddruk

De bloeddruk is (te) laag.

Synoniem van: hypotensie

Laparoscopie

Een operatie met een speciale kijkbuis. De arts brengt de kijkbuis naar binnen via kleine sneetjes in de huid. Met een camera kan de arts in de buik kijken en opereren.

Synoniem van: diagnostische laparoscopie

Lateraal

Aan de buitenkant of zijkant.

Laterale klieren

Lymfeklieren die aan de buitenkant of zijkant liggen.

Lengterichting

In de lengte.

Synoniem van: longitudinaal

Lichaamsslagader

Via dit bloedvat komt het bloed vanuit het hart in heel het lichaam.

Synoniem van: aorta

Littekenbreuk

Een breuk in de buikwand. Na een operatie heeft de buikwand een litteken. Als het litteken stuk gaat, wordt de buikwand zwakker. Door de zwakke plek kan buikinhoud uitpuilen, als een bult.

Synoniem van: hernia cicatrialis

Locoregionaal

Op de plek van de tumor of om de tumor heen.

Locoregionaal recidief

De tumor is verwijderd, maar komt later weer terug op dezelfde plek.

Synoniem van: lokaal recidief

Lokaal

Plaatselijk. Bijvoorbeeld op de plek van de tumor of van een orgaan.

Synoniem van: plaatselijk

Lokaal recidief

De tumor is verwijderd, maar komt later weer terug op dezelfde plek.

Synoniem van: locoregionaal recidief

Lokaal voortgeschreden

De tumor groeit, soms ook in organen die dicht bij de tumor liggen.

Longembolie

Een bloedvat in de longen zit verstopt door een bloedprop. Zo komt er minder bloed in de longen waardoor er minder zuurstof uit de longen kan worden opgenomen.

Synoniem van: afsluiting van een longslagader

Longfoto

Een röntgenfoto van de longen.

Synoniem van: thoraxfoto

Longitudinaal

In de lengte.

Synoniem van: lengterichting

Longknobbeltje

Knobbeltjes in de longen. Soms is het kanker, maar het kan ook goedaardig zijn.

Synoniem van: pulmonale noduli

Longnoduli

Knobbeltjes in de longen. Het kunnen uitzaaiing zijn van kanker, maar dat hoeft niet. Het kunnen bijvoorbeeld ook littekens zijn van een eerdere ontsteking.

Longontsteking

Ontsteking van of in de longen.

Synoniem van: pneumonie

Lymfadenopathie

De lymfeklieren zijn opgezet en groter dan normaal.

Synoniem van: vergrote lymfeklier

Lymfeklierdissectie

Operatie waarbij de arts een groep lymfeklieren verwijdert.

Lymfocytaire respons

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe goed de afweercellen de kankercellen aanvallen. Bij een hoog getal zitten er veel afweercellen in de buurt van de kankercellen. Respons betekent reactie.

Synoniem van: intratumorale lymfocyten

Lymfoedeem

Het vocht in de lymfevaten kan niet meer wegstromen. Zo ontstaat een zwelling of bult. Bijvoorbeeld in een arm of been.

Lymfogeen

Lymfogeen betekent dat iets via de lymfevaten gaat. Bijvoorbeeld als kanker via de lymfevaten uitzaait.

Lymfovasculaire invasie

Er zitten kankercellen in het bloed of in de lymfe.

Macrometastase

Een grote uitzaaiing, groter dan 2 millimeter. De arts kan de uitzaaiing met het blote oog zien.

Macroscopisch

Groot genoeg om met het blote oog te kunnen zien.

Maligne

Een kwaadaardige tumor is kanker.

Synoniem van: kwaadaardig

Maligne neoplasma

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

Synoniem van: carcinoom, kanker, kwaadaardig gezwel, maligniteit

Maligniteit

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

Synoniem van: carcinoom, kanker, kwaadaardig gezwel, maligne neoplasma

Matig gedifferentieerd

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 2 lijken de kankercellen minder op gezonde cellen. Ze groeien sneller.

Synoniem van: graad 2

MDO

Overleg tussen verschillende artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners die veel weten over een bepaalde ziekte. Zij kijken samen wat de beste behandeling is voor iemand.

Synoniem van: multidisciplinair overleg

Mediaal

Dichtbij het midden. Bijvoorbeeld het midden van een orgaan.

Metabole activiteit

Wordt vaak gezegd over een PET-scan. Voor de scan krijgt de patiënt radioactieve stof ingespoten. De arts ziet op de scan welke plek in het lichaam de stof opneemt. Op die plek is meer metabole activiteit. Dat kan betekenen dat er kanker zit.

Synoniem van: accumulatie

Metabool syndroom

Combinatie van problemen met de stofwisseling: overgewicht, hoge bloeddruk, te hoog cholesterol en te veel vet in het bloed.

Metachrone metastasen

Een uitzaaiing die de arts pas later ontdekt, na de diagnose.

Metastasectomie

Een operatie waarbij de arts de uitzaaiingen verwijdert.

MIB1

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.

Synoniem van: celproliferatie, KI67, proliferatie, proliferatiemarker

Micrometastase

Kleine uitzaaiing van kanker. De uitzaaiing is alleen te zien onder de microscoop.

Microscoop

Een apparaat dat dingen vergroot. Zo worden kleine dingen zichtbaar. Bijvoorbeeld de cellen in het lichaam.

Minimaal invasief

Een onderzoek of behandeling waar de patiënt zo min mogelijk last van heeft. En waarbij er zo min mogelijk gezond weefsel wordt beschadigt.

Moleculaire pathologie

De arts onderzoekt het DNA van de cellen of het weefsel dat is weggehaald. Zo kan de arts afwijkingen opsporen.

Mondslijmvliesontsteking

Ontsteking van het slijmvlies in de mond.

Synoniem van: stomatitis

MRI-scan

Onderzoek om foto's te maken van de binnenkant van het lichaam. Op de foto's ziet de arts de organen en weefsels heel precies. En tumoren en uitzaaiingen als die er zijn. De arts bekijkt de foto's op een beeldscherm. Het scan-apparaat bestaat uit een tunnel en werkt met magneten.

Mucineus carcinoom

Soort kanker waarbij de kankercellen veel slijm aanmaken.

Mucineus ovariumcarcinoom

Heel zeldzame vorm van eierstokkanker. Mucineus betekent dat de tumor slijm maakt.

Multidisciplinair overleg

Overleg tussen verschillende artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners die veel weten over een bepaalde ziekte. Zij kijken samen wat de beste behandeling is voor iemand.

Synoniem van: MDO

Multifocaal

Op meer plekken. Bijvoorbeeld de kanker zit op meer dan 1 plek. Multi betekent meerdere.

Multimorbiditeit

Een bijkomende ziekte, bijvoorbeeld als iemand kanker heeft, maar ook hoge bloeddruk of suikerziekte.

Synoniem van: comorbiditeit

Neuropathie

Schade aan de zenuwen in de handen of voeten. Het gevoel aan de uiteinden van de zenuwen verandert. Zo ontstaan pijn, doofheid en/of tintelingen.

Synoniem van: zenuwschade

Niet-invasief

Als iets niet in het lichaam doordringt. Bij een niet-invasieve tumor zaait de kanker niet uit en dringt de tumor niet door in andere weefsels.

Non-steroidal anti-inflammatory drug

Pijnstillers. Behalve tegen pijn helpen de medicijnen ook tegen ontstekingen. Bijvoorbeeld ibuprofen en diclofenac.

Synoniem van: NSAID, ontstekingsremmende pijnstillers

NSAID

Pijnstillers. Behalve tegen pijn helpen de medicijnen ook tegen ontstekingen. Bijvoorbeeld ibuprofen en diclofenac.

Synoniem van: non-steroidal anti-inflammatory drug, ontstekingsremmende pijnstillers

Obstipatie

Verstopping van de darmen die lang duurt. De ontlasting is vaak hard en poepen is moeilijk.

Synoniem van: constipatie, verstopping

Onderdruk

De onderdruk van de bloeddruk. Dit is het laagste van de getallen bij een bloeddrukmeting.

Synoniem van: diastolische bloeddruk

Onderhoudsbehandeling

Behandeling die volgt op een eerste behandeling. Om de ziekte onder controle te houden of om te voorkomen dat de ziekte terugkomt.

Ontstekingsremmende pijnstillers

Pijnstillers. Behalve tegen pijn helpen de medicijnen ook tegen ontstekingen. Bijvoorbeeld ibuprofen en diclofenac.

Synoniem van: non-steroidal anti-inflammatory drug, NSAID

Optimale debulking

Operatie waarbij de arts niet al het zichtbare tumorweefsel heeft kunnen verwijderen.

Orale mucositis

Ontsteking van het slijmvlies van de mond. Bijvoorbeeld door chemotherapie of bestraling. Oraal betekent mond.

Ossaal

In de botten.

Osteoporose

Het bot heeft te weinig kalk. Dan is het bot minder sterk en kan het makkelijker breken.

Synoniem van: botontkalking, broze botten

Ovaria

Eierstok. In de eierstok zitten de eicellen. Vrouwen hebben 2 eierstokken.

Synoniem van: ovarium

Ovarium

Eierstok. In de eierstok zitten de eicellen. Vrouwen hebben 2 eierstokken.

Synoniem van: ovaria

Ovariumcarcinoom

Kanker in een eierstok of in de eileider.

Synoniem van: eierstokkanker, epitheliaal ovariumcarcinoom

PA-bewezen

De patholoog onderzoekt het weggehaalde weefsel. Dan blijkt dat het inderdaad om een bepaalde ziekte gaat. Bij kanker: als uit weefselonderzoek blijkt dat het kanker is.

Synoniem van: pathologisch bewezen

PA-gesprek

Gesprek over de uitslag van het weefselonderzoek in het laboratorium. De uitslag staat in een pathologieverslag. De arts legt ook uit wat de uitslag betekent.

Palliatief

Palliatief betekent letterlijk verzachtend. Dan kan iemand niet meer beter worden. Met een palliatieve behandeling wil de arts de klachten verminderen en de ziekte remmen.

Palliatieve zorg

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden.

Para-aortale lymfeklieren

De lymfeklieren die rond de lichaamsslagader (aorta) liggen.

Paracavale lymfeklieren

De lymfeklieren die rond de grote buikader (vena cava) liggen.

PARP-remmers

Medicijnen tegen kanker. De medicijnen kunnen de kanker remmen. Je neemt ze als tablet.

Partieel

Voor een deel. Bijvoorbeeld een deel van een orgaan of een tumor.

Synoniem van: gedeeltelijk

Partiële respons

Na de behandeling is de ziekte voor een deel weg, maar niet helemaal.

Pathologisch bewezen

De patholoog onderzoekt het weggehaalde weefsel. Dan blijkt dat het inderdaad om een bepaalde ziekte gaat. Bij kanker: als uit weefselonderzoek blijkt dat het kanker is.

Synoniem van: PA-bewezen

Pathologische aankleuring

Op een scan van de tumor ziet de arts een afwijking die er anders uitziet dan de rest van het weefsel.

Patient related outcome

Vragenlijst die patiënten kunnen invullen over de gevolgen van de ziekte.

Pelvic lymphe node dissection

De arts verwijdert de lymfeklieren uit het kleine bekken. Het kleine bekken is de ruimte tussen de heupen, het schaambeen en het stuitje.

Synoniem van: PLND

Pelviene lymfeklieren

De lymfeklieren die in het bekken liggen.

Penetrantie

Kans dat iemand met een erfelijke aanleg de ziekte echt krijgt. Bij een erfelijke aanleg met een penetrantie van 50% krijgt de helft van de mensen de ziekte.

Perimenopauzaal

Overgangsjaren. De jaren waarin de vrouw in de overgang is en de menstruatie stopt.

Perimenopauzaal bij diagnose

De vrouw is in de overgang op het moment van de diagnose.

Peritoneale metastase

Uitzaaiing van kanker op het buikvlies.

PET-CT-scan

Een PET-scan en een CT-scan ineen. Vaak is het een onderzoek naar kanker of uitzaaiingen. Voor de scan wordt een radioactieve stof ingespoten. Waar het stofje op de scan te zien is, zit mogelijk kanker.

Pijnstillers

Medicijn tegen de pijn.

Synoniem van: analgeticum

Plaatselijk

Plaatselijk. Bijvoorbeeld op de plek van de tumor of van een orgaan.

Synoniem van: lokaal

Platinum-gevoelig

De kanker is gevoelig voor chemotherapie met platinum (cisplatine of carboplatine). Het doel is dat de kankercellen doodgaan door de chemotherapie.

Platinum-resistent

De kanker is niet meer gevoelig voor chemotherapie met platinum (cisplatine of carboplatine). Dat betekent dat de kankercellen niet doodgaan door platinum.

Pleuravocht

Vocht in de ruimte tussen de beide longvliezen. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het longvlies, maar ook door bijvoorbeeld een ontsteking.

Synoniem van: vocht achter de longen

PLND

De arts verwijdert de lymfeklieren uit het kleine bekken. Het kleine bekken is de ruimte tussen de heupen, het schaambeen en het stuitje.

Synoniem van: pelvic lymphe node dissection

Pneumonie

Ontsteking van of in de longen.

Synoniem van: longontsteking

Pneumothorax

De long is ingeklapt en er kan geen lucht meer in. Dan is ademen moeilijk en pijnlijk.

Synoniem van: klaplong

Positieve lymfeklieren

Er zitten kankercellen in de lymfeklieren.

Postmenopauzaal

De periode na de overgang. De postmenopauze begint een jaar na de laatste menstruatie.

Postmenopauzaal bij diagnose

De vrouw is al in de overgang geweest als ze de diagnose krijgt.

Premature menopauze

Als een vrouw voor haar 40e in de overgang komt.

Synoniem van: vervroegde overgang

Premenopauzaal bij diagnose

De vrouw is nog niet in de overgang als ze de diagnose krijgt.

Primaire debulking

Operatie waarbij de arts zoveel mogelijk van de tumor weghaalt. Primair betekent dat de operatie de eerste behandeling is.

Proeflaparotomie

Operatie van de buik om de diagnose te stellen. De arts haalt wat weefsel uit de buik weg dat direct in het laboratorium wordt onderzocht op kankercellen.

Proliferatie

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.

Synoniem van: celproliferatie, KI67, MIB1, proliferatiemarker

Proliferatiemarker

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.

Synoniem van: celproliferatie, KI67, MIB1, proliferatie

Proximaal

Dichter bij het midden van het lichaam. Bijvoorbeeld: ‘De schouder ligt proximaal van de hand’ betekent: de schouder ligt dichter bij het midden van het lichaam dan de hand.

PTNM

TNM zegt iets over het stadium en de ernst van de kanker. T gaat over de grootte van de tumor, N gaat over uitzaaiingen in de lymfeklieren, M gaat over uitzaaiingen op een andere plek in het lichaam. De ‘p’ betekent dat de patholoog de TNM-score geeft na onderzoek van het weefsel.

Pulmonale noduli

Knobbeltjes in de longen. Soms is het kanker, maar het kan ook goedaardig zijn.

Synoniem van: longknobbeltje

R0-resectie

R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.

Synoniem van: radicale resectie, snijvlak vrij

R1-resectie

R1 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R1 zitten er kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dat is alleen te zien onder een microscoop. Dan zijn niet alle kankercellen uit het lichaam verwijderd.

R2-resectie

R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.

Synoniem van: irradicale resectie, snijvlak niet vrij

Radiatie-geïnduceerd

Een bijwerking of klacht door de bestraling.

Radiatiemucositis

Ontsteking van het slijmvlies door bestraling.

Radicale resectie

R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.

Synoniem van: R0-resectie, snijvlak vrij

Radiotherapie

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.

Synoniem van: bestraling, RT, RTx

Reactie

Het effect van een behandeling op de ziekte. Het geeft aan of de behandeling werkt.

Synoniem van: respons

Reactief

Reactie van weefsel. Bijvoorbeeld: de huid wordt rood na een muggensteek.

Recidief

Een ziekte keert terug na de behandeling. Bijvoorbeeld kanker.

Regressie

Bij regressie wordt de ziekte minder. Bijvoorbeeld: de tumor wordt kleiner of de klachten verdwijnen.

Regressiegraad

Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.

Synoniem van: TRG, tumor regression grade

Remissie

De ziekte is voorbij of de patiënt heeft er tijdelijk minder last van.

Representatief

De arts haalt een stukje van de tumor weg voor onderzoek. Als de rest van de tumor op dit stukje lijkt, is het stukje representatief.

Resectiemarge

De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.

Synoniem van: chirurgische marge, tumorvrije marge

Resectievlak

De buitenrand van het weefsel dat de arts verwijdert.

Synoniem van: snijrand, snijvlak

Respons

Het effect van een behandeling op de ziekte. Het geeft aan of de behandeling werkt.

Synoniem van: reactie

Responsbeoordeling

De arts bekijkt of de behandeling werkt.

Synoniem van: responsevaluatie

Responsevaluatie

De arts bekijkt of de behandeling werkt.

Synoniem van: responsbeoordeling

Restlaesie

Een deel van de tumor is achtergebleven in het lichaam.

Revisie

Opnieuw kijken naar de resultaten van een onderzoek.

Roesje

Een slaapmiddel of pijnstilling om te ontspannen. Zo heeft de patiënt minder last van een onderzoek of behandeling.

Synoniem van: sedatie

RT

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.

Synoniem van: bestraling, radiotherapie, RTx

RTx

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.

Synoniem van: bestraling, radiotherapie, RT

Ruggenprik

Pijnstilling via een prik of infuus in de rug. Zo verdooft de arts een deel van het lichaam.

Synoniem van: epidurale pijnbestrijding

Samen beslissen

De patiënt beslist samen met de zorgverlener welke behandeling het beste past.

Synoniem van: gezamenlijke besluitvorming, SDM, Shared Decision Making

SDM

De patiënt beslist samen met de zorgverlener welke behandeling het beste past.

Synoniem van: gezamenlijke besluitvorming, samen beslissen, Shared Decision Making

Second opinion

Een tweede mening over de diagnose of behandeling. Het is de mening of het advies van een andere arts, in een ander ziekenhuis.

Synoniem van: tweede mening

Sedatie

Een slaapmiddel of pijnstilling om te ontspannen. Zo heeft de patiënt minder last van een onderzoek of behandeling.

Synoniem van: roesje

Seroom

Zwelling met veel vocht na een operatie. Soms is het nodig om het vocht weg te halen met een punctie.

Synoniem van: wondvochtophoping

Shared Decision Making

De patiënt beslist samen met de zorgverlener welke behandeling het beste past.

Synoniem van: gezamenlijke besluitvorming, samen beslissen, SDM

Slecht gedifferentieerd

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.

Synoniem van: graad 3, hooggradig, weinig gedifferentieerd

Snijrand

De buitenrand van het weefsel dat de arts verwijdert.

Synoniem van: resectievlak, snijvlak

Snijvlak

De buitenrand van het weefsel dat de arts verwijdert.

Synoniem van: resectievlak, snijrand

Snijvlak niet vrij

R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.

Synoniem van: irradicale resectie, R2-resectie

Snijvlak vrij

R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.

Synoniem van: R0-resectie, radicale resectie

Solitaire metastase

Eén enkele uitzaaiing.

Spierpijn

Pijn aan de spieren.

Stadiëringsoperatie

Operatie om te onderzoeken in welk stadium de kanker is. De arts verwijdert op verschillende plekken in de buik weefsel voor onderzoek.

Synoniem van: stageringsoperatie

Stageringsoperatie

Operatie om te onderzoeken in welk stadium de kanker is. De arts verwijdert op verschillende plekken in de buik weefsel voor onderzoek.

Synoniem van: stadiëringsoperatie

Status na

Beschrijving van wat er in het verleden is gebeurd met de gezondheid. Bijvoorbeeld ‘status na longontsteking’ betekent dat iemand in het verleden een longontsteking heeft gehad.

Stoelgang

Poepen.

Synoniem van: defecatie

Stomatitis

Ontsteking van het slijmvlies in de mond.

Synoniem van: mondslijmvliesontsteking

Stroma

Bindweefsel dat zorgt voor stevigheid van een orgaan.

Supportive care

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.

Synoniem van: best supportive care, BSC

Suspect

Iets ziet er anders uit dan normaal. De arts kan denken dat het kanker is, maar het kan ook iets anders zijn.

Synchrone metastasen

Uitzaaiingen van kanker die er al zijn als de patiënt de diagnose krijgt.

Systeemtherapie

Een behandeling die door het hele lichaam gaat. Zoals chemotherapie, doelgerichte therapie of immunotherapie bij kanker.

Synoniem van: systemische therapie

Systemische therapie

Een behandeling die door het hele lichaam gaat. Zoals chemotherapie, doelgerichte therapie of immunotherapie bij kanker.

Synoniem van: systeemtherapie

Systolische bloeddruk

De bovendruk van de bloeddruk. Dit is het hoogste van de getallen bij een bloeddrukmeting.

Synoniem van: bovendruk

Targeted therapy

Een behandeling tegen kanker. De medicijnen remmen de signalen die de cellen nodig hebben om te kunnen groeien. Dan stopt de groei van de tumor.

Synoniem van: doelgerichte therapie

Thoraxfoto

Een röntgenfoto van de longen.

Synoniem van: longfoto

Thoraxscan

CT-scan van de borstkas. Met dit onderzoek zijn organen en weefsels in de borstkas heel precies te zien.

Synoniem van: CT-thorax

Toxiciteit

Schadelijke of giftige bijwerking van een medicijn of behandeling.

Tracer

Radioactieve vloeistof die kankercellen zichtbaar maakt. Bijvoorbeeld bij een PET-CT-scan.

TRG

Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.

Synoniem van: regressiegraad, tumor regression grade

Trombo-embolische complicaties

Een bloedprop blokkeert een bloedvat. Daardoor ontstaan problemen.

Trombocytopenie

Te weinig bloedplaatjes. Dan ontstaan er soms spontane bloedingen of blauwe plekken.

Synoniem van: trombopenie

Trombopenie

Te weinig bloedplaatjes. Dan ontstaan er soms spontane bloedingen of blauwe plekken.

Synoniem van: trombocytopenie

Trombose

Er zit een bloedprop in een bloedvat. Dan kan het bloed niet meer doorstromen.

Synoniem van: vaatafsluiting

Tromboseprofylaxe

Medicijn om te voorkomen dat er bloedstolsels ontstaan. Een bloedstolsel kan een bloedvat verstoppen. Dan heeft iemand trombose.

Tuba

Eileider

Tubacarcinoom

Kanker die ontstaat in een eileider.

Synoniem van: eileiderkanker

Tumorgraad

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.

Synoniem van: differentiatiegraad, gradering, histologische differentiatiegraad

Tumor regression grade

Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.

Synoniem van: regressiegraad, TRG

Tumorvrije marge

De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.

Synoniem van: chirurgische marge, resectiemarge

Tweede mening

Een tweede mening over de diagnose of behandeling. Het is de mening of het advies van een andere arts, in een ander ziekenhuis.

Synoniem van: second opinion

Uitdroging

Te weinig vocht in het lichaam.

Synoniem van: dehydratie

Uitzaaiingen op afstand

Een uitzaaiing van de tumor. De uitzaaiing zit niet in de buurt van de tumor maar op een andere plek in het lichaam.

Synoniem van: afstandsmetastasen

Unifocaal

Iets zit op 1 plek. Bijvoorbeeld: de kanker zit op 1 plek.

Uterus

Baarmoeder.

Synoniem van: corpus uteri

Uteruscarcinoom

Kanker in de baarmoeder. De kanker ontstaat meestal in het baarmoederslijmvlies, maar kan ook in de spierlaag ontstaan.

Synoniem van: baarmoederkanker, corpuscarcinoom, endometriumcarcinoom

Uterusextirpatie

Een operatie waarbij de arts de baarmoeder weghaalt.

Synoniem van: baarmoederverwijdering, hysterectomie

Vaatafsluiting

Er zit een bloedprop in een bloedvat. Dan kan het bloed niet meer doorstromen.

Synoniem van: trombose

Vascularisatie

Als er bloedvaten ontstaan op een plek in het lichaam. Zo krijgt die plek bloed. Bijvoorbeeld een tumor.

Synoniem van: doorbloeding

Verdacht

Iets ziet er anders uit dan normaal. De arts kan denken dat het kanker is, maar het kan ook iets anders zijn.

Vergrote lymfeklier

De lymfeklieren zijn opgezet en groter dan normaal.

Synoniem van: lymfadenopathie

Verhoogde bloedingsneiging

Spontane bloedingen omdat er te weinig bloedplaatjes zijn.

Synoniem van: hemorragische diathese

Verhoogde spierspanning

De spanning in de spieren is (te) hoog.

Synoniem van: hypertonie

Verstopping

Verstopping van de darmen die lang duurt. De ontlasting is vaak hard en poepen is moeilijk.

Synoniem van: constipatie, obstipatie

Vervroegde overgang

Als een vrouw voor haar 40e in de overgang komt.

Synoniem van: premature menopauze

Vocht achter de longen

Vocht in de ruimte tussen de beide longvliezen. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het longvlies, maar ook door bijvoorbeeld een ontsteking.

Synoniem van: pleuravocht

Vochtretentie

Het lichaam houdt te veel vocht vast.

Voorgeschiedenis

De geschiedenis van de patiënt. Vooral welke ziektes iemand heeft gehad.

Vriescoupe

Plakje bevroren weefsel voor onderzoek onder de microscoop. De arts bevriest het weefsel om het direct te kunnen bekijken onder de microscoop.

Waterbuik

Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.

Synoniem van: ascites, buikvocht

Weefselonderzoek

Onderzoek van weefsel onder de microscoop.

Synoniem van: histologie, histologisch onderzoek

Weinig gedifferentieerd

De graad geeft aan hoe sterk de kankercellen verschillen van gezonde cellen. Bij graad 3 groeien de kankercellen snel. Ze lijken helemaal niet meer op gezonde cellen.

Synoniem van: graad 3, hooggradig, slecht gedifferentieerd

WES

Methode voor onderzoek naar erfelijkheid.

Synoniem van: exoomsequencing, whole exome sequencing

Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst

Een wet waarin alle rechten en plichten van de patiënt staan.

Synoniem van: WGBO

WGBO

Een wet waarin alle rechten en plichten van de patiënt staan.

Synoniem van: Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst

Whole exome sequencing

Methode voor onderzoek naar erfelijkheid.

Synoniem van: exoomsequencing, WES

WHO performance status

Getal dat iets zegt over de conditie en hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen. De score loopt van 0 tot 4. Bij 0 is de conditie goed, bij 4 slecht.

Synoniem van: WHO PS

WHO PS

Getal dat iets zegt over de conditie en hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen. De score loopt van 0 tot 4. Bij 0 is de conditie goed, bij 4 slecht.

Synoniem van: WHO performance status

Wondvochtophoping

Zwelling met veel vocht na een operatie. Soms is het nodig om het vocht weg te halen met een punctie.

Synoniem van: seroom

YcTNM

Een score die iets zegt over het stadium van de kanker ná een voorbehandeling (vaak chemotherapie), maar vóór de operatie.

Zenuwschade

Schade aan de zenuwen in de handen of voeten. Het gevoel aan de uiteinden van de zenuwen verandert. Zo ontstaan pijn, doofheid en/of tintelingen.

Synoniem van: neuropathie

Ziektegeschiedenis

De patiënt vertelt de arts over de geschiedenis van de ziekte. De arts stelt vragen om meer te weten te komen over de klachten.

Synoniem van: anamnese

Ziektevrije overleving

Schatting van het aantal jaren dat een patiënt zal leven zonder dat de ziekte terugkomt.

Zorgpad

De beschrijving van welke zorg iemand krijgt, en van wie. Voor elke ziekte is het zorgpad anders.

Synoniem van: klinische pad

Zwakte

Een zwak gevoel in het hele lichaam. Meestal komt dit door een ernstige ziekte.

Synoniem van: asthenie, krachtsvermindering

Colofon

Met medewerking van:

Logo Stichting Olijf

Olijf

Patiëntenvereniging

Website

illustratie-arts-vrouw

Dr. Nienke van Trommel

Gynaecoloog, Antoni van Leeuwenhoek

Ankie Krol-Veraar

Ankie Krol-Veraar

MANP, verpleegkundig specialist gynaecologische oncologie, UMC Utrecht

Gemaakt door de redactie van kanker.nl

Laatste update: juni 2024