Psychosociale zorgverleners

De meeste ziekenhuizen hebben een afdeling psychosociale zorg. Daar kun je hulp krijgen voor psychosociale problemen, zoals vermoeidheid, angst, somberheid of relatieproblemen.

Je kunt deze hulp individueel of in groepsverband krijgen. Ook je  eventuele partner en kinderen kunnen hierbij betrokken worden. Bijvoorbeeld via partner-relatiegesprekken of gezinsgesprekken.

De afdeling psychosociale zorg heeft vaak verschillende zorgverleners, zoals:

• medisch maatschappelijk werker
• geestelijk verzorger
• psycholoog
• psychiater

Een medisch maatschappelijk werker en een geestelijk verzorger zijn gemakkelijk toegankelijk. Bij opname in een ziekenhuis kun je ze meestal zelf benaderen voor een gesprek.

Voor een psycholoog, psychotherapeut of psychiater is bijna altijd een verwijzing nodig van een arts.
  
Je kunt ook buiten het ziekenhuis een zorgverlener benaderen. Je kunt aan je huisarts vragen of hij iemand weet die jou kan helpen. Of je  kunt zelf op zoek gaan. Ook in een psycho-oncologisch centrum kun je hulp krijgen.

Een medisch maatschappelijk werker kan jou en je naasten helpen bij het verwerken van je ziekte. Hij of zij biedt ondersteuning en begeleiding bij het omgaan met emoties.

Onderwerpen die je met een medisch maatschappelijk werker kunt bespreken zijn bijvoorbeeld:

• eigenwaarde en zelfvertrouwen
• aanpassingsmogelijkheden aan de ziekte en de gevolgen daarvan
• omgaan met angst en somberheid 
• communicatie en assertiviteit: het uiten van gedachten en gevoelens
• strubbelingen met naasten of zorgverleners
• praktische problemen

Samen met de medisch maatschappelijk werker stel je haalbare doelen voor de korte termijn. Zo kun je spanningen verminderen en ervoor zorgen dat je meer grip op de situatie hebt.

Een geestelijk verzorger helpt bij levensvragen en bij het verhelderen wat voor jou van waarde is. Hij of zij biedt ondersteuning bij het maken van belangrijke keuzes en kan je begeleiden bij een bestaanscrisis. 

Bij een geestelijk verzorger denken mensen meestal aan het geloof. Maar een geestelijk verzorger is er voor iedereen met levensvragen. Hij of zij heeft aandacht voor wat mensen raakt en bezighoudt. Geloof kan daar een onderdeel van zijn.

Een psycholoog kan helpen bij psychische problemen die samenhangen met je ziekte, bijvoorbeeld angst, concentratieproblemen, of relatieproblemen. 

In een aantal gesprekken brengt de psycholoog problemen in kaart en biedt hij handvaten om klachten te verminderen. De psycholoog schenkt ook aandacht aan de omgang met naasten en aan het hervatten van werk en taken.

De psycholoog kan verschillende technieken toepassen. De meest voorkomende zijn:

• psycho-educatie: de psycholoog geeft uitleg over het effect van kanker op je mentaal welbevinden
• cognitieve gedragstherapie: deze techniek gaat ervan uit dat iemands gedachten (cognities) en gedrag problemen beïnvloedt en in stand houdt. Door dit te onderzoeken en veranderen, nemen de mentale klachten af.
• systeemtherapie: de klachten worden beschouwd als onderdeel van het 'systeem': alle onderdelen van de omgeving die voor iemand belangrijk zijn. Zo krijgt de psycholoog zicht op de samenhang tussen de klacht en de leefwereld. Daarbij kan het helpen te onderzoeken welke patronen vanuit het verleden zijn 'ingesleten'.

Ook voor het verwerken van nare ervaringen tijdens en na de behandeling kun je bij een psycholoog terecht. Of als je moeilijkheden ervaart bij het ondergaan van een onderzoek of behandeling, zoals angst voor prikken of een MRI-toestel niet in durven. De psycholoog kan helpen om te gaan met deze situaties.

Een psychiater is een arts die zich gespecialiseerd heeft in geestesziekten. Je komt bij een psychiater als je naast psychotherapie ook medicijnen nodig hebt.

Dat is bijvoorbeeld nodig bij:

• delier of verwardheid door hoge koorts
• hevige reactie zoals verwardheid door pijnstilling (morfine)
• depressie

Een psychiater en psycholoog behandelen allebei met bepaalde technieken. Een verschil tussen een psychiater en een psycholoog is dat een psychiater wél medicijnen mag voorschrijven.

Over het algemeen blijf je bij een psychiater langer onder behandeling. Het kan een tijd duren voordat medicijnen goed werken. Het veranderen en eventueel afbouwen van de medicijnen moet goed gecontroleerd plaatsvinden.