Conjunctivamelanoom (oogmelanoom)

Een conjunctivamelanoom is kanker die in het oogslijmvlies ontstaat. Deze vorm van oogkanker komt heel weinig voor. Het voorstadium van conjunctivamelanoom heet PAM.

Lees op deze pagina verder over:

• Conjunctivamelanoom en uveamelanoom: wat is het verschil?
• PAM: het voorstadium van conjunctivamelanoom
• Conjunctivamelanoom in situ
• Conjunctivamelanoom

Conjunctivamelanoom en uveamelanoom: wat is het verschil?

Conjunctivamelanoom ontstaat op een andere plek in het oog dan het uveamelanoom. Conjunctivamelanoom ontstaat in het oogslijmvlies. Uveamelanoom ontstaat in de iris, het straalvormig lichaam of het vaatvlies. Er is aparte informatie over uveamelanoom.

PAM is een voorstadium van conjunctivamelanoom. Het is de afkorting van de Engelse naam: primary acquired melanosis.

Bij PAM wijken de cellen in de bovenste laag van het oogslijmvlies af van normale cellen. De afwijkende cellen kunnen in kankercellen veranderen. Maar dat hoeft niet.

PAM is te herkennen aan een vlakke, bruinige verkleuring van het oogslijmvlies.

Indeling van PAM

Kreeg je de uitslag PAM? Dan kan het gaan om:

• lichte afwijkingen
• matige afwijkingen
• ernstige afwijkingen

Zonder behandeling kan PAM overgaan in oogmelanoom. De kans hierop is het grootst bij PAM met ernstige afwijkingen.

Behandeling van PAM

Het is belangrijk om PAM te behandelen, zodat het geen kanker wordt. Mogelijke behandelingen zijn:

• een operatie
• een chemo-druppelkuur
• bevriezing

Controle na de behandeling van PAM

Na de behandeling van PAM kom je nog regelmatig op controle bij de oogarts.

Opnieuw afwijkende cellen na behandeling PAM

Na de behandeling ontstaan er soms opnieuw afwijkende cellen in het oogslimvlies. Dan kun je opnieuw een behandeling krijgen.

Conjunctivamelanoom in situ

Bij conjunctivamelanoom in situ zitten er ernstig afwijkende cellen in de bovenste laag van het oogslijmvlies. Ze zitten nog op een plek (in situ) en zijn nog niet doorgegroeid naar een diepere laag.

Een conjunctivamelanoom in situ kan overgaan in een conjunctivamelanoom. Om dit te voorkomen, is een behandeling nodig.

De behandeling bestaat uit een operatie, bevriezing of chemo-druppels. Na de behandeling kom je nog regelmatig op controle.

Conjunctivamelanoom

Bij een conjunctivamelanoom is er een kwaadaardige tumor ontstaan in het oogslijmvlies van een van beide ogen. Elk jaar krijgen in Nederland ongeveer 10 tot 15 mensen de diagnose conjunctivamelanoom.

Meestal ontstaat een conjunctivamelanoom uit PAM. Of uit moedervlekken in het oog. Het kan ook spontaan, zonder eerdere afwijkingen, ontstaan.

Een conjunctivamelanoom begint als een donker plekje in je oog. De vlek kan dikker en groter worden. Ook kunnen er meer bloedvaatjes ontstaan om de donkere vlek. Soms komen er donkere vlekjes voor op het oogoppervlak of aan de binnenkant van de oogleden.

Een conjunctivamelanoom kan uitzaaien naar de lymfeklieren, rond de speekselklieren of onderkaak. Het kan ook uitzaaien naar andere organen zoals de longen of de lever.

Vooruitzichten bij een conjunctivamelanoom

Ongeveer 1 op de 4 mensen met een conjunctivamelanoom overlijdt aan de gevolgen van de ziekte. Dit percentage is bij bepaalde types van het conjunctivamelanoom hoger. 

Vijf jaar na de diagnose en behandeling is ongeveer 85% van de mensen nog in leven. 

Bij ongeveer 4 op de 10 patiënten komt de tumor terug. Dan is opnieuw een behandeling mogelijk.

Diagnose conjunctivamelanoom

Twijfelt de arts of een pigmentvlek in het oog goedaardig of kwaadaardig is? Dan kan de arts de vlek weghalen met een operatie. Een patholoog onderzoekt het weggenomen weefsel onder de microscoop. 

Soms is het kwaadaardig of is het een voorstadium van kanker. Een pigmentvlek in het oog is bijna altijd goedaardig.

Behandeling van een conjunctivamelanoom

De behandeling van een conjunctivamelanoom is meestal een operatie. De chirurg snijdt de tumor weg, en een randje gezond weefsel eromheen. Meestal ga je helemaal onder narcose. Is het melanoom klein, dan kun je geopereerd worden onder plaatselijke verdoving. 

In sommige ziekenhuizen werkt een oculoplastisch chirurg en/of een hoornvlieschirurg. Die kan het oogoppervlak en het ooglid na de operatie herstellen. 

Na de operatie is er een kans dat de tumor terugkomt. Om die kans kleiner te maken, kun je na de operatie nog een behandeling krijgen. Er zijn 3 mogelijkheden: 

• bevriezing van het slijmvlies om de afwijking heen (cryotherapie)
• een chemo-oogdruppelkuur met mitomycine-C of 5-fluorouracil 
• inwendige bestraling van het oog

Bij een uitgebreide tumor kan het nodig zijn om het hele oog en de oogleden te verwijderen. Maar dit komt bijna nooit voor.

Behandeling van een uitgezaaid conjunctivamelanoom

Een conjunctivamelanoom kan uitzaaien naar de lymfeklieren, rond de speekselklieren of onderkaak. Bij dit soort uitzaaiingen kan de arts een operatie of bestraling adviseren.

Heb je uitzaaiingen naar de lever of andere delen van het lichaam, dan is de kans op genezing erg klein. De behandeling heeft dan als doel de ziekte te remmen en klachten te verminderen. 

Er wordt wetenschappelijk onderzoek naar een betere behandeling van uitgezaaid conjunctivamelanoom gedaan. Bespreek met je arts of je mee kunt doen aan een wetenschappelijk onderzoek (trial).

Controle na de behandeling

Na de behandeling is er een kans dat de tumor terugkomt. Daarom blijf je nog 10 jaar onder controle. 

Komt de tumor terug, dan kun je meestal opnieuw een behandeling krijgen.

Gevolgen van een conjunctivamelanoom

Conjunctivamelanoom en de behandeling daarvan heeft invloed op je dagelijks leven. Je kunt bijvoorbeeld problemen krijgen met zien. Of veel last hebben van een droog oog of tranend oog.

Bespreek je klachten met je (huis)arts. Misschien is er iets aan te doen.