Delier bij ongeneeslijke kanker

Als je een delier hebt, word je plotseling (binnen uren of dagen) verward. Dan is een rustige, veilige omgeving nodig. Bij een ernstig delier krijg je medicijnen.

Lees op deze pagina over:

• Wat is een delier?
• Delier bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen? 
• Wat kun je zelf doen en wat kan je naaste doen bij een delier?
• Wat wil je en wat vind je belangrijk?

Wat is een delier?

Door kanker en/of een ander ziekte kunnen er dingen misgaan in je hersenen. Bovendien kan het zijn dat je te weinig drinkt, heftig op bepaalde medicijnen reageert of op het plotseling stoppen ervan, een infectie en/of koorts krijgt, plotseling stopt met roken of dat je bloedsuiker erg schommelt. Daardoor kun je plotseling verward worden en een zogenaamd delier krijgen. 

Als je een delier hebt, word je plotseling (binnen uren of dagen) verward. Je kan heel opgewonden en onrustig zijn of juist erg stilletjes. Het kan ook zijn dat je op het ene moment onrustig bent, en op het andere moment bijna niet of juist normaal reageert. Vaak is een delier 's nachts ernstiger dan overdag.

Bij een delier heb je problemen met aandacht, geheugen, denken en/of waarnemen. Misschien zie of hoor je dingen die er niet zijn (hallucinaties). Of krijg je last van wanen. Dat zijn gedachten die niet kloppen met de werkelijkheid, zoals het gevoel dat je achtervolgd wordt. 

Onderzoek

Ben je erg onrustig? Dan is een delier niet altijd de oorzaak. Medicijnen, niet kunnen plassen, verstopping (obstipatie), pijn of angst kunnen ook onrust veroorzaken. Dus moet de arts eerst uitzoeken wat er aan de hand is. 

De arts stelt jou of je naasten eerst vragen. Daarna krijg je een lichamelijk onderzoek. Soms is extra onderzoek nodig om de mogelijke oorzaak van het delier te achterhalen, zoals: 

• urine- of bloedonderzoek 
• longfoto 
• CT-scan of MRI van je hersenen 

Delier bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen?

Als de oorzaak van het delier bekend is, is het belangrijk om die oorzaak aan te pakken. Dat kan bijvoorbeeld door: 

• Behandeling van bijvoorbeeld uitdroging, bloedarmoede, zuurstoftekort of een te hoog calciumgehalte van het bloed. 
• Behandeling van een infectie. 
• Medicijnen minderen of ermee stoppen.  
• Bij ontwenningsverschijnselen door stoppen met medicijnen: weer beginnen met deze medicijnen. 
• Bij ontwenningsverschijnselen door stoppen met roken: nicotinepleisters.

Behandeling van de klachten

De verpleegkundige zorgt voor een rustige en veilige omgeving. Bij een ernstig delier schrijft de arts medicijnen voor. Meestal haloperidol (Haldol®). 

Wat kun je zelf doen en wat kan je naaste doen bij een delier?  

Op het moment dat je een delier hebt, kan je daar zelf niets aan doen. Maar een (ernstig) delier is soms wel te voorkomen. Er zijn waarschuwingen vooraf, zoals: 

• Dag en nacht omdraaien, niet weten welke dag het is. 
• Levendige dromen en/of nachtmerries hebben. 
• Overgevoelig zijn voor prikkels, zoals licht en geluid. 
• Moeite hebben om gevoelens onder controle te houden, bijvoorbeeld snel huilen. 
• Niet weten waar je bent.
• Achterdochtig of wantrouwend zijn. 

Tips voor naasten: 

• Zie je de voortekenen van een delier? Bespreek dit dan met de arts of verpleegkundige. Die kan dan misschien een (ernstig) delier voorkomen. 
• Geef iemand met een delier rustige aandacht. Zeg geruststellende woorden op zachte toon.
• Iemand met een delier is vaak niet zichzelf. Hij of zij kan rare dingen doen, denken of zeggen. Het heeft geen zin om daarover in discussie te gaan. 
• Zorg voor voldoende licht en bekende spullen in de buurt, zoals een klok en foto’s.
• Zorg ervoor dat iemand met een delier zijn of haar bril en/of hoortoestel gebruikt. 
• Als het kan, probeer dan of iemand met een delier uit bed wil komen en wat wil bewegen. Dat kan helpen.

Wat wil je en wat vind je belangrijk?

Als je een delier hebt, kun je vaak zelf geen beslissingen meer nemen. Je bent immers niet jezelf. In dit geval beslist je naaste samen met je arts.

Als de arts een behandeling voorstelt, is het voor jou als naaste erg belangrijk om goed na te denken over wat de patiënt zelf wil. Vraag gerust naar de voordelen en de nadelen van de behandelingen. Wat weegt het zwaarst?  

Bespreek zelf wensen met je arts, zorgverleners en naasten. Vertel duidelijk wat je wilt. Dan kunnen zij jou op zo'n moment de zorg bieden die bij jou past.