Urineverlies (urine-incontinentie) bij ongeneeslijke kanker

Als je ongeneeslijke kanker hebt, kun je ongewild urine verliezen. Bijvoorbeeld omdat je je plas helemaal niet op kunt houden, of omdat je het toilet niet op tijd haalt als je moet plassen. Op deze pagina lees je wat eraan te doen is. Bekijk ook de tips hoe je met urineverlies om kunt gaan.

Lees op deze pagina over:

• Urineverlies bij ongeneeslijke kanker
• Oorzaken van urineverlies bij ongeneeslijke kanker
• Urineverlies bij ongeneeslijke kanker: wat is er aan te doen?
• Wat kun je zelf doen bij urineverlies?
• Wat wil je en wat vind je belangrijk?

Urineverlies bij ongeneeslijke kanker

Als je je plas niet goed op kunt houden, heet dat urine-incontinentie. 

Misschien herken je dit: 

• Je voelt dat je moet plassen en je verliest urine voordat je het toilet haalt. 
• Je volle blaas ‘loopt over’ zonder dat je voelt dat je moet plassen.
• Je blaas trekt zich samen. Je verliest urine zonder dat je het gevoel hebt dat je moet plassen. 
• Je verliest urine als je moet hoesten of persen. Deze vorm van urine-incontinentie komt veel voor, ook zonder ernstige ziekte. Deze tekst gaat daar niet verder op in.

Klachten door urineverlies

Als je last hebt van urineverlies, kun je deze klachten hebben:

• irritatie van je huid door de urine (een schrale huid) 
• een blaasontsteking: pijn bij het plassen, vaak moeten plassen
• een vieze geur 

Schaamte, niet meer durven te vrijen en bij mensen uit de buurt blijven komen ook vaak voor. Of je durft de deur niet meer uit.

Oorzaken van urineverlies bij ongeneeslijke kanker

Urineverlies kan verschillende oorzaken hebben. Lees wat de oorzaak is van verschillende soorten incontinentie:

Je voelt dat je moet plassen en je verliest urine voordat je het toilet haalt

Mogelijke oorzaken zijn: 

• blaasinfecties, blaasstenen, en tumoren 
• bestraling 
• sommige soorten chemotherapie  
• een beroerte of een dwarslaesie, waardoor de blaas niet (goed) meer werkt  

Je volle blaas ‘loopt over’ zonder dat je voelt dat je moet plassen 

Deze vorm van urineverlies kan twee oorzaken hebben:

1. urine die in de blaas achter blijft: blaasretentie
2. beschadiging van het ruggenmerg of de zenuwen van de blaas

Urine kan achterblijven in de blaas door:

• harde ontlasting die tegen de blaas of de plasbuis drukt: obstipatie  
• vergroting van de prostaat 
• tumor 
• beschadiging van de blaasuitgang bij een operatie 
• vernauwing van de plasbuis  
• te nauw plasgaatje  
• te krappe voorhuid 

Beschadiging van het ruggenmerg of de zenuwen van de blaas kan ontstaan door:

• tumor, uitzaaiingen of zenuwblokkades 
• medicijnen 
• diabetes

Je blaas trekt zich samen. Je verliest urine zonder dat je het gevoel hebt dat je moet plassen  

Deze soort urineverlies kan bijvoorbeeld ontstaan door een beroerte of een dwarslaesie, waardoor de zenuwen van je blaas niet (goed) meer werken.

Je verliest de hele tijd wat urine door een fistel

Een fistel is een onnatuurlijke verbinding tussen twee lichaamsdelen. Urineverlies bij vrouwen door een fistel kan komen door: 

• een tumor 
• infecties 
• bestraling of operatie 

Urineverlies bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen? 

Verlies je ongewild urine? Schaam je er niet voor en blijf er niet mee rondlopen. Praat er over met je arts of verpleegkundige.  

De arts stelt je vragen en onderzoekt je. Is de oorzaak van het urineverlies bekend? Dan bespreekt de arts met jou of die oorzaak behandeld kan worden, en of je dat wilt.

Onderzoek 

De arts stelt je vragen en onderzoekt je.

Het kan zijn dat je arts extra onderzoeken voorstelt, zoals: 

• een echo van je blaas 
• een foto van je buik (gewone röntgenfoto of CT-scan) of wervelkolom (MRI) 
• onderzoek van je urine 
• cystoscopie, waarbij de arts met een camera in je blaas kijkt  
• een test om te kijken of je blaas goed werkt 

Behandeling van de oorzaak

Als bekend is waar de klachten door komen, is het belangrijk om de oorzaak aan te pakken, bijvoorbeeld door: 

• Verstopping van de darm behandelen. 
• Medicijnen aanpassen. 
• Bij een tumor: operatie, bestraling of een andere behandeling. 
• Bij vergrote prostaat, nauwe plasbuis, te nauw plasgaatje, te krappe voorhuid, stenen: operatie. 
• Bij infectie: antibiotica en veel drinken, bijvoorbeeld water en thee.

Behandeling van de klachten

Behandeling van de oorzaak helpt niet altijd of altijd genoeg. Dan kan behandeling van de klachten helpen, bijvoorbeeld: 

Medicijnen
Moet je erg plassen en kun je je plas niet ophouden? Of verlies je ‘s nachts urine? Dan kunnen medicijnen misschien helpen. Bespreek dit met je arts.

Blaaskatheter (slangetje in de blaas) 
Een katheter is een slangetje in de blaas. Dit zorgt ervoor dat je plas niet zomaar naar buiten loopt, maar in een zakje wordt opgevangen. Er zijn katheters die blijven zitten. Dat noem je verblijfskatheters. Verblijfskatheters moeten om de zes tot acht weken vervangen worden.

Er zijn twee soorten verblijfskatheters: 

• een transurethrale blaaskatheter: deze wordt via de plasbuis ingebracht.
• een suprapubische katheter: deze wordt via de huid van je onderbuik ingebracht.

In beide gevallen wordt de blaaskatheter aangesloten op een urinezakje. 

Niet iedereen wil of hoeft een verblijfskatheter. Dan kan je zelf 3 tot 4 keer per dag een katheter inbrengen om je blaas leeg te maken. Je mantelzorger of de wijkverpleegkundige kan dit ook voor je doen.

Wat kun je zelf doen bij urineverlies?  

Je kunt zelf een aantal dingen doen als je last hebt van urineverlies. Je naasten kunnen je daar misschien bij helpen.

Algemene tips

• Plas elke 2 tot 3 uur, ook als je niet ‘hoeft’.
• Zorg dat je rustig kunt plassen. 
• Als je op een toilet of postoel plast: zorg dat je goed kunt zitten en dat er een goede ondersteuning voor je voeten is. ‘Giet’ aan het eind het laatste restje urine uit je blaas door even een holle rug te maken. 
• Neem geen koffie en alcohol. Daar moet je namelijk extra van plassen. Gebruik alleen plastabletten als dat echt nodig is.
• Als je je schaamt en/of als het problemen geeft met vrijen: praat erover met je naasten en zorgverleners. 

Tips voor huidverzorging

• Was 4 keer per dag je huid met lauw water. Dep je huid droog.
• Is je huid gevoelig? Gebruik dan na het wassen en droogdeppen een barrièremiddel . Een barrièremiddel is een zalf (zinkzalf) of een spray (bijvoorbeeld Cavilon) die zorgt dat de plas niet op je huid kan komen. 

Incontinentiemateriaal

Incontinentiemateriaal biedt bescherming bij urineverlies (incontinentie). 

Tips: 

• Kies materiaal dat bij jouw situatie past. Bijvoorbeeld inleggers, luiers, broekjes of een condoomkatheter (plascondoom). Dit soort hulpmiddelen zijn te koop bij de apotheek en de thuiszorgwinkel.
• Voor op bed kun je een bedzeiltje kopen. Voor je stoel een onderlegger.
• Vraag gerust om advies van een continentieverpleegkundige, wijkverpleegkundige of apotheker.

Meer informatie over incontinentiematerialen, kosten en vergoedingen vind je in de Vilans Hulpmiddelwijzer.

Als je arts je een behandeling voorstelt, hoef je daar geen ‘ja’ op te zeggen. Het is erg belangrijk om goed na te denken over wat jij zelf wil. Vraag gerust naar de voordelen en de nadelen van de behandelingen. Wat weegt voor jou het zwaarst? Wat wil je wel, en wat wil je niet?

Bespreek je wensen met je arts, zorgverleners en naasten. Vertel hun duidelijk wat je wilt. Dan kunnen zij jou de zorg bieden die bij jou past.