Fistels bij ongeneeslijke kanker

Door sommige soorten kanker of de behandeling ervan kan een fistel ontstaan. Op deze pagina lees je wat een fistel is. En hoe je er zo min mogelijk last van kunt hebben.

Lees op deze pagina over:

• Wat is een fistel?
• Oorzaken van een fistel
• Onderzoeken
• Fistel bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen?
• Wat kun je zelf doen bij een fistel?
• Wat wil je en wat vind je belangrijk?

Wat is een fistel?

Een fistel is een verbinding tussen twee holle organen, bijvoorbeeld je darm en je blaas. Of tussen een hol orgaan en de huid. Een ander woord voor fistel is pijpzweer. 

Er bestaan verschillende soorten fistels:

• tussen de darm en de blaas, de vagina, de plasbuis of de huid
• tussen de blaas en de vagina
• tussen de urineleider en de darm, de vagina of de huid

Klachten door een fistel

De klachten zijn afhankelijk van de soort fistel. Je kunt bijvoorbeeld last hebben van: 

• Pijn bij het plassen.
• Luchtbellen in je urine.
• Urine die niet via je plasbuis naar buiten komt, maar bijvoorbeeld via je vagina, anus of via een fistel in je huid. Je hebt dan geen controle over je urine.  
• Ontlasting (poep) die niet via je anus naar buiten komt, maar bijvoorbeeld via je plasbuis, vagina of via een fistel in je huid. Je hebt dan geen controle over je ontlasting.
• Irritatie van de huid van het gebied tussen de kleine schaamlippen (vulva), rond je anus of rond de opening van de fistel. 
• Een vieze geur.

Een fistel kan invloed hebben op hoe je je voelt. Misschien herken je dit:

• Je schaamt je of voelt je vies.
• Je hebt moeite met intimiteit en seks.
• Je blijft liever bij mensen uit de buurt.
• Je voelt je somber.

Oorzaken van een fistel

Een fistel bij kanker kan ontstaan omdat de tumor in een orgaan doorgroeit. Of door complicaties van een behandeling van de tumor: operatie en/of bestraling. 

Een fistel komt vooral voor bij:  

• kanker van de baarmoeder(hals), de vagina of de vulva  
• prostaatkanker 
• blaaskanker 
• endeldarmkanker 
• darmkanker 

Onderzoeken 

De arts stelt je vragen en onderzoekt je. 

Denkt de arts dat je een fistel tussen je darm en je blaas? Dan vraagt hij of zij je om wat maanzaad te eten. Als de arts maanzaad in je plas vindt, weet de arts dat er een fistel tussen je darm en je blaas is. 

Misschien stelt de arts verder onderzoek voor, zoals: 

• een kijkonderzoek van je blaas: cystoscopie
• een kijkonderzoek van je darm: sigmoïdoscopie of coloscopie
• een röntgenfoto van je darm 
• CT-scan van je buik 

Bij een kijkonderzoek wordt een buisje met een camera in je lichaam gebracht. 

Fistel bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen?

Meestal is het niet mogelijk om de oorzaak van de fistel weg te nemen. De ziekte die de fistel veroorzaakt, is vaak al uitvoerig behandeld. Soms is de fistel het gevolg van die behandeling. 

De arts kan je aanraden met een incontinentieverpleegkundige, stomaverpleegkundige en/of wijkverpleegkundige te praten. Die kan je advies geven hoe je kunt omgaan met de fistel.  

Behandelingen bij ongewild verlies van plas en/of poep 

Als je ongewild plas of poep verliest, zijn deze behandelingen mogelijk:

• Een katheter: een slangetje waar de urine door naar buiten kan.  
• Als er ontlasting via de vagina naar buiten komt: de vagina inwendig met water spoelen. Dit gebeurt met een slangetje.

Stoma of katheter 

Door een fistel gaan plas en poep vaak niet op de normale manier naar buiten. Dan kan een buisje in het nierbekken (nefrostomiekatheter) of de blaas (blaaskatheter) helpen. Er wordt dan een dun slangetje via je huid in je nier of blaas gebracht, waardoor de urine rechtstreeks vanuit de nier of blaas naar buiten stroomt. De urine wordt opgevangen in een zakje.

Bij een darmfistel kan een nieuwe uitgang helpen. Dan krijg je een stoma. De poep wordt dan opgevangen in een zakje.

De plek waar de katheter of stoma komt, hangt af van het soort fistel en je klachten. 

Infecties en nare geur 

Door een fistel kun je een urineweginfectie krijgen, bijvoorbeeld een blaasontsteking. Maar je kunt ook last hebben van een nare geur, doordat poepbacteriën naar buiten komen. Antibiotica kunnen helpen tegen dit soort klachten. 

Wat kun je zelf doen bij een fistel?  

Aan een fistel kan je zelf niet veel doen, behalve jezelf goed verzorgen en alle hulpmiddelen goed gebruiken. Je (huis)arts of verpleegkundige kan je ook advies geven over wat je wel en niet ‘mag’ doen. 

Tips voor huidverzorging 

Heb je een fistel die uitkomt in de huid? Houd dan de uitgang van de fistel goed schoon en droog. 

Tips: 

• Spoel je huid regelmatig met lauw water zonder zeep. 
• Bescherm je huid met een barrièrecrème of -spray. 
• Bedek de fistel met absorberend wondmateriaal.  
• Plak een stomazakje op de uitgang van de fistel.

De incontinentieverpleegkundige, stomaverpleegkundige en/of wijkverpleegkundige kan je uitleg geven.

Tips bij ongewild verlies van plas en/of poep 

Als je ongewild plas of poep verliest, kunnen dit handige hulpmiddelen zijn:

• incontinentiemateriaal en eventueel andere materialen, zoals een matras- of stoelbeschermer 
• anale tampons of opvangzakken voor je ontlasting 

Van de incontinentieverpleegkundige, stomaverpleegkundige en/of wijkverpleegkundige hoor je waar deze hulpmiddelen te koop zijn. Zij kunnen je ook helpen met het aanbrengen van het materiaal,

Meer informatie over hulpmiddelen bij incontinentie.

Praat over hoe je je voelt

Voel je je somber? Vind je het moeilijk om dicht bij anderen te zijn, bijvoorbeeld omdat je bang bent dat zij je vies vinden? Of heb je andere problemen door de fistel? Praat daar dan over met je arts of verpleegkundige. Je arts kan je eventueel doorverwijzen naar mensen die je met deze klachten kunnen helpen. 

Wat wil je en wat vind je belangrijk?

Als je arts je een behandeling voorstelt, hoef je daar geen ‘ja’ op te zeggen. Het is erg belangrijk om goed na te denken over wat jij zelf wil. Vraag gerust naar de voordelen en de nadelen van de behandelingen. Wat weegt voor jou het zwaarst? Wat wil je wel, en wat wil je niet?

Bespreek je wensen met je arts, zorgverleners en naasten. Vertel hun duidelijk wat je wilt. Dan kunnen zij jou de zorg bieden die bij jou past.