Rouw bij kinderen en jongeren

Kinderen reageren op verschillende manieren op het overlijden van een dierbare. Hier lees je hoe je hen kunt helpen, wanneer het verstandig is om professionele hulp te zoeken voor je kind en waar je terecht kunt met vragen over rouw en rouwverwerking bij kinderen.

Lees op deze pagina over:

• Mogelijke reacties bij jonge kinderen
• Mogelijke reacties bij pubers
• Vaak stellen kinderen hun rouw uit
• Hoe kun je je kind helpen?
• Wanneer kan professionele hulp nodig zijn?
• Hoe hulp vragen?
• Vragen over rouw en rouwverwerking?

Mogelijke reacties bij jonge kinderen

• Wisselend gedrag: het ene moment verdrietig of boos zijn, het andere moment weer vrolijk verder spelen.
• Terugvallen in gedrag van vroeger: bedplassen, duimzuigen, verlatingsangst, afhankelijker gedrag, brabbeltaaltje spreken.
• Jaloezie op vriendjes die nog wel een vader of moeder hebben
• Zich schuldig voelen: ‘Als ik niet zo stout was geweest, was mama niet doodgegaan'. Of: ‘Ik was boos op mijn broer. Daarom is hij doodgegaan.'
• Veel heftiger reageren op situaties dan je zou verwachten (woedeaanvallen, huilbuien) of niet of nauwelijks reageren (apathisch gedrag).
• Praten met de overledene of contact hebben met de overledene in hun spel.
• Willen dat alles weer zoals vroeger wordt, niet anders willen zijn dan andere kinderen.
• Doen alsof er niets aan de hand is.
• Ze laten hun gevoelens niet aan hun ouders zien (maar wel aan iemand anders), omdat ze denken dat het anders nog moeilijker wordt voor hun ouders.

Mogelijke reacties bij pubers

• Ontreddering
• Opstandig zijn
• Zich terugtrekken
• Geen bemoeienis accepteren
• De oudste dochter neemt de rol van de overleden moeder op zich; de oudste zoon de rol van de overleden vader.

Ook spijbelen, gevaarlijk gedrag (het uitdagen van de dood), drugs- of overmatig alcoholgebruik kunnen voorkomen.

Vaak stellen kinderen hun rouw uit

Als kinderen zich onveilig voelen, stellen ze hun rouw vaak uit. Ze wachten ze af tot het beter gaat met hun ouder(s) en er weer rust is. Veel kinderen laten pas in het tweede jaar na het overlijden van een ouder rouwreacties zien. Bij het sterven van een broertje of zusje kan het rouwen wel tot vijf jaar na de dood worden uitgesteld. Dat kinderen het rouwen uitstellen is een normaal verschijnsel.

Hoe kun je je kind helpen?

• Vertel de waarheid over wat er is gebeurd, houd geen dingen achter en geef eerlijk antwoord op de vragen van je kind
• Vraag niet: “Hoe gaat het?” (want dan krijg je misschien een ontwijkend antwoord), maar zeg: “Vertel eens”.
• Pas je uitleg aan op het niveau van je kind. Beschrijf een opgebaard lichaam of de uitvaart: wat gaat je kind zien, horen, ruiken.
• Luister goed naar je kind, vraag door.
• Vraag je kind: “Wat wil je?” Maar ook: “Wat wil je niet?”
• Omring je kind met warmte en genegenheid.
• Laat je eigen emoties zien, dan leert je kind dat deze emoties er mogen zijn
• Laat je kind doorgaan met zijn leven: weer naar school gaan, daar weer plezier maken
• Licht de school van je kind in over de situatie. Dan kan de school je kind ondersteunen.
• Houd herinneringen levend. Benoem regelmatig dingen die de overledene ook lekker leuk, mooi, stom etc. vond. Kijk foto’s en video’s.

Andere tips

• Er zijn goede kinderboeken over verlies en de dood. Het (voor)lezen van dit soort boeken kan je kind helpen bij het verwerken.
• Nodig je kind uit te tekenen over wat er is gebeurd rond het overlijden, of over de uitvaart of gevoelens
• Wijs je kind op het forum van Stichting Achter de Regenboog. Hier kunnen kinderen met een overleden ouder of overleden broer of zus hun ervaringen en gevoelens delen met andere kinderen.

Wanneer kan professionele hulp nodig zijn?

Maak je je zorgen over veranderingen bij je kind? Dan is het verstandig om hulp te vragen van een deskundige op het gebied van rouw- en verliesverwerking.

Het is aan te raden professionele hulp te vragen als je kind:

• Lange tijd last heeft van angst, somberheid of boosheid
• Lange tijd slecht slaapt en/of eet
• Lange tijd concentratieproblemen heeft
• Geen vriendjes meer heeft (alleen is)

Je kunt ook professionele hulp vragen als:

• Je niet weet hoe je met je kind kunt praten over de situatie thuis
• Je twijfelt of je kind voldoende (sociale) steun heeft.
• Je graag wilt weten op wat voor manieren je je kind kunt steunen of helpen.
• Je zelf denkt dat het nodig is.

Neem contact op met je huisarts. Deze kan je kind verwijzen naar een hulpverlener die gespecialiseerd is in rouwverwerking.

Vragen over rouw en rouwverwerking?

Heb je vragen over rouw en rouwverwerking bij kinderen en jongeren, dan kun je bellen met Stichting Achter de Regenboog: 0900-2334141 of 085-0471571. Deze stichting helpt kinderen en jongeren bij het verwerken van het overlijden van een dierbare. Je kunt je vraag ook mailen naar hulpvraag@achterderegenboog.nl