Jeuk bij ongeneeslijke kanker

Door je ziekte, de medicijnen of andere oorzaken kun je last krijgen van jeuk. Soms wordt de jeuk minder door een behandeling. Met de tips op deze pagina kun je proberen om de jeuk draaglijker te maken.

Lees op deze pagina over:

• Jeuk
• Oorzaken van jeuk
• Jeuk bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen?
• Wat kun je zelf doen bij jeuk?
• Wat wil je en wat vind je belangrijk? 

Jeuk

In de palliatieve fase kun je last hebben van heftige jeuk. Dit kan veel invloed hebben op je leven en op hoe je je voelt. Wanneer je slecht slaapt door de jeuk, kun je moe en uitgeput raken. 

Bij jeuk ben je geneigd te krabben. Maar krabben kan de jeuk erger maken. Ook heb je een grotere kans op huidinfecties. Lees de tips om krabben zoveel mogelijk te voorkomen.

Oorzaken van jeuk

Ernstige jeuk bij ongeneeslijke kanker komt meestal door een tumor, door geelzucht of door je medicijnen. Een droge huid speelt vaak ook een rol. Andere ziekten (vooral nierfalen en leverziektes) kunnen soms ook een rol spelen.

Jeuk kan ook ontstaan door bijvoorbeeld:

• een allergie 
• een beschadigde huid, bijvoorbeeld door urineverlies 
• huidinfecties 
• huidziektes zoals eczeem, netelroos, schurft, psoriasis  
• beschadigde zenuwen 
• bepaalde ziektes, bijvoorbeeld hiv/aids, leverziektes, nierfalen, te sterk werkende schildklier, zenuwaandoeningen, multipele sclerose
• bloedarmoede door ijzergebrek 
• psychische factoren: angst, stress, depressie, wanen (dingen zien/horen/voelen die er niet zijn) 

Soms blijft de oorzaak van de jeuk onbekend. 

Jeuk bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen?

Heb je veel last van jeuk, vertel het aan je (huis)arts of aan de verpleegkundige. De arts kan onderzoeken waar de jeuk vandaan komt. Samen kunnen jullie kijken wat eraan te doen is.

Onderzoeken bij jeuk

De arts stelt je vragen en onderzoekt je. Als het nodig is, stelt de arts extra onderzoek voor zoals: 

• bloedonderzoek 
• röntgenfoto, echo, MRI-scan of CT-scan 
• weefselonderzoek om een diagnose te kunnen stellen 

Behandeling van de oorzaak van jeuk

Is de oorzaak van de jeuk bekend? Dan bespreekt de arts met je of die oorzaak behandeld kan worden, en of je dat wilt. 

Mogelijke behandelingen zijn:

• aanpassen van de medicijnen
• behandelen van huidinfecties, zoals schimmelinfecties of schurft
• behandeling van huidziektes, zoals psoriasis 
• behandelen van de allergie 
• behandelen van een tekort aan ijzer 
• bij een verstopte galgang: een stent (buisje) plaatsen 
• behandeling van de kanker, bijvoorbeeld met chemotherapie of bestraling
• behandeling van een andere ziekte die jeuk veroorzaakt
• behandeling van psychische klachten, zoals angst en depressie of wanen 

Behandeling van de jeuk zelf

Soms is het niet mogelijk om de oorzaak van de jeuk weg te nemen. Dan kunnen deze dingen de jeuk misschien verminderen of draaglijker maken: 

• Een goede nachtrust. Lees tips om beter te slapen.
• Behandeling met licht: UV-B
• Medicijnen tegen de jeuk. De keuze van het middel hangt af van de oorzaak van de jeuk. 

Wat kun je zelf doen bij jeuk?  

Hier lees je aan aantal tips die misschien helpen om de jeuk te verminderen of draaglijker te maken:

• Probeer niet te krabben.
• Koel je huid.
• Verzorg je huid goed.
• Beperk beschadigingen van je huid.
• Let op de kleding die je draagt.
• Voorkom dat er zeepresten achterblijven in je kleren.
• Zorg voor een aangenaam klimaat in huis. 
• Zoek afleiding.

Probeer niet te krabben

Het belangrijkste advies is: niet krabben! Maar dat is erg moeilijk. Je kunt proberen zachtjes op je huid te kloppen, met je vingertoppen op je huid te drukken of licht te knijpen of te blazen. Soms helpt dat. 

Als dat niet lukt, knip dan je nagels en gebruik katoenen handschoenen.

Koel je huid

• Verkoel je huid met koude douches.
• Ook een gekoelde vette zalf kan helpen. Bewaar die zalf in de koelkast.
• Komt de jeuk op een klein deel van de huid voor? Dan kun je koude omslagen of ijspakkingen (coldpacks) gebruiken. Die zijn te koop bij de drogist en apotheek. Leg een coldpack nooit direct op de huid, maar doe er een doek of washandje om. Zo voorkom je dat je huid bevriest.

Verzorg je huid goed

• Een droge huid gaat sneller jeuken. Houd je huid vet. Gebruik daarvoor ureum of vaseline cetomacrogolcrème of lanettecrème of koelzalf.
• Maak je huid droog zonder wrijven. Je kunt beter met je handdoek deppen of met een haardroger drogen, op koele stand. 
• Ga niet te lang in bad of onder de douche. Daardoor droogt je huid uit.
• Gebruik bij het baden of douchen lauw water, ongeparfumeerde zeep of badolie (in plaats van zeep) en pH-neutrale producten.
• Zorg dat je huid niet in aanraking komt met stoffen waar je allergisch voor bent.
• Vermijd overmatig zweten en zorg voor goede ventilatie. 

Beperk beschadiging van de huid

• Zorg voor schone, gladde en kortgeknipte nagels.
• Bedek je huid, door kleding of met verband, zodat je niet op de blote huid krabt. 
• Draag ’s nachts katoenen handschoenen. Deze zijn te koop bij de apotheek.
• Zorg dat je huid niet kapot gaat door urine of poep. Gebruik bijvoorbeeld een barrièrecrème of -spray of speciale broekjes of luiers (incontinentiemateriaal). Meer over incontinentiemateriaal.

Let op de kleding die je draagt

• Draag loszittende, comfortabele, ademende kleding. Katoenen kleding is het beste.
• Draag geen ruwe, schurende kleding, zoals wollen kleding. 
• Draag geen nauwsluitende kleding.
• Een blote huid gaat eerder jeuken. Draag daarom ook in de zomer een katoenen pyjama tijdens het slapen.
• Voorkom dat er zeepresten achterblijven in je kleren.
• Spoel je kleding na het wassen zorgvuldig uit, zodat er geen zeepresten achterblijven die irriterend kunnen werken. 
• Was je kleren met een mild wasmiddel.
• Gebruik liever geen wasverzachter. Wil je toch wasverzachter gebruiken, kies dan wasverzachter zonder parfum.

Zorg voor een aangenaam klimaat in huis

• Vermijd droge lucht. Zorg dat je ’s winters een of meer luchtbevochtigers in huis hebt. 
• Zorg dat je het niet te warm krijgt. Door zweten neemt de jeuk toe. 

Zoek afleiding 

Probeer je aandacht op iets anders te richten. Activiteiten waarbij je je handen gebruikt kunnen soms helpen. Bijvoorbeeld muziek maken, knutselen of in antistressballetjes knijpen. Even naar buiten gaan geeft ook vaak afleiding. Sommige mensen hebben baat bij ontspanningsoefeningen.

Wat wil je en wat vind je belangrijk?

Het is belangrijk dat je (huis)arts, je verzorgers en je naasten weten wat je voelt. Denk niet: ach, het is maar jeuk. Jeuk kan heel erg zijn en je heel erg moe maken. Zeg gerust waar je last van hebt. Dan kunnen je naasten en zorgverleners je de zorg bieden die het beste bij jou past.