Pijn bij ongeneeslijke kanker

Pijn bij kanker is vaak goed te behandelen. De pijn gaat meestal niet helemaal weg, maar kan wel veel minder worden. Zelf kun je ook een aantal dingen doen waardoor je pijn draaglijk wordt.

Lees op deze pagina over:

• Pijn bij ongeneeslijke kanker
• Oorzaken van pijn
• Pijn bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen?
• Wie kan helpen bij pijn?
• Wat kun je zelf doen bij pijn?
• Wat wil je en wat vind je belangrijk?

Pijn bij ongeneeslijke kanker

Veel mensen met ongeneeslijke kanker hebben last van pijn. De pijn kan veel invloed hebben op je leven. Je kunt er somber of uitgeput van raken. Ook kan pijn je gedachten en gevoelens helemaal in beslag nemen. Het is heel belangrijk om die pijn zo goed mogelijk te bestrijden.

Pijn ontstaat meestal door beschadiging van weefsels, vooral huid, spieren, gewrichten en bot. Deze ‘gewone pijn’ wordt wel ‘nociceptieve pijn’ genoemd.

Pijn kan ook ontstaan door beschadiging van zenuwen, ruggenmerg of hersenen. Dat heet ook wel ‘zenuwpijn’ of ‘neuropathische pijn’. De behandeling van zenuwpijn is anders dan die van ‘gewone’ pijn.

Klachten door pijn

Pijn is een klacht op zich. Maar pijn kan ook weer andere klachten geven, zoals: 

• Lichamelijke klachten, bijvoorbeeld moeilijk kunnen eten, slecht slapen, uitgeput raken. 
• Bij zenuwpijn: tintelingen of een doof gevoel.
• Emotionele klachten, bijvoorbeeld angst, verdriet en somberheid. 
• Cognitieve klachten, bijvoorbeeld moeite om je ergens op te concentreren. 
• Invloed op je sociale leven: geen zin of puf hebben om met mensen om te gaan. 
• Twijfels over de zin van het bestaan.

Door geestelijke klachten, zoals angst, verdriet en somberheid kun je meer last krijgen van de pijn. Waardoor je je nog slechter gaan voelen. Zo kunnen lichamelijke en geestelijke klachten elkaar steeds meer versterken.

Oorzaken van pijn

Pijn kan verschillende oorzaken hebben. Mogelijke oorzaken bij mensen met kanker zijn bijvoorbeeld: 

• Uitzaaiingen in het bot.
• Tumor in organen (bijvoorbeeld darm of lever).
• Tumor in hersenen of hersenvliezen. 
• Druk op of beschadiging van zenuwen. 
• Behandeling van kanker, zoals operatie, bestraling of chemotherapie.
• Klachten doordat je ziek/zwak bent. Bijvoorbeeld moeilijk kunnen poepen, doorligwonden, infecties.
• Andere ziektes, zoals reuma.  

Pijn bij ongeneeslijke kanker: wat is eraan te doen?

Heb je last van pijn, bespreek het dan met je arts of verpleegkundige. Je arts kan onderzoeken waar de pijn vandaan komt en samen kun je zoeken naar manieren om de pijn te verminderen en draaglijk te maken.

Onderzoeken bij pijn  

De arts stelt je vragen en onderzoekt je. Het kan zijn dat je arts extra onderzoeken voorstelt, zoals een echo, röntgenfoto’s of een scan.

Misschien vraagt de arts je om je pijn een ‘cijfer’ te geven, en/of een vragenlijst in te vullen over pijn en andere klachten.  

Belangrijk: Vertel de arts ook wat er in je omgaat. Bijvoorbeeld of je angstig of somber bent. Dit heeft invloed op je pijn. 

Behandeling van de oorzaak van de pijn 

Is de oorzaak van de pijn bekend? Dan bespreekt de arts met jou of die oorzaak behandeld kan worden, en of je dat wilt. 

Lees verder over:

• Behandeling van pijn door een tumor of uitzaaiingen
• Behandeling van pijn door botuitzaaiingen
• Behandeling van pijn door lichamelijke klachten
• Pijnbestrijding en andere behandelingen bij pijn

Behandeling van pijn door een tumor of uitzaaiingen
Wordt de pijn veroorzaakt door een tumor? Dan is het soms mogelijk om de tumor kleiner te maken met chemotherapie, anti-hormonale therapie, bestraling of een operatie. Daardoor kan de pijn minder worden.

Behandeling van pijn door botuitzaaiingen
Heb je pijn door botuitzaaiingen, dan kun je medicijnen krijgen die de botafbraak remmen: bisfosonaten of denosumab. Deze medicijnen voorkomen dat de pijn erger wordt en dat je een bot breekt. 

Bij uitzaaiingen van prostaatkanker in de botten, kan een behandeling met een radioactieve stof een optie zijn. 

Lees meer over het behandelen van pijn door botuitzaaiingen. 

Behandeling van pijn door lichamelijke klachten
Misschien heb je nog andere lichamelijke klachten die pijn veroorzaken of verergeren, bijvoorbeeld doorligwonden of hoesten. Een behandeling tegen deze klachten kan helpen om de pijn te verminderen. Je arts bespreekt met je wat de mogelijkheden zijn. 

Pijnbestrijding en andere behandelingen bij pijn
De pijn zelf is ook te behandelen. En je kunt leren omgaan met de pijn. Daardoor kan de pijn verminderen of draaglijk worden.

Pijnbestrijding is mogelijk met: 

• Medicijnen: pijnstillers.
• Zenuwblokkade: een behandeling om de pijnprikkel tegen te houden door een zenuw door te snijden of te blokkeren. Lees meer over zenuwblokkade

Belangrijke informatie over pijnstillers bij kanker:

• Bij ‘gewone’ pijn kan de arts een of meer van deze pijnstillers voorschrijven: paracetamol, ontstekingsremmers (NSAID’s) en langwerkende morfine-achtige stoffen (opioïden), zoals morfine (tabletten), oxycodon (tabletten) of fentanyl (pleister).
• Als je een morfine-achtige stof gebruikt, schrijft je arts een laxeermiddel voor. Dat is nodig omdat harde ontlasting (obstipatie) een veel voorkomende bijwerking is van morfine-achtige stoffen.
• Je moet de pijnstillers op een vast tijdstip innemen. Ook als je op dat moment weinig of geen pijn hebt. De bedoeling is om zoveel mogelijk te voorkomen dat je pijn krijgt.
• Krijg je toch pijn (‘doorbraakpijn’)? Dan kun je extra pijnstillers gebruiken. Dat wordt ‘doorbraakmedicatie’ genoemd. Die gebruik je dus alleen als het nodig is. Je arts schrijft je daarvoor een apart recept voor.
• Bij zenuwpijn schrijft de arts andere medicijnen voor. Bijvoorbeeld gabapentine, pregabaline, amitriptyline of nortriptyline.

Andere behandelingen die bij pijn kunnen helpen zijn:

• massage
• ontspanningstechnieken 

Als somberheid en/of angst invloed hebben op je pijn, is het belangrijk om daar iets aan te doen. Bijvoorbeeld  door gesprekken of medicijnen tegen somberheid of angst.

Wie kan helpen bij pijn?

Pijn is een ingewikkelde klacht. Daarom kan de arts hulp vragen van een pijnteam of een palliatief adviesteam. Hierin zitten verschillende soorten zorgverleners. Zij bespreken met elkaar wat voor jou de beste behandeling is.

Naast artsen en verpleegkundigen zijn er allerlei andere mensen die je kunnen helpen, zoals een fysiotherapeut, ergotherapeut, psycholoog, maatschappelijk werker en/of geestelijk verzorger.

Je kunt zelf een aantal dingen doen om je pijn te verminderen. Misschien heb je iets aan deze tips:

Praat over je pijn

Praat ook met je partner, familie en vrienden over je pijn. Zij kunnen je steunen of helpen. Uitleggen wat pijn met je doet kan er ook voor zorgen dat anderen meer begrip voor je hebben.

Soms kan het helpen om met een maatschappelijk werker, geestelijk verzorger of psycholoog te praten. Deze kan je helpen bij het omgaan met gevoelens of problemen. Daardoor kun je je beter gaan voelen, en dat zorgt er vaak voor dat je minder pijn hebt.

Pas je activiteiten aan

Pas je dagprogramma aan. Houd daarbij zoveel mogelijk rekening met de uren dat je je goed voelt. Vaak is er een patroon in de pijn te herkennen.

Wissel rust en activiteit met elkaar af

Plan niet meer dan 2 of 3 afspraken verdeeld over de dag. Leg aan je  omgeving uit waarom je dat zo doet.

Probeer te ontspannen of zoek afleiding

Probeer te ontspannen, bijvoorbeeld door ontspanningsoefeningen of mindfulness te doen. Of door te luisteren naar muziek, een podcast of een luisterboek.

Doe ontspanningsoefeningen

Door angst, zorgen en pijn kunnen je spieren langere tijd gespannen zijn. Hierdoor kan je pijn erger worden. Ontspanningsoefeningen kunnen helpen. Door regelmatig je spieren te ontspannen, heb je minder pijn. Ook kun je beter slapen. 

Er zijn verschillende soorten oefeningen:

• ademhalingsoefeningen 
• spierontspanningsoefeningen 
• geleide visualisatie

Het duurt soms een tijdje voordat ontspanningsoefeningen effect hebben. Daarom is het belangrijk de oefeningen een langere tijd te doen. Ook is het aan te raden eerst een aantal keren te oefenen onder begeleiding van een psycholoog of fysiotherapeut.

Mindfulness 

Mindfulness kan ook helpen bij pijn. Bij mindfulness leer je meer in het hier en nu te zijn, zonder daarover te oordelen. Lees meer over mindfulness bij kanker.

Luister naar muziek

Luisteren naar muziek kan pijn of je beleving van pijn verminderen. Dat komt omdat sommige muziek helpt om te ontspannen. Dat zorgt dat je minder last hebt van pijn. Muziek kan ook zorgen voor afleiding, zodat je even niet (of minder) aan de pijn denkt. Lees verder over muziek luisteren bij kanker.

Laat je adviseren over hulpmiddelen

Sommige activiteiten kunnen veel pijn doen. Bijvoorbeeld ('s nachts) naar de wc gaan. Bepaalde aanpassingen in huis kunnen je helpen, zoals een postoel. 

Wijkverpleegkundigen en ergotherapeuten kunnen je allerlei tips geven voor het dagelijks leven. Je hebt voor een ergotherapeut een verwijzing van je huisarts (of specialist) nodig.

Zoek extra hulp

Vraag op tijd om hulp. Zo kun je jezelf zo veel mogelijk ontzien en houd je energie over voor de dingen die je het belangrijkste vindt.

Vraag bijvoorbeeld buren, familie of kennissen om hulp. Je kunt ook bij je gemeente vragen of je hulp kunt krijgen, bijvoorbeeld van vrijwilligers of van de thuiszorg.

Als je pijn hebt, is het goed om vooruit te denken, over hoe jij de toekomst ziet. Wat wil je nog als het gaat om behandelingen? Vraag je arts gerust naar de voordelen en de nadelen van de behandelingen. Wat weegt voor jou het zwaarst? Wat wil je wel, en wat wil je niet?

Bespreek je wensen met je arts, zorgverleners en naasten. Vertel hun duidelijk wat je wilt. Dan kunnen zij jou de zorg bieden die bij jou past.